A HABER GALERİ
İstanbul DEPREME hazır mı? Hangi ilçeler RİSKLİ? Avcılar, Beylikdüzü... Uzman isim A Haber'de anlattı
Asrın felaketi akıllara İstanbul'da beklenen büyük İstanbul depremini getirdi. Peki megakent olası bir felakete ne kadar hazır? İstanbul'da hangi ilçeler riskli? Depreme karşı hangi çalışmalar yapıldı? 1,5 milyon konut nereye taşınacak? Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı A Haber canlı yayınında konu ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. Ilıcalı riskli ilçeleri tek tek harita üzerinde anlattı.
Türkiye asrın deprem felaketini yaşadı. 11 ili vuran büyük depremler akıllara beklenen Marmara depremini getirdi. Peki İstanbul depreme hazır mı? Beklenen olası Marmara depremi megakenti nasıl etkiler? Deprem seferlik planı ne içeriyor?
Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı A Haber canlı yayınında konu ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu.
İşte o açıklamalardan satır başları;
SEFERBERLİK PLANI TOPLANTISI
Ben de o toplantıya bütün üniversitelere davet geldi, üniversitem adına katıldım. Bütün konuşmaları dinledim. Sonradan da medyanın sorularına de çıkışta cevap verdik.
En iyi özet yaparsanız bir kere hemen şunu söyleyeyim deprem için yapılan her şey kıymetlidir olası İstanbul depremi için. Belediyenin yaptığı üniversitenin yaptığı hepsi kıymetli ama oradan çıkan sonuç, oradaki düşünceler önerilerin ancak merkezi idari ile koordinasyonu ile Meclis'te koordinasyonuyla hayata geçer.
Dolaysıyla hemen işin başında şunu söyleyeyim bu kadar enerji bu kadar çalışma bunun ne olması lazım, ciltlerde raflarda kalmaması için uygulanabilir olması için koordinasyon sağlamak lazım. O öneride bulundum kendilerine de söyledim. Zaten merkezi idarenin koordinasyonu ile buradaki çalışmalar yapılır dedim. Finansmanını bile ele alsak aynı şekilde KİPTAŞ'ın yapmış olduğu bu zamana kadar konutları yapacakları bu konuda da biraz bazı rakamlar da dikkatimi çekti hatta ilgililere de sordum.
Mesela KİPTAŞ'ın belediye 2.9 milyar kaynak ayırdı. O arada da 14 bin 97 konut bunu anlamadım sordum hala cevabı gelmediği ilgili genel müdürden. 14 bin konutu 1 milyondan yapsa 14 milyar yapar. Peki bu 2,9 ne diye sorunca faiz desteği yani 1 milyon lira alana faiz desteği vereceğiz diyor. 10 yıllık faiz oranlarına göre tabloyu da verdikleri için 1.4 çıkıyor bunun faizinin olduğunu hesaplasak 1.4'ün o 2.9, 14 bin konutun faizine de denk gelmiyor.
Muhakkak orada bir hesap hatası var düzelir. Diyelim ki hepsi tamam 14 bin konut. Şimdi iki gün önce Sayın Murat Kurum İstanbul'daki riskli alan diye 1,5 milyon konutun taşınacağını söyledi.
1,5 milyon konutu hemen bulabiliriz rahmetli Kadir Topbaş zamanında yapılan deprem master planında üniversitelerle iş birliği içinde bütün buradaki her ilçede olası İstanbul depreminde kaç binanın ağır hasar göreceği, orta hasar göreceği belli başka çalışmalar var İBB'nin elinde şu andaki yönetimde bunlar var. Bunlara baktığımız zaman biz orta hasarlıları bile içeriyor 1,5 milyon konut çok önemli bir rakam.
Peki bu konutlar 14 binin kaç katı? Yani 100 sene mi olacak bu durum? Demek ki çalışmaların önemi var altını çiziyorum bir hoca olarak ama bu gerek finansman yönünden gerek ilgili yasaların vermiş olduğu sorumluluk yetki yönünden zaten orada onlar da vurgulandı şu kadar kurumu ilgilendiriyor dolayısıyla bir an önce bu koordinasyonu yapmak lazım.
Yerel yönetimlere de çok önemli bir görev düşüyor. Bütçeleri var daha yılın başındayız bütçede bir revizyon yapılması lazım. İBB'nin bütçesinde bunlar depreme ait olduğunu görmem lazım. İlk meclis toplantısında bu bütçe revizyonunu yapması lazım.
Ona bağlı olarak da hemen sorunlu bölgelerden bu dönüşümde yetkisi var yetkisi olan yerler var buna kaydırması ve diğer taraftan da büyükşehir belediyelerinin sadece İstanbul için söylemiyorum merkezi idare ile koordinasyonuyla enerjinin gücün bir şekilde birlikte kullanılmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum.
Buradaki en önemli şey binanızın faya olan uzaklığı. Bulunduğunuz zeminin durumu. Bir de binanın kat yüksekliği. Faya ne kadar yakınsanız riski o kadar fazla. İyi bir zemin etüdü yapılmamış, zemininiz sıvılaşmaya müsaitse burada bir riskiniz var.
