CANLI YAYIN
A HABER GALERİ
EYT kimleri kapsıyor, STAJ EYT KAPSAMINDA MI? Emeklilikte Yaşa Takılanlar son durum nedir? EYT ne zaman çıkacak?
EYT düzenlemesinde son dakika gelişmeleri yaşanıyor. Emeklilik için gün sayan vatandaşlar, EYT'nin kimleri kapsayacağını merak ediyor. İlk etapta 1,5 milyon kişinin emekli olacağı EYT'de staj konusu da gündeme geldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT düzenlemesine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Peki, EYT kimleri kapsıyor, staj EYT kapsamında mı? Emeklilikte Yaşa Takılanlar son durum nedir? EYT ne zaman çıkacak? İşte haberin detayları...
EYT kimleri kapsıyor? EYT ne zaman çıkacak? gibi sorular, emeklilik bekleyen vatandaşların gündeminde yer alıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın titizlikle yürüttüğü EYT düzenlemesinde son viraja girildi. Emeklilikte yaşa takılanlar olarak adlandırılan EYT'den kimlerin yararlanacağı merak ediliyor. Peki, EYT kimleri kapsıyor, staj EYT kapsamında mı? Emeklilikte Yaşa Takılanlar son durum nedir? EYT ne zaman çıkacak? İşte cevaplar...
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili çalışmalara değinen AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, "Sayın Vedat Bilgin hocamız çalışmasını çok kapsamlı, hassas şekilde gerçekleştirdi. Kamuoyuyla da paylaştı. 2022 bitmeden bu konu yasalaşacak ve 2023'ten itibaren hayata geçecek." değerlendirmesini yaptı.
STAJ EYT KAPSAMINDA MI?
Staj ve çıraklık dönemi sigortaların EYT için başlangıç sayılıp sayılmayacağıyla ilgili bir soruya Bakan Bilgin, "Onlar farklı. Onlar EYT kapsamında değil zaten. Sigorta girişi olanlarda bir sorun yok. Çıraklık ve stajyerlik bir sigorta girişi değil. Onlar sağlık sigortasını korumak üzere geliştirilmiş bir sistem." yanıtını verdi.
Bakan Bilgin staj ve çıraklık sigortası olanlar ile ilgili "1999'da Türkiye'de bir reform denilen bir uygulama yapılmış. O tarihten önce işe başlayanlarla, o tarihten sonra başlayanlar arasında kademeli bir düzenleme yapılmış. Bizim emeklilik sistemimizde 3 kriter var. Prim gün sayısı, yıl sayıları ve bir de yaş buna eklenmiş. Daha önce yaş şartı olmayan 32 yaşında emekli olanlar gerekçe gösterilerek bu uygulama yapılmış. Prim gün sayısının artması, prim günleri çok önemli. Yaş da çok önemli. 38-40 yaşındaki adamı emekli ettiğiniz zaman hayat süresini 80 olarak düşünürseniz onların emekliliğini finanse edecek bir ortam olması lazım.
Biz burada 1999 öncesi işe girmiş olanların emeklilikte karşılaştıkları yaş sorunu üzerine çözüm hazırlıkları içindeyiz. Bize daha çok uzman diye çıkanlar bir hesap yapıp, şöyle olacak diyen arkadaşların rakamları doğru değil. Ellerinde veriler yok. Bizde tüm çalışanların verileri elimizde. Bizim emeklilik sistemimizdeki denge bozulmuş. Bunu etkileyen faktörlerden biri de nüfustaki yaşlanma. Biz burada EYT'lilerin sorunun çözümüne yönelik bir çalışma içindeyiz. Tek tip bir düzenleme olacak. Bütün çalışanların gerçek verileri elimizde. Biz bu çalışmayı aralıkta Meclis'e sunacağımızı duyurduk. Sigorta girişi yapılmamış çıraklık ve stajyerlik durumu bu kapsama dahil değil. Stajyer ve çırak olarak çalışmış olanların emeklilik sigortalarından faydalandırılmamaları ve tabi oldukları staj sigortasının emeklilikte başlangıç sayılmaması haklı olarak hep yakınma konusu olmaktadır." demişti.
