11 Aralık 2025, Perşembe

A HABER GALERİ

Haberler Dünya Galerileri ABD ve Çin'in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin'in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ABD ve Çin'in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin'in elindeki kritik koz ortaya çıktı

Wall Street Journal'ın özel haberine göre ABD, en gelişmiş yapay zekâ modellerini geliştirdi ve en güçlü çiplere erişimi kontrol ediyor olabilir... Ancak Çin'in elinde oyunu değiştirecek bir koz var.

ahaber.com.tr Haber Merkezi
Giriş Tarihi: 11.12.2025 10:26
ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

Yapay zekâ (AI) yarışında dünyanın gözü ABD'nin ürettiği devasa çiplere ve ileri teknoloji laboratuvarlarına çevrilmişken, Wall Street Journal'ın özel haberine göre Pekin sessizce bambaşka bir cephe açtı: Elektrik.

Çin, AI savaşının kaderini belirleyecek en kritik silahı elinde tutuyor: Dünyanın en büyük ve en ucuz enerji altyapısı.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

2010–2024 arasında Çin'in elektrik üretimi, dünyanın geri kalanından daha fazla arttı.
Geçtiğimiz yıl Çin, ABD'nin ürettiğinin iki katından fazla elektrik sağladı.

Bu dev enerji farkı, Çin'deki veri merkezlerinin maliyetini ciddi şekilde düşürdü. Bazı bölgelerde elektrik fiyatı, ABD'deki veri merkezlerinin ödediğinin yarısından daha az.

Çin Ulusal Veri İdaresi Başkanı Liu Liehong, mart ayında bunu şöyle özetledi:
"Çin'de elektrik bizim rekabet avantajımızdır."

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

İÇ MOĞOLİSTAN'DA YÜKSELEN YENİ GÜÇ ÜSSÜ: ÇAYIRLARIN BULUT VADİSİ

Çin, AI gücünü büyütmek için ülkenin batısındaki geniş bozkırları dönüştürüyor.
Binlerce rüzgâr türbini, güneş tarlaları ve dev iletim hatları artık Çin'in "Doğu Veri, Batı Hesaplama" stratejisinin belkemiği.

Inner Mongolia'daki Ulanqab bölgesi, bugün 100'den fazla veri merkezinin kurulduğu yeni bir teknoloji vadisine dönüştü.

Morgan Stanley'nin tahminine göre Çin, 2030'a kadar şebeke projelerine 560 milyar dolar harcayacak.

Goldman Sachs ise Çin'in 2030'da 400 gigawatt yedek kapasiteye sahip olacağını öngörüyor—bu, o tarihte dünyanın tüm veri merkezi ihtiyaçlarının üç katı.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

UCUZ ENERJİ ÇİN'E AVANTAJ SAĞLIYOR: DEEPSEEK ÖRNEĞİ

Çin'deki düşük maliyetli elektrik, DeepSeek gibi yerli şirketlerin ABD rakiplerine göre çok daha düşük bütçelerle yüksek performanslı modeller geliştirmesine izin veriyor.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

Ayrıca Çin, zayıf yerli çip performansını bir başka yolla telafi etmeye çalışıyor:
Binlerce yerli çipi "demetleyerek" Nvidia'nın tek bir gelişmiş çipine yaklaşan performans üretmeye çalışıyor.
Bu yöntem yüksek elektrik tüketiyor, fakat Çin'in elindeki enerji bolluğu bu maliyeti tolere ediyor.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ABD Başkanı Trump, bu tablo karşısında Çin'e yönelik çip ihracat kısıtlamalarının bir bölümünü gevşeteceğini açıkladı. Nvidia'nın H200 çipleri Çin'e ihraç edilecek. Bunlar Nvidia'nın en iyileri değil ama Çin çiplerinden daha güçlü.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

"DOĞU VERİ BATI HESAPLAMA": ÇİN'İN 2021'DE BAŞLATTIĞI DEV PROJE

Pekin yönetimi, batıdaki enerji zenginliğini doğudaki yoğun veri işleme talebiyle birleştiren ulusal bir plan yürütüyor.

  • Hedef:

2028'e kadar yüzlerce veri merkezinin birbirine bağlandığı ulusal bir "bulut havuzu" oluşturmak.

Bu devasa altyapı yatırımı bazı ekonomistlerde "aşırı kapasite balonu" endişesi yaratmış olsa da, Çin devletinin merkezi planlaması sayesinde bu risklerin kontrol edilebileceği düşünülüyor.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

AI'NIN ENERJİ AÇLIĞI PATLIYOR: 2030'DA FRANSA KADAR ELEKTRİK!

