EYT’de doğru bilinen yanlışlar! Faruk Erdem A Haber’de anlattı

5 milyonu aşkın memuru sevindiren 3600 ek gösterge düzenlemesi sonrası sözleşmeliye kadro ve emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) için çalışmalar hız kazandı. 2022 yılının ikinci yarısında hızlanan çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı öncülüğünde devam ediyor. 90'lı yıllarda popülist politikalar sonrasında sosyal güvenlik sistemi çökmeye başlayınca zamanın koalisyon hükümeti emeklilik için kademeli bir yaş şartı getiren yasayı yürürlüğe soktu. 8 Eylül 1999 tarihinde çıkartılan yasa ile bu tarihten sonra sigortalı olanlar için erkeklerde 60 yaş kadınlarda ise 58 yaşı şartı getirildi. Prim şartı da 7 bin güne çıkartıldı. Ancak bundan önce sigortalı olanlar açısından ortada olmayan bir yaş şartı da konulmuş oldu. Buna göre de prim şartı 5000 ile 5975 gün, yaş şartı da erkeklerde 44-58 arasında kadınlarda ise 38-56 yaşları arasında tespit edildi. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş SSK'lılar böylece yaş şartı ile karşı karşıya kaldılar. Bağkur'lular ise erkeklerde 9000 gün kadınlarda ise 7200 gün prim şartına ilaveten 01.06.2002 tarihi itibariyle 20 ve 25 yılı tamamlamaya kalan süreye göre yaş şartına tabi oldular. Memurlarda ise 23.05.2002 tarihi itibariyle kadınlarda 20 erkeklerde 25 yıllık prim süresini tamamlamaya kalan süreye göre yaş şartı belirlendi. EYT ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR Yaş şartıyla karşılayan sigortalılar, yani primini ve yılını doldurmasına rağmen emeklilik için yaşı bekleyen Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) sigortalıların emeklilik talepleri için bir süredir çalışmalar devam ediyor. Oluşturulan çalışma grubu çeşitli taslaklar üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Yapılan açıklamalara göre bu konunun bu yıl bitmeden çözüleceği belirtiliyor. EYT'DE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR Bu süreçte çok fazla haber, yorum ve yazı yazılıyor. Sosyal medyada değişik ortamlarda bu konu tartışılıyor. Ancak EYT'lilerin de diğer sigortalıların da kafasını karıştıran çok fazla konu da ortaya atılıyor. Bu ortaya atılan ve doğru bilinen yanlışları Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem A Haber canlı yayınında anlattı. İşte o açıklamalardan satır başları; İnsanların hassas oldukları bir konu ve ekmek meselesi ama zamanla siyasete bulaştırılmış siyaset aracı yapılmış insanların bu duygularıyla oynanmaya başlanmış uzun süre yapılmış. Halbuki 1999 yılında bir yasa çıkartılıyor ki o dönemde o yasa çıkartılmak zorunda kalınmış. Öyle bir noktaya gelmiş ki SSK borca batmış ve kademeli bir yaş şartı getirilmiş. Onun öncesinde işe girmiş olanlar bu yaş şartına takıldıkları için de kendilerine Emeklilikte Yaşa Takılanlar demişler ve emekli olmak istiyorlar. Bunun çözümü için iyi niyetli bir çalışma başlatıldı. Herkes bir şey söylüyor. Sosyal medya başka mecralarda herkesin kafası karıştırılıyor. Dedik ki doğru bilinen yanlışları toplayalım. YANLIŞ: 8 EYLÜL 99 ÖNCESİ SİGORTALI OLAN HERKES EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLACAK DOĞRU: Emeklilikte Yaşa Takılan kapsamı içine giren sigortalıların 8 Eylül 1999 öncesinde ilk defa uzun vadeli sigorta kollarından çalışmaya başlamış ve prim ödemiş olmaları gerekiyor. Bu anlamda bakıldığında bu tarih öncesinde sigortalı olanlar EYT'li. Ama bunların hepsinin hemen emekli olmaları mümkün değil. Burada SSK kapsamında erkekler için 25 yılın kadınlar için de 20 yılın geçmesi ve işe girişe göre belli bir primin de tamamlanması gerekiyor. Yasa öncesi duruma bakıldığında bile 5000 gün prim ödenmesi şartı var. Getirilen prim şartı dikkate alındığında da işe girişe göre 5000 ile 5975 gün prim gerekiyor. 