Türkiye’nin yüz akı: Kanal İstanbul

Türkiye'nin çılgın projesi Kanal İstanbul, hem İstanbul hem de Türkiye için tarihin en önemli adımlarından biri olarak gösteriliyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan'ın ocak ayında açıkladığı projenin detaylarını SABAH, üç yıl önce gündeme getirmişti. Uzunluğu 45 kilometre, genişliği yüzeyde 145-150, tabanda 125, derinliği ise 25 metre olarak tasarlanan projenin ismi ilk kez 2011 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gündeme getirildi. 'Çılgın Proje' adıyla tanıttığı Kanal İstanbul'un güzergâhının 1/100 bin ölçekli rezerv yapı planıyla Türkiye'nin yüz akı projesinin tüm ayrıntıları tek tek belirlendi. Son plana göre; Avcılar, Küçükçekmece, