Sigarayı bırakmak depresyon ve anksiyete belirtilerini azaltıyor

Dünya Sağlık Örgütü'nün öncülüğünde her yıl 31 Mayıs'ta anılan "Dünya Tütünsüz Günü", yalnızca tütün ürünlerinin zararlarına değil, aynı zamanda bağımlılıkla ilgili yanlış inanışlara da dikkat çekiyor.

Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü'nden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, tütün bağımlılığına dair toplumda yaygın şekilde kabul gören fakat bilimsel gerçeklerle örtüşmeyen inanışları değerlendirdi.

Bağımlılık bir irade sorunu değil, bir sağlık sorunudur diyen Uzm. Dr. Arkaz, bu tür günlerin bırakma süreci için bir dönüm noktası olabileceğini vurguladı.

Uzm. Dr. Fatma Arkaz, tütün kullanımını destekleyen bazı yanlış inanışların bireylerin sigarayı bırakma çabalarını olumsuz etkilediğine işaret etti. Tütün ürünlerinin zararlarının yalnızca fiziksel etkilerle sınırlı kalmadığını belirten Arkaz, sosyal çevre, psikolojik yatkınlık ve kültürel etkenlerin de alışkanlıkların sürdürülmesinde etkili olduğunu söyledi.

"Dünya Tütünsüz Günü"nün sigarayı bırakmak isteyen bireyler için bir başlangıç olabileceğini ifade eden Arkaz, şu değerlendirmede bulundu: "Tütün bağımlılığı doğru bilgiyle, destekle ve kararlılıkla aşılabilir. Bu özel günler, zararlı alışkanlıkları geride bırakmak için en uygun zamanlardan biridir."

"Sigara stresi azaltmaz"

Sigaranın stresi azalttığı yönünde düşüncenin yanlış olduğunu vurgulayan Arkaz, "Bu düşünce en yaygın ve en tehlikeli mitlerden biridir. Nikotin alındığında kısa süreli bir rahatlama hissi olur. Ancak bu rahatlama aslında nikotin yoksunluğunun geçici olarak giderilmesinden kaynaklanır. Kişi bir süre sigara içmediğinde huzursuzluk, gerginlik, sinirlilik gibi belirtiler yaşar ve sigara içtiğinde bu belirtiler azalır. Yani sigaranın "rahatlatıcı" etkisi kişinin kendini daha iyi hissetmesini değil, yoksunluk krizinden kurtulmasıyla olur. Uzun vadede nikotin beyindeki stres tepkilerini artırır, bedenin doğal stres yönetim sistemine zarar verir. Sigara içenlerde kortizol düzeylerinin yüksek seyrettiği, kaygı ve depresyon belirtilerinin daha sık görüldüğü araştırmalarla gösterilmiştir. Sigarayı bırakan bireylerde ise bir süre sonra anksiyete seviyelerinde belirgin bir düşüş görülmektedir" diye konuştu.

"Keyif için içilen sigara kısa sürede bağımlılığa dönüşür"

Nikotinin çok kısa sürede bağımlılık yapan güçlü bir madde olduğuna işaret eden Arkaz, sözlerini şöyle sürdürdü: "Beynin ödül ve öğrenme sistemini etkileyerek "keyif için" içilen sigaraların çok kısa sürede bağımlılığa dönüşmesine neden olur. Sigara içenlerin çoğu bir noktada "sadece alışkanlık" diyerek bağımlılığı küçümser. Oysa içmediğinde huzursuzluk, sinirlilik ve konsantrasyon güçlüğü gibi belirtiler yaşanıyorsa bu açık bir yoksunluk belirtisidir. Bağımlılık sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik ve davranışsal bir durumdur. Özellikle belirli durumlarla (çay-kahve içmek, mola vermek) sigara içmenin eşleşmesi, bu alışkanlığı daha da pekiştirir."

"Sigara bırakma sürecinde doğru beslenme ve fiziksel aktivite ile kilo kontrolü"

Uzm. Dr. Fatma Arkaz, sigarayı bıraktıktan sonra bazı bireylerde hafif bir kilo artışı olabildiğini aktararak, "Ancak bu durumun kaçınılmaz ve kalıcı olduğunu söylemek yanlıştır. Nikotin metabolizmayı hafifçe hızlandırır ve iştahı baskılayabilir, ancak bu etkiler çok sınırlıdır. Sigaranın yerini yemek yeme gibi başka bir davranışın alması esas sorunu oluşturan durumdur. Sigarayı bırakma sürecinde bireylere doğru beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite desteği verildiğinde kilo kontrolü mümkün olur" dedi.

"Hedef sigarayı azaltmak değil, tam bırakmak olmalı"

"Sigara sayısını azaltmak bazı kısa vadeli sağlık yararları sağlasa da, tamamen bırakmak kadar etkili değildir" diyen Arkaz, "Günde birkaç sigara bile kalp hastalığı ve inme riski açısından önemli derecede zararlıdır. Örneğin yapılan bir çalışmaya göre günde sadece 1 sigara içenlerde bile koroner kalp hastalığı riski yüzde 48, inme riski yüzde 25 oranında artmaktadır. Ayrıca sigara azaltıldığında bile nikotin bağımlılığı sürdüğü için birey tekrar tam kullanıma geri dönebilir. Bu nedenle hedef azaltmak değil, tam bırakmak olmalıdır" dedi.

"Elektronik sigaralar da nikotin içerir ve bağımlılık yapar"

Elektronik sigara ile ilgili görüşlerini de dile getiren Arkaz, "Günümüzde giderek daha sık duyduğumuz bir cümledir. Elektronik sigaralar geleneksel sigaraya göre daha az zararlı olarak pazarlansa da, bu onların sağlıklı veya güvenli olduğu anlamına gelmez. Elektronik sigaralar da nikotin içerir ve bağımlılık yapar. Ayrıca bu cihazlarda kullanılan aroma vericiler ve kimyasalların uzun vadeli solunmasının akciğer sağlığı üzerindeki etkileri henüz tam olarak bilinmemektedir. Son yıllarda özellikle gençler arasında elektronik sigara kullanımının arttığı görülmekte ve bu durum bağımlılığın yaş sınırını düşürmekte, yeni bir tütün kuşağı oluşturmaktadır" şeklinde konuştu.

"Sigarayı bırakmak depresyon ve anksiyete belirtilerinde azalma sağlar"

Uzm. Dr. Fatma Arkaz, sigarayı bırakma sürecinde duygudurum dalgalanmaları yaşanabileceğini ifade ederek, "Sigarayı bırakma sürecinde bazı bireylerde kısa süreli duygudurum dalgalanmaları yaşanabilir, ancak uzun vadede sigarayı bırakmak depresyon ve anksiyete belirtilerinde azalma sağlar. Bu konuda yapılan çalışmalarda sigarayı bırakan bireylerde depresyon, anksiyete ve stres seviyeleri anlamlı ölçüde düşerken, yaşam doyumu ve pozitif duygudurum artış göstermiştir.

Bırakma süreci, doğru destekle yönetildiğinde, psikolojik sağlığı bozmaz, aksine güçlendirir. Sigarayı bırakan bireylerin zamanla stresle başa çıkmada daha etkili yöntemler geliştirdikleri, özgüvenlerinin arttığını ve psikolojik iyilik hallerinin güçlendiği gözlemlenmektedir" dedi.