1998 ve sonrasında işe giren erkekler için de yıl şartı 2023'de dolabiliyor. Yine Bağ-Kur ya da Emekli Sandığı ya da banka sandığı ile işe başlayanlar ya da farklı kurumlarda çalışanlar açısından da farklı prim şartları gerekiyor. EYT'DE DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR / VİDEO 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısını ve çalışma yılını dolduran ve sadece yaşa takılanlar şu anda EYT düzenlemesi kapsamında görünüyor. Primi ya da yılı tamamlanmamış olanlar için ise borçlanma, kademeli emeklilik, kısmi emeklilik gibi formüller gelebilir, burada da bir netlik yok. Bu anlamda bakıldığında bu tarih öncesinde sigortalı olanlar EYT'li. Ama bunların hepsinin hemen emekli olmaları mümkün değil. YANLIŞ: EYT'Lİ OLMAK İÇİN PRİME İHTİYAÇ BULUNMUYOR DOĞRU: Emeklilik için hangi yasa işletilirse işletilsin mutlaka belli bir primin ödenmesi gerekiyor. Sadece sigortalı olmak, ya da sigortalı olup belli bir yıllı doldurmak yetmiyor. Emeklilik için prim ödemesi yapma şartı var. Prim olmadan emeklilik olmuyor. Dolayısıyla EYT anlamında da prim ve yılın tamam yaşın beklendiği anlaşılıyor. YANLIŞ: STAJ SİGORTASI EYT'Lİ YAPAR DOĞRU: İş hayatına staj ya da çıraklık ile başlayan sigortalıların haklı talepleri bulunsa da şu anki mevzuatta bu primler sağlık primleri olduğu için emeklilik hesabında kullanılmıyor. Emeklilik hesaplanırken de sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. Eğer 8 Eylül 1999 öncesinde staj yapmış ama 2000'de çalışmaya başlamışsa sigortalı EYT kapsamında sayılmıyor. EYT kapsamında sayılmadığı gibi bu sigortalının emeklilik hesabı 2000 girişine göre yapılıyor. Ancak staj başlangıcı ilk sigorta olunan tarih (sağlık sigortası) ve alınan numarada sigorta numarası olarak kullanılıyor. Ancak düzenleme kapsamında talepler kabul edilir ve staj başlangıcı sayılıp borçlanma hakkı verilirse bu arkadaşlarımız da yararlanabileceklerdir. Bu konuda da henüz bir netlik bulunmuyor. YANLIŞ: EYT'DE 18 YAŞ ÖNCESİ SİGORTA GEÇERLİ DEĞİLDİR DOĞRU: Geçmiş yıllarda 18 yaş öncesi uzun vadeli sigorta kolları kapsamında çalışmış ve prim ödemiş çok sayıda sigortalı var. Fiili çalışma varsa bu primler emeklilik hesabında kullanılıyor ve başlangıç da sayılıyor. Ancak burada karıştırılan yıl şartı. Yani SSK kapsamında uygulanan kadınlar için 20 erkekler için 25 yıl bekleme süresi 18 yaşın dolduğu tarihten itibaren başlıyor. Diğer taraftan dediğimiz gibi primler geçerli sayılıyor ve emeklilik hesabında prim gün salısına ekleniyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta fiili çalışma olması ve primlerin yatırılması. YANLIŞ: EYT'Lİ OLMAK İÇİN 7200 VE 9 BİN GÜNE İHTİYAÇ VARDIR DOĞRU: EYT'li olmak için 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak yeterli oluyor. Ancak EYT kapsamında emekli olmak için belli bir prim (5000 veya 5000 ile 5975 gün) ödemek gerekiyor. Burada 7200 gün (20 yıl) 9 bin gün (25 yıl) ise prim gün sayısını değil SSK7lı EYT'lilerin sigortalı olarak bekleme süresini gösteriyor.. Ancak EYT kapsamında olup kadınlarda 7200 gün erkeklerde ise 9 bin gün primi doldurmuş hatta çok üstünde prim ödemiş sigortalılar var. Bu gün konuşulan bu sigortalılara sağlanacak avantaj konusu. Yoksa EYT'li olmak için bu kadar prime ihtiyaç bulunmuyor YANLIŞ: EYT KAPSAMINDAKİ KISMİ EMEKLİLİKTE YAŞ ŞARTI YOKTUR DOĞRU: Kısmi emeklilik EYT kapsamındaki sigortalılar için 3600 gün prim şartı ile gerçekleşiyor. Dolayısıyla SSK'lı olup 3600 günü olmayan kısmi emekli olamıyor. Bağ-Kur kapsamında ise kısmi emeklilik 5400 gün yani 15 yıllık prim ile gerçekleşiyor. Prim olmadan emeklilik mümkün değil. Prim olmadan EYT kapsamına girmek de mümkün değil. YANLIŞ: EYT'DE 3600 GÜNÜ OLAN KADIN 50 ERKEK 55 YAŞINDA EMEKLİ OLUR DOĞRU: 3600 günü dolduran 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş vatandaşların kısmi emeklilik hakkı var. Ancak kısmi emeklilik için tek şart 10 yıllık prim değil. 