Avcılar, Beylikdüzü buralar sıkıntılı yerler 99 depreminde de bu Avcılar'da ne kadar bina yıkılmıştı. Beklenen İstanbul depremindeki fay kırılmamıştı.
Neden deprem fırtınası yaşıyoruz? İstanbul'un jeoloji haritası ne anlatıyor? Olası istanbul depreminde hangi ilçeler riskli? İstanbul'un jeoloji haritası ne anlatıyor? İstanbul'un riskli ve sağlam ilçeleri hangileri? Jeoloji Mühendisi Dr. İshak Yılmaz, A Haber canlı yayınında konu ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu.
İşte o açıklamalardan satır başları;
"HARİTADA YER KALMAZ"
Aslında bunlar çok genelleştirilmiş çalışmalar. Türkiye'nin ana tektonik hatlarını gösteriyor ki bunların tamamı aktif hatlar. Yani deprem üretme potansiyeli olan hatlar. Eğer biz fayların tamamını koyacak olsak haritada yer kalmaz. Çizgilerden belki binlerce on binlerce fay hattı atmamız lazım. Ama bunlar genel anlamdaki hatlarımız.
En son 6 Şubat'ta gerçekleşen iki büyük depremin olduğu kesim burası. Beklediğimiz ve sürekli son 2 yıldır ağırlıkta olmak üzere 2020 Ocak ayından itibaren Elazığ'daki Sivrice depremine de gitmiştim ben orada da yüzey araştırmaları yapmıştık.
O da aslında büyük bir depremdi. Ancak geçtiği güzergaha baktığımız zaman yüz milyonlarca yıllık kayaçların sıkı taşlaşmış alanları kat eden bir deprem olduğu için hasarın beklenenden çok daha az olduğunu görüyoruz.
"HEPSİ AYNI ANDA ÇALIŞTI"
Yıllar öncesine dayanan silsile içerisinde aslında hatlarımız belli. Hiçbir deprem bizi şaşırtmıyor. Ancak zamanı noktasında diyoruz ki bu belki 10 yıl sonra olacaktı belki 30 yıl sonra olacaktı ya da burada enteresan olan bir şey var 3-4 tane farklı segmentimiz var. Amanos, Erkenek, Gölbaşı, Pazarcık bu fayların hepsi aynı anda çalıştı.
Bize soruyorlar diyorlar ki fayları nasıl tespit ediyorsunuz? Bizim için bunun yüzlerce verisi var. Bunu uydulardan tespit edebildiğimiz gibi arazide aldığımız kayaç örneklerinde ya da hatta mikroskopta ya da bir toplu iğne başı büyüklüğündeki nesne içerisinde bu oda büyüklüğüne getirerek oradaki deformasyonu ölçebiliyoruz.
DEPREM NEDİR? NASIL OLUŞUR?
Topografya bizim için önemli. O bölgedeki yüzey şekli. Yüzey şekilleri aslında tektonizmayla yani faylarla şekillenir ağırlıklı olarak. En büyük güç budur. İç dinamik diye tabir ettiğimiz yerin içerisinden kaynaklanan bir güçtür bu. Yerin içerisinde stres birikir o zamanla o kabuk dediğimiz şeyi kırar bölgeyi yükseltir alçaltır ya da sağa sola doğru hareket ettirir. İşte bu depremdir aslında.
BİR STRES HAVUZU
Dolayısıyla sizin bir stres havuzunuz var. O stres havuzu dediğimiz şey kırılan yüzeydir. Yüzeyiniz ne kadar geniş olursa o kadar fazla stres biriktirmek zorundasınız onu kırabilmek için. Bir kova düşünün kovaya siz bir bardak su doldurduğunuz zaman taşmaz o kova ölçüsünde doldurmanız lazım. Bunun için de o bağlı olduğu musluk, musluğumuz Kuzey Anadolu Fayı öbürü Doğu Anadolu Fayı, bir tanesi 2,5 cm yılda kayma parametresine sahip diğeri 1 cm'lik.
2,5 cm olan daha hızlı hareket ediyor. Dolayısıyla fayların kırılma zamanına baktığımız zaman daha kısa sürelerle ritmik olarak kırmaya başlıyor. Örneğin Tuz Gölü Fayını düşünelim. Orada neredeyse milimetre mertebesinde yıllık kayma hareketi. Dolayısıyla oradaki beklenen fay 8 bin ila 10 bin yılda bir kere tekrarlanma periyodu olarak.
Burada çok daha hızlı. Çok basit bir matematik. Tabii her zaman matematik çalışmaz ama diyelim ki 2,5 cm yüz yılda 2,5 metre yapar o da size 7'ye yakın büyüklükte bir deprem üretmiş olur. Eğer bunu 500 yıl biriktirirseniz 7,5 metrelik atıma karşılık gelir o zaman 7'nin üzerinde 7,5 – 7,6 belki de bir depreme aynen Hatay'da olduğu gibi bir depreme karşılık gelir.