Yapay zekâ geliştirmek inanılmaz derecede enerji tüketiyor.
Bir kullanıcının chatbot'a sorduğu her soru bile elektrik harcıyor.

Wall Street Journal'ın değerlendirmesine göre:

2030'da yalnızca Çin'in veri merkezleri, bugün Fransa'nın tüm yıllık elektrik tüketimi kadar enerji kullanacak.

Uluslararası Enerji Ajansı verileri:

  • ABD veri merkezleri dünya tüketiminin %45'ini oluşturuyor

  • Çin ise sadece %25'ini.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ÇİN'İN ENERJİ HEGEMONYASI NEREDEN GELİYOR?

Habere göre bu güç gösterisinin kökleri 1970'lere dayanıyor.

O yıllarda Çin Komünist Partisi, ülkenin kalkınmasını frenleyen elektrik açığını gidermek için yüzlerce kömür santrali inşa etti.
Sonrasında devasa hidroelektrik projeleri, güneş tarlaları ve rüzgâr çiftlikleri geldi.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

Bugün Çin:

  • 3.75 terawatt üretim kapasitesine sahip. (ABD'nin iki katından fazla)

  • 34 nükleer reaktör inşa ediyor.

  • Tibet'te, Üç Boğaz Barajı'nın 3 katı kapasiteye sahip olacak dünyanın en büyük hidroelektrik projesini kuruyor.

  • Veri merkezlerine elektrik bazen kWh başına sadece 3 sente sağlanıyor.
    (ABD'de bu fiyat 7–9 sent)

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

YÜKSEK BORÇLAR VE YENİ REKABET: ÇİN'İN GÖLGELERİ

Bu enerji atağı, devlete bağlı elektrik şirketi State Grid'in 2019–2024 arasında borçlarını yüzde 40 artırarak 450 milyar dolara çıkarmasına neden oldu.

Ama buna rağmen Pekin, AI yarışında avantajı kaybetmemek için yatırımlara hız kesmeden devam ediyor.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ABD: "BİZ DE ÇİN'İ YAKALAYACAĞIZ"

ABD'de bazı teknoloji şirketleri artık kendi santrallerini inşa etmeye başlarken ABD Başkanı Trump, Çin'in enerji hamlesine eşdeğer bir ulusal şebeke atılımı sözü verdi.

Beyaz Saray'a göre bu plan, hem enerji fiyatlarını düşürecek hem de ABD'yi AI yarışında lider yapacak.

Ancak WSJ'ye göre ABD için iş kolay değil.

Güneş Enerjisi Endüstrisi Birliği, kasım ayında Enerji Bakanlığı'na yazdığı mektupta, bürokratik izin süreçleri ve yetersiz iletim hattı kapasitesinin, ABD'nin AI üstünlüğünü engellediğini söyledi.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ULANQAB: ÇİN'İN YENİ SİLİKON VADİSİ

Ulanqab ve komşu Horinger, Pekin'in yeni veri merkezi üslerinden biri olarak öne çıkıyor.

Bölge:

  • Serin iklimi sayesinde veri merkezleri için ideal

  • Güneş ve rüzgâr için uygun

  • Hükümet tarafından sübvansiyonlarla destekleniyor

  • 2019–2024 arasında nüfusu küçülmesine rağmen bölgesel ekonomi %50 büyüdü

Haziran itibarıyla bölgeye 35 milyar dolar yatırım çekildi.

Apple, Alibaba, Huawei ve XPeng gibi devler burada veri merkezleri işletiyor veya AI modelleri eğitiyor.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ÇİN'İN "BİNLERCE ÇİPLİK DEV YAPILARI" VE ZORLUKLAR

Çinli teknoloji şirketleri, ABD çiplerine erişimin sınırlı olması nedeniyle yeni yöntemler deniyor.

Huawei'nin CloudMatrix 384 sistemi:

  • 384 adet Ascend çipini bir araya getiriyor

  • Nvidia'nın 72 Blackwell çipli sisteminden %66 daha fazla güç üretiyor

  • Ama 4 kat daha fazla elektrik harcıyor

  • Kurulumu ve çalıştırması son derece karmaşık

En büyük engel: Çin'in gelişmiş çipleri yeterli sayıda üretememesi.

ABD ve Çin’in yapay zeka savaşında yeni perde! Pekin’in elindeki kritik koz ortaya çıktı

ABD ihracat kontrolleri, Çin'in gelişmiş üretim araçlarına erişimini kısıtlıyor.

Bununla birlikte Çinli firmalar, yasadışı kanallardan ABD çipi almak veya Çin dışındaki veri merkezlerindeki çiplere erişmek gibi yollarla bu engelleri aşmaya çalışıyor.