15 yıl bekleme süresi (bu süre geçti) ayrıca kadınlar için 50 erkekler için 55 yaş şartını tamamlamak gerekiyor. Dolayısıyla bir sigortalının kısmi emeklilik için öncelikle 3600 günü tamamlaması sonra da 50 ve 55 yaş şartını doldurması gerekiyor. Bunlar tamamladıktan sonra şartları tamamladığı tarihe göre erkeklerde 60 kadınlarda da 58'i bulan yaş şartı var. YANLIŞ: BAĞ-KUR KAPSAMINDA EYT'Lİ OLANLARDA PRİME BAKILMAZ DOĞRU: SSK'da olanlardaki gibi Bağ-Kur'lular için de prim şartı bulunuyor. Hatta Bağ-Kur'da tam emeklilik için kadınlarda 7200 erkeklerde 9 bing ün ve kısmi emeklilik için 5400 gün gerekiyor. Böylece söylenenin tam aksine Bağ-Kur kapsamında olanlar SSK'lılara göre daha fazla prim ödemek zorunda. EYT kapsamı belirlenirken her kurumda mutlaka prime bakılıyor YANLIŞ: ASKERLİK BORÇLANMASI EYT'Lİ YAPAR DOĞRU: Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihini geri çekiyor ve emeklilik bu tarihten hesaplanıyor. Ancak sigortalının işe girdiği yani sözleşme imzaladığı tarih değişmiyor. 2000 yılının ocak ayında işe giren bir sigortalı eğer askerliğini bu tarihten önce yapmışsa 5-6 aylık bir borçlanma ile işe giriş tarihini geri çekerek 60 yerine 58 yaşında emekli olabilir. EYT'liler 8 Eylül 1999 öncesinde yaş şartı olmadan sözleşme yapıp sonradan yaş şartına takılan sigortalılar. Oysa 2000 yılında yapılan sözleşme yaş şartı geldikten sonra yapılmış oluyor. Ancak bu konuda da talepler var düzenlemeye eklenecek bir madde ile bu arkadaşlar da kapsama alınabilir. Burada da netlik henüz yok. YANLIŞ: EYT'LİNİN EMEKLİ MAAŞI HESAPLANIRKEN SON 3.5 YILA BAKILIR DOĞRU: Emekli maaşı hesaplamasında üç ayrı tarih kullanılıyor. 1999 öncesi 1999 ile 2008 arası ve 2008 sonrası. Dolayısıyla burada son 3.5 yıl diye bir kavram yok. İlk alınan ücret ile son alınan ücret hesaplamaya dahil ediliyor. Bütün ücretler emekli maaşında etkili oluyor. Her dönemin farklı güncelleme formülleri ve aylık bağlama oranları bulunuyor. YANLIŞ: EYT'Lİ OLMAK İÇİN TOPLU PARA ÖDEYEREK PRİM TAMAMLANIR DOĞRU: Mevzuatımızda prim tamamlamak için yapılacak borçlanmalar belli. 5510 sayılı yasanın 41. Maddesinde bu imkanlar sarılanıyor. Bunların en bilindikleri doğum askerlik, yurt dışı borçlanmaları. Bunların dışında toplu para ödeyerek prim günü satın almak gibi bir usul bulunmuyor. YANLIŞ: 5 MİLYON-10 MİLYON EYT'Lİ VAR DOĞRU: EYT'li kavramına bakıldığında ve yapılacak düzenlemeden yararlanacaklar düşünüldüğünde yani primini yılını tamamlamış yaş bekleyenler açısından bu rakamların çok yüksek ve doğru olmadığı görülüyor. Eylül ayına girdiğimiz dönemde EYT düzenlemesi için çalışmalar hız kazandı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde oluşturulan çalışma grupları tarafından yaş, yıl, hizmet, emeklilik ve maaş konusunda detaylar netleştiriliyor. Düzenleme için detaylar gelirken, "EYT'de tek formül hangisi? Kaç yılında sigortalı olan EYT'li olacak?" sorularına yanıt aranıyor. İşte, Emeklilikte Yaşa Takılanlar için son gelişmeler… PRİM GÜN SAYISI ESAS ALINACAK Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, masada tek formülün olduğunu açıklamıştı. O formülün detayları