Hıdırellez duası ve dilekleri nasıl yapılır? Hıdırellez'de neler yapılır? Maddeler halinde Hıdırellez gelenekleri...

Anadolu kültüründe önemli yeri olan Hıdırellez kutlamaları başlıyor. Hıdrellez, baharla birlikte vücut bulan taze hayatın simgesi olarak dikkat çekiyor. Baharın gelişinin, doğanın yeşillenmesinin, canlanışının kutlanması için şenlikler düzenleniyor. Koronavirüs salgını gölgesinde kutlanacak olan Hıdırellez ile ilgili bazı sorular gündeme geldi. Peki, Hıdırellez duası ve dilekleri nasıl yapılır? Hıdırellez'de neler yapılır? İşte maddeler halinde Hıdırellez gelenekleri... HIDIRELLEZ NE ZAMAN? Hıdırellez her yıl 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece ülkenin dört bir yanında çeşitli etkinliklerle geleneksel bayram olarak kutlanıyor. Hıdırellez için bu yıl da koronavirüs salgını nedeniyle etkinlikler yapılamayacak. HIDIRELLEZ NEDİR? Anadolu'da, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğuna inanılan Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülen baharın habercisi 'Hıdırellez', asırlardır nesilden nesile aktarılıyor. Türkiye ile Makedonya'nın ortak çalışması sonucu 2017 yılında 'UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri'ne kaydettirilen Hıdırellez, etkileyici hikayesi ve gelenekleriyle dikkati çekiyor. Hıdırellez öncesindeki günün akşamı vatandaşlar ev, araba, çocuk gibi dileklerini bir kağıda çizerek gül ağacının dalına bağlıyor ya da bu ağacın dibine toprak üzerine yansıtıyor. Bereket getireceğine inanıldığı için gül ağacının dibine para da gömülüyor. Hızır ve İlyas kelimelerinin birleştirilmesi sonunda ortaya çıkan 'Hıdırellez', Anadolu, Kırım ve Azerbaycan ile Orta Doğu ve Balkan ülkelerinde 'bayram' olarak kutlanıyor. Halk inancına göre, peygamber olan Hızır ile İlyas, her yıl sadece bir kez buluşuyor. Hızır peygamberin karada darda kalan kişilere yardım ve kılavuzluk ettiği, aynı zamanda bolluk getirdiğine, İlyas peygamberin de suların koruyucusu olduğuna inanılıyor. İnanışa göre, bolluk ve bereketi simgeleyen kişiler oldukları için onların ayaklarını bastığı her yerin yeşerdiği, temas ettikleri her şeyin bereketlendiği ve şifa dağıttıkları kabul ediliyor. Hıdırellez, dünyanın farklı yerlerinde Ağrice, Altı Mayıs, Aya Yorgi, Aziz George, Bahar Bayramı, Ederlez, Eğrice, Eğrilce, Hederlez, Hıdrellez, Hiderlez, Hızır ile İlyas, İderlez, İlk Yaz, Mantifer, Mar Curcos, Ruz-ı Hızır (Hızır Günü) isimleriyle de anılıyor. Hıdırellez'i bayram olarak kutlayan Romanlar ise bu güne 'Kakava' ismini veriyor. HIDIRELLEZ GELENEKLERİ Halk huzura kavuşmak ve türlü dileklerde bulunmak için kışın sona erdiği tabiatın uyandığı hıdrallez'de çeşitli çarelere başvurur. Anadolu'da halk tercihen beyaz elbiseler giyerek gün doğmadan önce yeşil ve bol sulu kırlara gidilip eğlenilir. Kutlamalar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur. Hızır'ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşıp çiçek toplanır, oyunlar oynanır, baharın ilk kuzusu kesilerek yenilir. Toplanan çiçekler kaynatılıp içilirse hastalıklara iyi geleceğin; bu su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşip güzelleşeceğine inanılır. 'Hızır Hakkı' için kuzu kesmek, Hızır geleneğinin yayıldığı her yerde görülen genel bir adettir. Diyarbakır'da Ciğaret adıyla ayrı bir tören yapılır. Baharın bu taze kuzusunu yemekle bedenlerin sağlık ve canlılık kazanacağı inanışı vardır. Hızır'ın eli değen şeylerin dolup taştığı rivayeti nedeniyle Hızır günü arifesinde yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağzı açık bırakılır. Ev, bağ, bahçe isteyenler herhangi bir yere istediklerinin küçük bir modelini yaparak; altın ve benzeri ziynet eşyası isteyenler ağaç yapraklarını kollarına veya boyunlarına takarak isteklerine kavuşacaklarına inanır. Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar 'Hızır hakkı' için olmalıdır çünkü tüm bu hazırlıklar Hızır'a rastlamaya yöneliktir. Hızır sopası Bazı yerlerde hastalıklar, ağrılar için şifa olduğuna inanılan Hızır Sopası geleneği vardır. Bu sopa ağrı-sızı olan yerlere vurulursa ağrıların geçeceğine inanılır. Baht açma törenleri Hıdrellezde baht açma törenleri oldukça yaygın olarak uygulanır. Talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlardan yüzük, küpe gibi eşyalarını çömleğe atmaları istenir ve çömleğin üzerine su eklenerek ağzı kapatılır. Kapalı çömlek bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir. Ertesi günü bir araya toplanan kadınlar, çömleği ortaya koyarak maniler eşliğinde eşyaları çıkarmaya başlarlar. Bu törene İstanbul ve çevresinde 'baht açma', Denizli ve çevresinde 'bahtiyar', Yörük ve Türkmenlerde 'mantıfar', Balıkesir ve çevresinde 'dağara yüzük atma', Edirne ve çevresinde 'niyet çıkarma', Erzurum'da 'mani çekme' adı verilir. Yoğurt mayalama geleneği Kütahya'nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde bir yıllık yoğurt mayası, Hıdırellez ve bu günü takip eden 2 gün süresince sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki sürede doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi'nde maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık konur. Bu şekilde elde edilen maya bir yıl kullanılır ve gelecek yıl tekrar değiştirilir.