Tek bir uykusuz gecenin bile sizi yorgun, dalgın ve odaklanamayan biri haline getirebildiğini hissetmişsinizdir. Yeni yayımlanan bir çalışma, uykunun çok daha derin ve karmaşık bir rol üstlendiğini ortaya koyuyor. Araştırmacılar, 22 ila 36 yaş arasındaki sağlıklı bireylerde beyin bağlantıları, uyku özellikleri ve psikososyal veriler üzerinden beş farklı uyku profili belirledi. İşte 5 farklı uyku profili ve özellikleri…
Uyku Biyopsikososyal Profil Nedir?
Yeni araştırmada tanımlanan uyku-biyopsikososyal profiller, sadece uyku süresi veya kalitesini değil, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörleri birlikte ele alıyor. Örneğin güvenli bir uyku ortamı, stres düzeyi, psikolojik durum ve sosyal çevre bu profillerin içinde yer alıyor.
NBC News makalesine göre, uyku üzerine yapılan bilimsel çalışmaların büyük çoğunluğu, genellikle uyku apnesi ile bilişsel gerileme arasındaki ilişki, uykusuzluğun kalp sağlığı üzerindeki etkileri ya da bireylerin gece kuşu mu yoksa sabah insanı mı olduğuna odaklanıyor. Montreal Concordia Üniversitesi araştırmacılarının gerçekleştirdiği yeni çalışma, uykuyu çok daha geniş bir çerçeveden ele alarak konunun kapsamını derinleştirdi.
Concordia Uygulamalı Yapay Zeka Enstitüsü Makine Öğrenimi Projeleri Yöneticisi ve araştırmanın ortak yazarı Valeria Kebets, konuya dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:
"İnsanlar uykularına önem vermeli. Bu durum, günlük yaşamlarındaki her şeyi etkiliyor."
770 Kişinin Uyku Verileri İncelendi
Uyku profillerini ortaya koymak için araştırmacılar, 22 ile 36 yaş arasındaki 770 sağlıklı genç yetişkinin uyku verilerini detaylı biçimde analiz etti. Elde edilen sonuçlar, katılımcıların herhangi bir psikiyatrik rahatsızlık -örneğin bipolar bozukluk- tanısı taşımadığını doğruladı. Bu değerli veriler, beyin bağlantılarını inceleyen geniş kapsamlı bir kaynak olan Human Connectome Project veritabanından alındı.
Katılımcıların son bir ay içindeki uyku alışkanlıkları ise Pittsburgh Uyku Kalitesi Endeksi (PSQI) aracılığıyla ölçüldü. Her birey fonksiyonel MRI taramasından geçerek beyin aktivitelerinin haritası çıkarıldı. Çalışmanın ortak yazarı Valeria Kebets, elde edilen bulguların çok boyutluluğuna dikkat çekerek şunları vurguladı:
"Uykunun tüm bu farklı yönlerine, tüm farklı boyutlarına bakmak önemlidir, çünkü bunlar farklı sonuçlarla ilişkilidir ve ayrıca farklı müdahalelerle iyileştirilebilirler"
Araştırma ekibi daha sonra bilişsel performans, madde kullanımı, demografik veriler ve kişilik özellikleri gibi 118 farklı biyopsikososyal ölçütü de değerlendirdi.
Kebets, bireylerin zaman içinde birden fazla uyku profiline dahil olabileceğini belirterek, uyku alışkanlıklarının sabit olmadığını ifade etti. Örneğin, yoğun iş stresi ya da duygusal yorgunluk dönemlerinde, kişinin uyku kalitesinde geçici değişimler yaşanabileceğini söyledi.
"Bunlar hepimizin belli bir dereceye kadar gösterdiği profiller" diyen Kebets, uykunun kişiden kişiye değişen dinamik bir süreç olduğunu vurguladı. Araştırmacılar, geniş analizler sonucunda iki genel ve üç özel olmak üzere toplam beş farklı uyku profili tanımladı.
