Uçuk neden olur?

Ağrı ve acı veren, görünüm olarak da kişileri rahatsız eden uçuklar yemek yemeyi, konuşmayı, gülmeyi zorlaştırır. İyileşmeleri de en az birkaç haftayı bulur. Pek çok kişi için uçuk sorunu tekrarlayan bir şikayettir.

Uçuk, virüslerin neden olduğu yaygın bir enfeksiyondur. Uçuğa neden olan bu virüsler tıpta 'Herpes Simpleks Virüsleri' olarak adlandırılırlar. Şimdiye dek herhangi bir zamanda ortaya çıkan uçukları siz soğuk algınlığına ya da strese bağlamış olabilirsiniz.

Tamamen yanılmış da sayılmazsınız çünkü bu saydıklarımız virüsü harekete geçiren nedenlerdir. Ancak genellikle ağız ve yüz bölgesinde çıkan uçuğun ana nedeni, büyük olasılıkla çocukken uçuk virüsü kapmış olmanızdır. Ne yazık ki bu virüsten tamamen kurtulmanın bir yolu yoktur ama uçuk çıkmasını önleme ya da azaltma yönünde tedaviler uygulanmaktadır.

Bir kere uçuk çıktıktan sonra bunun zaman içerisinde tekrarlama olasılığı oldukça yüksektir. Bazı kişilerde yılda iki – üç kez uçuk çıkar ancak virüsü kapmış olan bazı kişilerde ise uçuk hayatları boyunca sadece bir kez çıkar. Ek olarak virüsü taşıdığı halde vücutlarında hiç uçuk çıkmayan, virüsün hep 'uykuda' kaldığı kişiler de vardır. Uçuk virüsü sinir hücrelerinde uykuya geçtikten sonra bir daha yaşam boyu hiç aktifleşmeyebilir.

Uçuk virüslerinin HSV-1, HSV-2, HSV-3 gibi ayrı ayrı sınıflandırılan 8 türü vardır. Genital uçuklardan daha çok HSV-2 virüsünün, yüz bölgesindekilerden ise HSV-1 virüsünün sorumlu olduğu görülmekle birlikte her iki virüs de hem yüz hem genital bölgede uçuklara neden olabilir.

UÇUK NASIL BULAŞIR?

Uçuk virüsleri en çok tükürük ve yakın temas yoluyla bulaşır. Virüsü taşıyan kişinin tükürüğünden, ortak kullanılan eşyalardan veya cinsel ilişki yoluyla kişiden kişiye geçebilir. Virüsün bulaşması için ortada bir uçuk olmasına gerek yoktur ve bu da önlem almayı zorlaştırır. Çoğu kişi virüsü küçükken yetişkinlerden kapar. Küçük çocukları öpmek veya örneğin yanaklarını sıkarak sevmek masum ama uçuk virüsünün bulaşması açısından riskli sevgi gösterileridir.

Öpüşmek veya bardak, çatal-kaşık, havlu, makyaj malzemesi, tıraş bıçağı benzeri eşyaların ortak kullanımı virüsün bulaşmasına yol açabilir. Virüs bulaşması için uçuğun çıkmış olması gerekmez dedik ama bir uçuğa dokunmak da virüsü bulaştırır. Üstelik ağzınızdaki uçuğa dokunduysanız ve ellerinizi iyice yıkamadıysanız, uçuğun vücudun başka bir bölgesine sıçramasına neden olabilirsiniz.

Uçuk virüsü kolay bulaşan bir virüs olduğundan uçuk sorunu da oldukça yaygın bir sorundur.

UÇUK NEDEN ÇIKAR?