EYT ŞARTLARI NE OLACAK, KİMLERİ KAPSIYOR?
EYT ile ilgili düzenleme merak edilirken bu imkandan yararlanmak için belli bir primi de doldurmak gerekiyor. O yüzden eksik primi olanlar mutlaka tamamlama fırsatlarını değerlendirmeli.
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem'in haberine göre, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş bekleyen bu sigortalılar şimdi yeni düzenlemeyle emekli olabilecekler. 8 Eylül 1999 öncesinde sosyal güvenlik sistemine SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya banka sandıkları vasıtasıyla girerek çalışmaya başlamış ve prim ödemiş olan herkes1999 yılında çıkartılan yasa ile yaş şartına takılmış oldu. Bu anlamda bakıldığında 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan herkes EYT'li oldu. Ancak emeklilik için sadece EYT'li olmak yetmiyor.
EKSİKLERİNİZİ HESAPLAYIN
8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönüldüğünde bile emeklilik için yıl ve prim şartları bulunuyor. Buna göre yaş şartı olmadan SSK için erkeklerde 25 yıl ve 5000 gün, kadınlarda ise 20 yıl ev 5000 gün isteniyordu. Bağ-Kur'da kadınlar için 7200 gün erkekler için ise 9 bin gün şartları bulunuyor. Emekli Sandığı'nda kadın memurlar için 20 yıl yani 7200 gün kesenek ödemek ve erkek memurlar için ise 9 bin gün yani 25 yıl kesenek ödemek gerekiyor. Yasa öncesine dönülse bile EYT'li olarak emekli olabilmek için bu şartların yerine getirilmesi şart. 99 Yasasında getirilen prim şartları işleyecek olursa orada da 5000 ile 5975 gün primi tamamlamak gerekiyor. Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Kadınlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak. Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT'li olarak emekli olmak için bazı yollar bulunuyor.
BORÇLANMA İÇİN TAM ZAMANI
Burada borçlanarak yani parasını ödeyerek prim satın almak gerekiyor. Bu borçlanma miktarları ise yürürlükteki asgari ücrete göre belirleniyor. En düşük ödeme tutarı brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bu gün 6471 lira olan brüt asgari ücrete göre en düşük aylık ödeme 2.070 TL olarak alınıyor. Dolayısıyla askerlik ve doğum borçlanmasında bu rakam kullanılıyor. Örneğin 1 çocuk için en düşük borçlanma 49.680 TL olurken en düşük 18 aylık askerlik borçlanması ise 37.260 TL'yi buluyor.
Tavandan ödemek isteyenler ise bunun 7.5 katını ödemek durumunda. Siz iki rakam arasında bir rakam da belirleyebiliyorsunuz. Gelelim burada Aralık ayının önemine. Eğer bu borçlanmaları Aralık sonuna kadar yaparsanız bugünkü asgari ücretten yani aylık 2.070 TL'den yaparsınız. Ancak borçlanmayı Ocak ayına bırakırsanız bu kez 2023 yılında uygulanacak asgari ücret geçerli olur ki yapılacak zam sizin maliyetinizi de artırır. Bu yüzden ne yapıp edin ve yıl sonuna kadar bu borçlanmaları yapın.
6 ADIMDA PRİM KAZANIRSINIZ
1- ASKERLİK BORÇLANMASI:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
2- DOĞUM BORÇLANMASI:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor.
Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor.
Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
3- İHYA İLE PRİM:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeye alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün.
Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
4- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler. SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamında olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.
5- HİZMET TESPİTİ İLE TESCİL:
Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
6- 3600 GÜN (10 YIL) PRİM İLE KISMİ EMEKLİLİK:
Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor. Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor. İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.
