CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
EYT’liye hesaplı emeklilik! Son aşamaya gelindi... Şartları tamamlayan EYT kapsamına girecek | Kaç lira ödenecek? Borçlanma ne zaman yapılmalı?
Emeklilikte Yaşa Takılan 4,5 milyon çalışan için yasa düzenlemesinde son aşamaya gelindi. Ocak 2023'te yürürlüğe girecek yasa sonrası prim ve süre açısından eksikleri olanlar bunları tamamlayarak sisteme girip emeklilik hakkı kazanacak. Sigortalılık süresini doldurmayanların beklemesi gerekecek. Milyonlarca EYT'li Aralık'ta açıklanacak düzenlemeyi bekliyor. Ancak birçoğunun da primi eksik. Peki borçlanma ne zaman yapılmalı? Şimdi yapan ne kazanacak? Sigorta süresi bitmeyenler kapsama girecek mi? EYT kapsamına giren memurlar görevine devam edebilecek mi? EYT'liler tekrar çalışabilir mi? Maaşları kesilir mi? Kesinti ne kadar olur? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem tüm detayları anlattı. Mali Müşavir Emin Yılmaz, EYT ile ilgili tüm mereak edilenleri tablo üzerinde yanıtladı.
Sayıları milyonları bulan Emeklilikte Yaşa Takılanlar için artık son dönemece girildi.
Prim ve süre açısından eksikleri olanlar bunları tamamlayarak sisteme girip emeklilik hakkı kazanacak.
Toplamda sayıları 4,5 milyonu bulan Emeklilikte Yaşa Takılanlar, Aralık'ta Meclis'e gelecek ve Ocak 2023'te de yürürlüğe girecek yasayla emekli olabilecek.
Buna göre EYT yasası çıktığında prim ve süre açısından eksikleri olanlar bunları tamamlayarak sisteme girebilecek ve emeklilik hakkı kazanacak.
Primini doldurup sigortalılık süresini doldurmayanların ise beklemesi gerekecek.
Düzenleme Eylül 1999 öncesini kapsadığı için Eylül 2024'e kadar tüm EYT'liler sigortalılık süresini doldurmuş olacak.
EYT'nin kapsamı belirlenirken sigorta kolları açısından bir ayırım söz konusu olmayacak.
Bağ-Kur kapsamında iş yeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu süreleri canlandırarak prim gün sayısını primlerine ekletebilecek.
EYT düzenlemesi nasıl çıkarsa çıksın emekli aylığının miktarı kişiye özel olacak.
Kıdem tazminatı ise mevcut sisteme göre belirlenecek.
Buna göre her bir çalışma yılı için 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı verilecek.
BORÇLANMA NE ZAMAN YAPILMALI?
Türkiye'de emeklilik için mevcut yasalara göre 3 şart gerekiyor.
Prim, yıl ve yaş. 8 Eylül 1999 öncesi için SSK'da primler işe giriş tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişirken, bu tarihten sonra işe girenler için yıl şartı kalkıyor ancak prim şartı 7 bin güne çıkıyor.
Bağ- Kur'da ise kadınlar için 7200 erkekler için 9 bin gün prim gerekiyor. Bakıldığında emekli olabilmek için mutlaka istenen prim gün sayısını doldurmak lazım.
Bu günlerde milyonlarca vatandaşın beklediği EYT düzenlemesi çıktığında da yine emeklilik için prim gün sayısı önem kazanacak. 8 Eylül 1999 öncesine dönüldüğünde bile SSK'da en az 5000 gün gerekecek.
BORÇLANMA İMKANI VAR
Prim günlerini tamamlamak için yasalarımız değişik kesimlere borçlanma imkanları sunuyor. Bunlardan en çok bilinenleri ise doğum ve askerlik borçlanmaları... Borçlanma parasını ödeyerek toplu olarak prim satın alma anlamına geliyor.
Erkekler askerlikte geçen sürelerin parasını ödeyerek prim gün sayılarına ekleyebiliyor. Kadınlar da sigortadan sonraki 3 çocuğa kadar doğum borçlanması yapabiliyor. Her bir çocuk için 720 gün satın alınabiliyor.
Böylece üç çocuk için 2316 gün satın almak mümkün. Gurbetçiler ise yurt dışındaki günlerini satın alarak Türkiye'den emekli olabiliyor.
KAÇ LİRA ÖDEMEK GEREK?
Prim satın alma işleminde tutarlar yürürlükteki asgari ücrete göre belirleniyor. En düşük ödeme asgari ücretten hesaplanırken tavandan ödeme ise bunun 7.5 katı kadar oluyor.
Ödeme miktarları brüt ücretin yüzde 32'si olarak hesaplanıyor. Buna göre bu yılki hesaplar da mevcut asgari ücrete göre yapılıyor. Bugün 6471 lira olan brüt asgari ücrete göre en düşük aylık ödeme 2.070 TL olarak alınıyor.
Dolayısıyla askerlik ve doğum borçlanmasında bu rakam kullanılıyor. Örneğin 1 çocuk için en düşük borçlanma 49.680 TL olurken en düşük 18 aylık askerlik borçlanması ise 37.260 TL'yi buluyor.
Tavandan ödemek isteyenler ise bunun 7,5 katını ödemek durumunda. Buna göre tavandan 18 aylık askerlik borçlanması 279 bin 450 TL olurken bir çocuk için tavandan doğum borçlanması 372 bin 600 TL'yi buluyor. Siz iki rakam arasında bir rakam da belirleyebiliyorsunuz.
Burada aralık ayı önem kazanıyor.
EYT düzenlemesi de aralıkta açıklanacak, bu yönüyle önemli bir ay ancak hesaplı borçlanmak için de son ay olarak düşünülebilir.
ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEN
Borçlanmalar aralık sonuna kadar bugün geçerli olan asgari ücret üzerinden yapılacak. Yani borçlanma miktarı en düşük aylık olarak aralık sonuna kadar 2.070 lira olarak uygulanacak. Ocak ayında 2023 yılı için yeni belirlenecek asgari ücret devreye girecek ve borçlanma rakamları yükselmiş olacak.
Yeni asgari ücret aralık ayında belli olacak. Genellikle enflasyon üzerinde artış yapıldığı düşünülürse asgari ücretteki artış yüzde 40- 70 arasında olacak. Ortalama yüzde 50 bile artış olsa aylık ödeme 3.105 TL'yi bulacak.