da ortaya çıktı. Erkeklerde 9000 gün ve 25 yıl, kadınlarda 7200 gün ve 20 yılı tamamlayanlar emeklilik hakkı kazanacak. YASA YÜRÜRLÜĞE GİRERSE 1,5 MİLYON KİŞİ YARARLANACAK Düzenlemeden 1999 yılı ve öncesi işe girenler yararlanacak. Sadece SSK'ların değil, Bağ-Kur'lu vatandaşlar da sürece dahil edilecek. Bu kapsamda Türkiye'de 1 milyon kişi bulunuyor ve her yıl 450 bin kişi emekli oluyor. Yasanın hayata geçtiği dönemde 1,5 milyon kişinin emekli olması bekleniyor. Taslak tamamlandığında Cumhurbaşkanı'na onaya sunulacak 1 Ekim itibarıyla Meclis'e gelmesi beklenen tüm ekonomik düzenlemeler AK Parti MYK toplantısında da ele alındı. Onlardan biri de EYT düzenlemesi oldu. Bakanlık bünyesinde yapılan çalışmalar konusunda bilgi verildi. Taslak tamamlandığında Cumhurbaşkanlığı onayına sunulacak. Hazırlanan nihai metin, yasa teklifi olarak Meclis gündemine getirilecek. 5 ADIMDA TAMAMLANACAK Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) çözüm için pek çok formül gündeme gelirken, bu formüller çerçevesinde yapılan çalışma 5 adımda tamamlanacak. İşte EYT'lilere çözüm yolu: KAPSAM: Çalışmanın en önemli aşamasını kapsam oluşturuyor. EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor. Bu tarihten önce sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25, kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık süresi şartı bulunuyor. Bu şarta bakıldığında 8 Eylül 1999 itibariyle kadınlar için 20 yıllık süre Eylül 2019'da dolmuş durumda. Erkekler için ise 2022'ye göre 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar için 25 yıl tamamlanmış durumda. Ayrıca bu tarihten önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ- Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilecek. Çalışmada öncelikle kimlerin hak sahibi olduğu tespit edilecek. ŞARTLAR: Kapsam belirlenirken, kimin hangi şartlarda emeklilik hakkı kazanacağına yönelik formüller de belirlenecek. Primini ve yılını dolduranların başka şarta bakılmaksızın emekli edilmeleri talep edilirken, belli bir yaşın üstünde olanlara (örneğin 50 yaş gibi) emeklilik verilmesi gibi bir formül de konuşuluyor. Çok primi olanlara avantaj sağlanan kademeli emeklilik imkanı da söz konusu olabilecek. Bu kapsamda kadınlardan 20 yıllık (7200 gün), erkeklerden 25 yıllık (9000 gün) prim gününü tamamlayanların hemen emekli olabileceği formül de gündemde. Ayrıca kısmi emeklilikte yaş şartının esnetilip esnetilmeyeceği, primi tamamlayamamış olanların durumu da çalışma sonucunda belli olacak. MALİ BOYUT: Kapsam ve şartlar belirlendiğinde kaç kişinin emekli olabileceği ve ne kadar maaş alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu da ortaya çıkarılacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, hazırlanan formüllere göre maliyet hesabını yapacak. UYGULAMA USULLERİ: Bu aşamada hak sahiplerinin belirlenmesi, onların emeklilik işlemlerinin usul ve esaslarının tespit edilmesi önem kazanıyor. Örneğin; 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş ancak şimdi memur olarak çalışan birisi yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak? Bu kişi memurluğa devam etmek istiyorsa EYT'li diye resen emekli mi edilecek? Bu tür soruların cevaplanarak bir sistem gelmesi gerekiyor. YASAL DÜZENLEME: Bütün çalışmalar tamamlandıktan sonra uygulamanın başlayabilmesi için yasal düzenlemenin de yapılması gerekiyor. Bunun için de bir taslak metnin oluşturulması ve bunun TBMM gündemine gelmesi gerekiyor. Yasa çıktıktan sonra uygulanması için de yönetmeliklerin çıkarılması lazım. HABERİN VİDEOSUNU İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN