BEKİR HAZAR

Dünya bir matruşkadır... Aç aç bitmez... O yüzden Doğu Akdeniz'deki gerilimi veya Azerbaycan-Ermenistan savaşını tam olarak anlayamıyoruz. Dün Akdeniz'i konuşurken bugün nasıl oldu da Kafkaslar'daki çatışmaya odaklandık? Gerilim neden Akdeniz'den Karadeniz'in üzerine sıçradı? Bu soruları tam olarak çözemiyoruz.

Anlamak için matruşkanın birkaç parçasını bile açsanız karanlık dehlizlerdeki ilişkiler ağıyla etrafımıza dökülen gerilimin izlerini hemen bulmak mümkün. Hadi gelin o matruşkadan sadece birkaçını açalım. Mesela bir Amerikan şirketine gidelim....

ExxonMobil, 75 bin çalışanı olan yaklaşık 100 ülkede faaliyet gösteren bir enerji devi. Ancak ExxonMobil'in çok öne çıkmayan yan şirketleri var. Aera Energy, Esso, Esso Australia, FuelCell Energy Imperial Oil, SeaRiver Maritime, Superior Oil Co., Syncrude ve XTO Energy. Toplam 15 şirket gibi görünse de aslında hepsi kendi alanlarında bir dev. Hepsinin de ayrıca onlarca alt şirketi var. Örneğin Syncrude... Petrol kumlarından elde edilen dünyanın en büyük sentetik ham petrol üreticisi. Adamlar kumdan bile istifade ediyor. Kumu bile kimseye bırakmıyor. Kanada merkezli görünen ve yaklaşık 10 bin çalışanı olan Syncrude de bağlı çok sayıda şirket var. yani baktığımızda ExxonMobil'in toplam çalışan sayısı 100 binleri geçiyor.

Rex Tillerson, ExxonMobil Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı ayrılıp ABD Dışişleri Bakanı olarak gideceği gün koltuğunu Darren W.

Woods'a bıraktı. Tillerson'ın en güvendiği isim Darren W. Woods'tan başkası değildi. Darren W. Woods, dünya enerji piyasasının en önemli oyuncularından biridir. Siyasetle iş dünyasının nasıl iç içe olduğunun bir belgesi daha var. Tillerson, Dışişleri Bakanlığı Görevini bıraktıktan sonra Darren W. Woods'la bir araya geliyor ve "D.Akdeniz çok önemli"diyerek Yunanistan'ın Enerji Bakanlığı için arkadaşının adım atmasını istiyor.

Darren W. Woods da yakın arkadaşı Yunan siyasetinin silik ismi Kostis Hatzidakis'la görşüyor ve "Seni Çevre ve Enerji Bakanı yapacağız" diyor. 2018 yılındaki bu görüşme sonrası Hatzidakis heyecanlanıyor. Beklenen oluyor ve 9 Temmuz 2019 Kostis Hatzidakis, Enerji Bakanı oluyor.

Kostis Hatzidakis, göreve gelmeden sadece bir hafta önce ExxonMobil ile Yunanistan Akdeniz konusunda anlaşma imzalıyor. Kostis Hatzidakis, göreve başladığı hafta ise Yunanistan'ın neredeyse tüm haklarını ExxonMobil'e devreden ve halka açıklanmayan anlaşma yürürlüğe giriyor. Atina'da birçok önemli isim, Kostis Hatzidakis için, "ExxonMobil'in Yunanistan Enerji Bakanı" yorumunu yapıyor. Yunanistan'ın belki de 1 trilyon dolarlık doğalgaz-petrol hayalinin yüzde 73'ünü ExxonMobil'e devreden Kostis Hatzidakis, emekliliğinde ise ABD'de yaşamayı düşünüyor. Siyasette tesadüf yoktur. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo'nun bir ayda neden iki defa Atina ve Rum kesimine gittiğini sormanın da alemi yok.

Pompeo ne dedi Atina'da? "Yunanistan ile enerji alanında büyük anlaşmalar yaptık. Exxon Mobil Girit civarında doğalgaz arayacak. Ayrıca savunma anlaşmaları yaptık. 6 Üs kuracağız adalarda." Trump "Tüm dünyadaki askerlerimizi çekeceğiz" derken Yunan adalarına ve Akdeniz'e asker yığıyor. Garip değil mi? Yunanistan'a silah satacak. Hazır bir kriz ve bunun getireceği milyarlarca dolar var. Az önce dedik ya siyasette tesadüf yoktur diye. Hem silahtan hem de Doğu Akdeniz'deki pastadan en büyük payı almaya hazırlanan bir ABD var karşımızda. Evet ABD Doğu Akdeniz'e, ExxonMobil vasıtası ile satın aldığı ve bakan atadığı Yunanistan'ı söğüşlemek üzere yerleşiyor. Zavallı Yunanistan halkı soyulacaklarını bilmeden aptalca sloganlarla uyutuluyor. E şimdi o Pompeo neden Yunan ve Rum'a gidiyor diye düşünmek garip kaçmaz mı? Ankara "Benim arama-bulma-sondaj yapma gemilerim var" diyor. Exxon Mobil'e Yunanistan gibi yüzde 73 vererek yol açmıyor veya Washington'dan Yunan gibi atanmış Enerji Bakanı da yok. Ne yapsın Pompeo?

Hadi buraya kadar anladık... Peki Doğu Akdeniz'de gerilim yaşanırken, eş zamanlı olarak açlıktan nefesi kokan Ermenistan neden Azerbaycan'a saldırıyor? Yani neden birileri onu havlatıyor? Bir Amerikalı'ya yönelttim bu sualleri? Karşı soruyla geldi; "Azerbaycan'ın yaptığı son anlaşmalarda ExxonMobil var mı?" dedi gülerek.

Ben bilmem... Ergün bilir...