Yapay zeka kanserin erken teşhis ve tedavisinde önemli rol oynuyor

Erken teşhis edildiğinde ölümcül sonuçları azalan bir hastalık olan kanserin tanı ve tedavi sürecinde yapay zeka destekli teknolojiler önemli rol oynuyor.

Son yıllarda kullanılmaya başlanan yapay zeka, doktorların karar süreçlerini hızlandırıyor, hata payını azaltıyor ve erken teşhis imkanlarını artırıyor. Özellikle meme ve akciğer kanseri gibi türlerde, yapay zeka destekli taramalar teşhis süreçlerinde hız kazandırıyor.

Birçok sağlık biriminde etkin bir şekilde kullanılan yapay zeka, görüntüleme tekniklerinde ve büyük veri analizlerinde öne çıkıyor.

AA muhabirine konuşan Memorial Bahçelievler Hastanesi Onkoloji Bölümü Tıbbi Onkoloji Uzmanı ‍Prof. Dr. Hakan Harputluoğlu, gelişen tanı ve tedavi yöntemleriyle kanserdeki ölüm oranlarında azalma başladığını söyledi.

ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, 1991'den 2022'ye kadar bütün kanser türlerindeki ölüm oranlarında yüzde 34 azalma belirlendiğini bunun da yaklaşık olarak 4,5 milyon kişinin hayatının kurtarılması anlamına geldiğini vurgulayan Harputluoğlu, özellikle meme kanseri gibi bazı türlerde tedavi şekillerinde gelişmeler yaşandığı için ölüm oranlarının düştüğünü dile getirdi.

Harputluoğlu, bunda iyi ilaçların yanı sıra erken teşhisin de etkili olduğunu belirterek, erken teşhis, tarama yöntemleri, önleyici sağlık hizmetleri ve sağlıklı yaşama geçilmesinin de kanserin düşmesinde önemli rol oynadığını kaydetti.

Yapay zeka kullanımının sağlık alanında adeta devrim yarattığını vurgulayan Harputluoğlu, şöyle devam etti:

"Kanserin erken tanı ve tedavisinde yapay zekanın kullanımı yaygınlaştı. Yapay zeka, sağlık alanında devrim yaratmaya devam edecek gibi duruyor. Özellikle onkoloji gibi branşlar karmaşık bir tıp alanı. Tanıdan tedaviye kadar birçok yerde yapay zekayı kullanmaya başladık ve giderek de kullanmamız artıyor. Özellikle teşhiste, erken taramada mamografideki küçük lezyonları daha erken tespit edebiliyoruz. Bunu yapay zekayla yapıyoruz. Akciğerdeki küçük nodülleri daha erken tespit edebiliyoruz. Bunlar bizim için teşhisin daha erken dönemde olduğunu belirtiyor."

Hasta takiplerinde de yapay zeka devrede

Harputluoğlu, yine yapay zekayla dünyada yürüyen bir klinik çalışmayı sorgulatıp hastayı yönlendirebildiklerini aktararak, sözlerine şöyle sürdürdü:

"Tedaviler bitti, hasta revizyona girdikten sonra bundan sonraki takiplerinde 'Kaç ayda verelim, risklerini görmüş olalım. Bu risk oranına göre hangi tetkikleri isteyelim?' Bunların hepsini yapay zekanın yardımlarını kullanarak yapabiliyoruz. Ama unutmamamız gereken bir şey var. Yapay zeka sonuç olarak yönlendirmiyor. Hangisini doğru olarak vermemiz gerektiği, hangisini doğru olarak yapmamız gerektiği konusunda mutlaka bir doktor, sorumluluğu almak zorunda."

Acıbadem Mehmet Aydınlar Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ata Akın ise fakültenin Nanobiyoteknoloji Merkezi'nde yapay zeka destekli pek çok bilimsel çalışma yapıldığını söyledi.

Yapay zekanın her hastalıkta kullanılamadığını belirten Akın, "Radyoloji bölümlerinde meme kanseri için hızlı tanı sistemleri geliştirilmiş. Bunlar çok değerli. Öyle bir sistem düşünün ki hemen size memenin neresinde kanser var, hatta ne seviyede söyleyebiliyor. Yine yapay zeka farklı hastaları ve uygulanan tedavi bilgisini topluyor. Sonra zaman içerisinde uygulanan tedavi işe yaradı mı diye bakılıyor. Örneğin meme kanserinde 1000 hastanın bilgisini tutuyor sonra bunlardan analiz yapıyor." diye konuştu.

Genetikte yapay zeka kullanımı

Prof. Dr. Akın, Nanobiyoteknoloji Merkezi'nde kanserlerle ilgili yapılan çalışmalara da değinerek, Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fabienne Dumoulin'in deri kanserini öldürmek için özel bir molekül geliştirmeye çalıştığını anlattı.

Molekülün yaratılması için birçok deney yapılması gerektiğini dile getiren Akın, şunları kaydetti:

"Binlerce deney yapıyor ve en sonunda hepsini denemesi gerekiyor. Dr. Öğretim Üyesi Elçim Elgun Kırımlı ile beraber, 'Bu kadar deney yaptık, hangisi en iyi sonucu verebilir?' diye yapay zeka kodu çalıştırdılar. Bundan sonra yapacakları yeni deneyleri tasarlayabilmesi için bir sürü iş yapmaktansa 10 deney yöntemini belirlesen daha iyi olur. O zaman 1000 deney yapmak demek, onlarca öğrenci, yüzlerce hafta gerekir. 10 deneye düşürdüğünüz zaman çok büyük avantaj oluyor."

Akın, üniversitede kanser ilacıyla ilgili çalışmaların da yapıldığını dile getirerek, şunları aktardı:

"Kanser ilacını bulmaya çalışan hocalar var. 'Hangi gene hedefli bir ilaç yaparsam faydalı olur'. Bunun için kanser datasını hastalardan, sağlıklılardan topluyorlar. Genetik analizlerini yapıyorlar ve bir yapay zeka mantığıyla hangi gen en iyi bu iki grubu ayrıştırır onu buluyorlar. Yani hastalığın altındaki genetik kökeni yapay zekayla buluyorlar. Aksi taktirde çok deneme yanılma yapması gerekiyor. Ondan sonra da o geni öldürebilecek veya susturabilecek ilaç tasarlıyor."