CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
EYT'LİLER DİKKAT! Başvurunuz GEÇERSİZ olmasın! Kademeli prim... İşverene EYT desteği... Kıdem tazminatı... İşte EYT ile ilgili tüm merak edilenler
Emeklilikte Yaşa Takılanlara (EYT) ilişkin kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi ve başvurular başladı. Peki süreç nasıl ilerleyecek? Başvurular nasıl yapılıyor? Nisan ayında maaşlar yatar mı? İşlemler Nisan ayına yetişecek mi? Kademeli prim ne demek? Prim günü tablosu nasıl hesaplanır? Borçlanma nasıl yapılacak? İşverene EYT desteği nedir? EYT sonrası işveren zorunlu emekli eder mi? Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Duman, A Haber canlı yayınında EYT ile ilgili merak edilenleri yanıtladı. Duman, EYT başvurularının geçersiz olması ile ilgili kritik bir uyarıda bulundu. İşte EYT'liler için yol haritası...
Emeklilik Yaşa Takılanlar (EYT) için yasal düzenleme Meclis'ten geçti.
Milyonlarca kişiyi yakından ilgilendiren düzenleme konusunda çok sayıda sorunun yanıtı aranıyor. İlk maaş ne zaman? İşverene EYT desteği nedir? EYT ile emekli olan aynı iş yerinde çalışabilir mi, ikinci kez emekli olabilir mi? EYT sonrası işveren zorunlu emekli eder mi? Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Duman, A Haber canlı yayınında EYT ile ilgili merak edilenleri yanıtladı.
İşte o açıklamalardan satır başları;
İş yükü açısından bakarsanız SGK'ya ciddi oranda bir iş yükü gelmiş oldu. Mesela dün itibariyle İstanbul'da bulunan bir sigorta müdürlüğünde sadece öğlene kadar 8 bin emeklilik başvurusu vardı. Akşam olduğunda bazı sigorta müdürlükleri 20 bin başvuruyu geçti. Aynı anda birçok insanın emekli olmasından bahsediyoruz.
EYT İLE BERABER 5'E KATLANDI
Bizim ülkemiz ortalama aylık 40-45 bin civarında emekli veren Türkiye genelinde yılda 500 bin civarında emekli veren bir sosyal güvenlik sistemine sahipti. EYT ile beraber bu sayı 5'e katlandı. Aylık bazda bakarsanız bu sayı ciddi oranda artmış oldu artık 20'ye falan çıktı. 1'e 20 gibi. Ama içeride yeteri kadar kurum personeli yok. Yapılacak işler açısından çok yoğun.
BU TARİHE KADAR YAPILAN BAŞVURULAR GEÇERSİZ
3 Mart 2023'te yasa resmi olarak yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten önce yaş haddi sebebiyle emekliliği bekleyip de Cumhurbaşkanımızın açıklaması Bakanın açıklaması ya da TBMM'nin yasa teklifinin verilmesi yahut Genel Kurul bunlardan sebep herhangi bir şekilde yasa geldi diye düşünerek SGK'ye emeklilik başvurusu yapan herkesin 3 Mart 2023 tarihine kadar yaptığı başvuru geçersiz. Yasanın yürürlük tarihi 3 Mart 2023.
Geçmişte son 1 ay içerisinde bir takım açıklamalar Meclis'teki çalışmalar sebebiyle ben emekli oluyorum zannedip başvuru yapan herkesin artık yeniden başvuru yapması lazım. Eskisi geçersiz olacak. Yürürlük tarihi 3 Mart 2023.
Burada dikkat edilecek hususlar var. Çalışanlar emeklilik için başvuruda bulunurken işten çıkış yapmaları gerekiyor.
Bağ-kur'luların çalıştıkları iş yerini devretme gibi bir mecburiyeti yok. Ama çalışanların işsizken emeklilik başvurusu yapma gibi bir zorunluluğu var sosyal güvenlik sisteminde.
Aktif çalışma devam ederken emeklilik sebebiyle son buluyor. Sonra yeniden çalışmak isterse emekli çalışan olarak tekrar işe başlayabiliyor. Kanunda da emekli çalışan olarak işe başlayanlar için işverenlere bir ayrıcalık bir hak getirildi yüzde 5 puanlık bir indirim getirildi. Ödenecek sigorta priminde 5 puanlık indirime gidildi emekli olarak çalışmaya devam ederse.
Ben EYT'liyim işten ayrılmak istiyorum diye geldim. Burada beni emekli etme ve sonrasında işe alma hakkı işverenin inisiyatifine mi kaldı?
İş bağınız normalde kesiliyor emekli olurken. Emekli olmak istifa talebi. 30 gün meselesi şu. İlk yasa tasarısı hazırlandığında 10 gün gibi bir kısıt vardı orada o doğru süre değildi 30 gün doğruydu. 1 kişi işten ayrıldı diyelim ki bugün 6 Mart'ta gittim işyerine istifa verdim emekli olacağım dedim iş yeri benim çıkışımı yaptı.
İş yeri benimle çalışmak istiyorsa artık aktif bir sigortalı ile değil emekli bir sigortalı ile çalışacak. Emekliliği hak ediş tarihim Mart ayında müracaat ettiğim için Mart ayını takip eden ayın 1'i yani 1 Nisan.
