Yeni sisteme göre kim kazanır kim kaybeder? 17 ilde 17 milletvekilliği parti değiştiriyor

Sabah Gazetesi yazarı Şebnem Bursalı, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız tarafından hazırlanan ve Meclis'e sunulan Seçim Kanunu Teklifi'ni köşesine taşıdı. İşte Bursalı'nın 'Yeni sisteme göre kim kazanır kim kaybeder?' başlıklı yazısı: Cumhur İttifakı ortakları AK Parti ile MHP'nin aylardır üzerinde titizlikle çalıştığı yeni seçim yasası, Hayati Yazıcı ve Feti Yıldız tarafından önceki gün ortak basın toplantısı düzenlenerek ayrıntılarıyla açıklandı. Teklifte en dikkat çeken iki unsur; seçim barajının yüzde 10'dan 7'ye düşürülmesi ve ittifakın 'artık oy'larla milletvekili çıkaramayacak olması. Yani ben gazetecilik mesleğine başladığımdan bu yana hep tartışılan ama bir türlü değiştirilmeyen yüzde 10'luk baraj düşürülmüş oldu. İlk kez 2018 seçimlerinde uygulanan ülke barajlı, ittifaklı D'Hondt sistemiyle ittifak içinde az oy alan partiye getirilen avantaj da ortadan kaldırıldı. Böylelikle, yüzde 1 bile oyu bulunmadığı halde ittifakın artık oyları sayesinde milletvekili çıkarma adaletsizliği olmayacak. Bunun daha açık anlamı şu: Küçük partilerin yüzde 2 ya da yüzde 3 ile İzmir, İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde kendi vekilini çıkarması mümkün olabilirken, küçük illerde bu pek mümkün olmayacak. AK Parti'nin tecrübeli hukukçu vekillerinden Bilecik Milletvekili Selim Yağcı bir çalışma yaptı. Yağcı'nın yaptığı çalışma ilginç sonuçlar ortaya koydu. Yeni sistemin getirileri ve götürüleri partiler için değişiklik gösteriyor. 24 Haziran 2018 seçimlerinde partilerin aldıkları oy oranlarına göre yapılan hesaplamalar sonucu, 17 ilde 17 milletvekilliği parti değiştiriyor. Mevcut durumda CHP 11, İP 5, AK Parti 1 milletvekili kaybediyor. Teklif edilen sisteme göre AK Parti 8, MHP 6, HDP 2, CHP 1 milletvekili kazanıyor. Haziran seçimleri baz alındığında İP listesinden Afyon milletvekili seçilen DP Lideri Gültekin Uysal seçilemiyor. Aynı şekilde Elazığ'dan seçilen CHP'li Gürsel Erol da liste dışı kalıyor. AK Partili Rıza Posacı da aynı kapsamda seçilemiyor. Daha teknik ifadeyle, Türkiye genel barajını ittifakla geçen siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, seçim bölgelerinde aldığı oy üzerinden D'Hondt sistemiyle belirlenmesiyle ittifakların 'artık oy hesabı' üzerinden 'aşkın temsil' etme durumu ortadan kalkarken, seçmen iradesinin 'eksik temsil' olarak Meclis aritmetiğine yansımasının önüne geçilmiş oluyor. 24 Haziran seçimleri üzerinden yapılan hesaba göre; İP listesinden CHP'nin artık oyları ile Afyonkarahisar milletvekili olarak Meclis'e giren DP Genel Başkanı Gültekin Uysal, 61 bin 683 İP oyuna rağmen Meclis dışı kalırken, yerine D'Hondt sistemine göre 63 bin 853 oy ile AK Parti'nin dördüncü sıradaki adayı Meclis'e giriyor. Yine İP'li Ümit Dikbayır CHP'nin artık oyları olmaksızın 60 bin 584 oyuna rağmen Meclis dışında kalırken, yerine D'Hondt sistemine göre 75 bin 74 oyu olan AK Parti'nin beşinci sıradaki adayı Sakarya'dan vekil olarak Meclis'e girecek. Yeni sisteme göre AK Parti'nin milletvekili kaybettiği tek il Aydın oluyor. 59 bin 442 oy alarak seçilen Rıza Posacı yerine 62 bin 47 oy alan CHP'nin 4. sıradaki adayı Meclis'e giriyor. Bu sistemde, Meclis'te grubu bulunan partiler içerisinde milletvekili kaybetmeden sandalye sayısını artıran tek parti HDP oluyor. HDP, Adıyaman'da CHP'den, Erzurum'da da İP'ten birer vekil alıyor. Yeni düzenlemenin yasalaşması durumunda MHP'nin kalesi, Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin şehri Osmaniye'de CHP vekil çıkaramazken, artık oylar sebebiyle MHP'nin birer milletvekili kaybettiği Elazığ, Kastamonu, Nevşehir, Niğde, Osmaniye gibi büyükşehir olmayan illerde önümüzdeki seçimler çok daha çekişmeli ve iddialı geçecek.