Uçuğun ana nedeninin virüsler olduğunu ve bu virüslerin nasıl bulaştığından yukarıda söz ettik. Biraz daha açıklamak gerekirse, stres uçuğa neden olabilir ama ancak vücudunuzda uçuk virüsü varsa bunu yapabilir.Vücuda giren virüs her zaman aktif değildir. Bir anlamda pusuya yatar ve vücudun, bağışıklık sisteminin zayıf düşmesini bekler. Şimdi gelelim zaman zaman uykuda olan bu virüsü uyandıran tetikleyicilerin neler olduğuna:

Adet dönemi

Ağır diyabet

Ameliyat olmak

Aşırı alkol tüketimi

Aşırı A vitamini alınması

Enfeksiyonlar

Güneşte kalmak

Hamilelik

Hormonal Değişimler

Kansızlık

Sık sık farklı kişilerle cinsel ilişki

Stres

Uykusuzluk

Virüsün etkilediği (uçuk çıkan) bölgenin yaralanması

Vücut direncini düşüren, ateşli hastalıklar

Yetersiz Beslenme

Yorgunluk

Yüksek ateş

Ayrıca AIDS, egzama, ciddi yanıklar, kemoterapi ve organ nakli tedavisindeki ilaçlar uçuk tetikleyicisi olabilir.

GENİTAL UÇUK (GENİTAL HERPES) NEDEN OLUR?

Genital uçukların ana nedeni daha önce belirttiğimiz gibi, vücuda uçuk virüsü bulaşmış olmasıdır. Genital uçuklara daha çok HSV-2 virüsü neden olur ama yapılan son araştırmalar HSV-1 virüsünün de genital uçuğa neden olabildiğini göstermiştir. Yüz bölgesinde olduğu gibi genital uçuklarda ağrılı kabarcıklar ve yaralar şeklinde görülür. Ayrıca akıntı, ateş, halsizlik, baş ağrısı gibi başka belirtiler de uçuklara eşlik edebilir.

Bir kişiye uçuk virüsünün bulaşmasının ardından bir süre hiçbir belirti ortaya çıkmayabilir. Uçuk, yukarıda 'Uçuk Neden Çıkar?' başlığı altında listelenmiş olan tetikleyiciler söz konusu olduğunda ortaya çıkar. Genital uçuk virüsleri, bu hastalığı olan bir kişiyle öpüşme ve cinsel ilişkiye girme (ağız yoluyla cinsel ilişki de dahil olmak üzere) sonucu bulaşır. Dolayısıyla sık cinsel partner değiştirenlerin veya korunmasız cinsel ilişkiye girenlerin virüsü taşıyan biriyle ilişkiye girme ve bu virüsü kapma olasılığı daha yüksektir. Üstelik virüs taşıyanlar, virüs hiç aktif hale gelmediyse bu virüsü taşıdıklarının farkında da olmayabilir.

Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerde eğer genital uçuk virüsü varsa mutlaka doktor bu konuda uyarılmalıdır. Nadir de olsa genital herpes erken doğuma, düşüğe ya da bebekte enfeksiyona neden olabilir.

UÇUK NASIL ÖNLENİR?

Kişisel eşyaları (havlu, makyaj malzemesi, tıraş bıçağı vb.) ortak kullanmayın.

Ellerinizi sık sık yıkayın.

Güneş kremi kullanın.

Stresten uzak kalmaya çalışın.

Ellerinizi yıkamadan gözlerinize ya da genital bölgelere dokunmayın.

Genital bölgede uçuk çıkmışken cinsel ilişkiden kaçının.

Uçuklara dokunmayın.

UÇUK TEDAVİSİ

Uçuğun kesin bir tedavisi yoktur. Virüs vücuda girdikten sonra ömür boyu kalır. Ancak zaman içerisinde ilk yıllara göre daha az sıklıkla uçuk çıkar. Bu arada virüsün ilk kez aktif hale gelmesinden sonra uçukların uzun aralıklarla çıkması, belirtilerin daha hafif olması veya uçuğun çabuk iyileşmesi için çeşitli ilaç tedavileri uygulanabilir. Doktor muayenesi ile size en uygun tedaviyi belirleyebilirsiniz.

Uçuk çıktıktan sonra evde yapılabilecekler ise:

Belirtileri hisseder hissetmez, uçuk çıkacağı anlaşılan bölgeye bir uçuk kremi sürülebilir. Ne kadar erken davranılırsa o kadar iyi sonuç alınır.

Uçuğa sıcak veya soğuk kompres yapılabilir. Buz kompresi ya da ılık kompres deneyebilirsiniz.

Genital uçukta pamuklu iç çamaşırı giymeli ve dar giysilerden kaçınmalısınız.