Beni tekrar işe alacaksa 1 Nisan itibariyle alacak. 30 günün süresi bu. 5 Mart'ta da çıksa 1 Nisan'da işe girebilir. 30 günlük süre geçerse işveren yine işe alabilir ama 5 puanlık indirimden faydalanamaz. 5 puanlık indirim 500 TL demek.
TAZMİNATI KİM YATIRACAK?
Hazine ve Maliye Bakanlığı bu noktada bir destek paketi açıkladı. Bugün yarın Meclis'te biz onu da göreceğiz muhtemelen. Önümüzdeki haftaya bekliyorum hatta bir torba kanunu niteliğinde o paketi. Burada işçiye ödenmesi gereken kıdem tazminatını işverenin bütçesi müsaitse tabii ki kasasından karşılayacak. Ama değilse nasıl olacak? Aynı anda birçok işçinin emekli olma sebebiyle ayrılmasından söz ediyoruz.
Kıdem tazminatı tavanı 19 bin 980 oldu yani ortalama 20 bin. 20 yıldır o işyerinde ortalama çalışan ya da 15 yıldır çalışan birisinin kıdem tazminatı tavan ücreti 300 bin lira 7 kişiyle düşünürseniz 2 milyondan fazla para yapıyor. İşveren bu sermayeyi bölüp iş akışında kullandığı parayı işçiye yatırışa o zaman sürekliliği sekteye uğrayabilir.
Bu noktadan dolayı Hazine Bakanlığı işveren işçiye kıdem tazminatını ödemek için sermayesini bölmek istemiyor kasasındaki parayı iş akışının sürekliliğini sağlamak için zarar görmesin istiyorsa biz çalışmayı hazırladık dedi. Bankalar kanalıyla yalnız ücretin işçiye ödenmesi koşuluyla işverene değil burada bir art niyete herhangi bir şekilde mahal bırakmadan biz işçiye verelim işçi hakkını alsın işveren de uygun taksit ve ödeme koşullarıyla bunu ödesin.
KADEMELİ PRİM
İki şey değiştirildi. Kademeli gün kademeli yaş. 5000 günden sıralı olarak 5975 güne SSK'lılar için söylüyorum. Kademeli yaşta 38 olan kadın yaşını kademeli olarak 55-56-58'e, 43 olan erkek yaşını kademeli olarak 56-57-58-60'a kadar en son 99'dan sonra girenler için taşıdı.
Burada iki şey değişti. Ama yeni gelen kanun birini yok sayıyor yani yaş şartını ortadan kaldırıyor. 99 öncesi koşullarda esaslar çerçevesinde 5000 günde emekli olmak mümkündü. Aralık ayına kadar yapılan açıklamalarda 99 öncesine göre hareket edileceğinden dolayı vatandaşımızın bir çoğunun beklentisi 5000 günle bu işin SSK açısından sonuçlanmasıydı. Ama TBMM tarafından alınan kararda yaşla ilgili bir değişikliğe gidilmiş olmasına rağmen günle ilgili bir değişikliğe gidilmediğinden dolayı şu anda kademeli olarak bekliyor. Burada mağdur olan bir kesim de var.
Normalde 15-20 günlük sürede işlemleri biten aylık bağlama işlemleri saatler içinde tamamlanabilecek. Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan (SGK) "emekli olabilir" yazısı almaya gerek kalmadan işlemler online başlatılacak.
Sistemde prim günü ve sigortalılık süresi görüldüğü için sigortalının beyanı esas alınacak. EYT kapsamında emekli olacakların aylığına milli gelirdeki artışla birlikte temmuz zammı da yansıyacak.
Sabah Gazetesi'nden Hazal Ateş'in haberine göre Emeklilik dilekçesi vermeye hazırlanan vatandaşlardan gelen bazı soruların yanıtları şöyle:
EMEKLİ AYLIĞI KAÇ GÜNDE BAĞLANACAK?
SGK emeklilik işlemlerinin hızlanması, aylığın kısa sürede bağlanması için "emekli olabilir" yazısı alma zorunluluğunu kaldırıyor. Mevcut sistemde emekli olacak çalışanın kurumdan emekliliğe hak kazandığını gösteren bir yazı alarak işlemleri başlatması gerekiyor.
Bu uygulama ile iş yoğunluğu azalacağı gibi emekli aylığı bağlanması süreci de hızlanacak. Sigortalının beyanına göre çıkış yapılarak emekli koşulları oluşanlara e-Devlet üzerinden online emekli aylığı bağlanacak. Başvuru dilekçesinin kabulünün ardından izleyen aybaşından itibaren (1 Nisan) ilk aylığa hak kazanılacak.
MİLLİ GELİR VE TEMMUZ ZAMMI YANISAYCAK MI?
İlk defa emekli aylığı bağlanacaklara çalışma hayatı boyunca SGK'ya bildirilen prime esas kazançların güncel tutarı üzerinden bağlanıyor. 2008 yılından sonraki yıllara ait kazançların güncel tutarı da TÜFE artışının yüzde 100'ü ile milli gelir artışının yüzde 30'u esas alınarak belirlenen güncelleme katsayısına göre hesaplanıyor.
Mart ayında dilekçe veren EYT'lilere 1 Nisan'dan geçerli olmak üzere aylıkları bağlanacak. Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı büyüme oranı ve temmuz zammı da yansıyacak. Aylıklarda yıllık yüzde 5.6 olarak açıklanan büyüme oranının yüzde 30'u oranında (yüzde 1.68-Katsayı 16703) oranında artış olacak.
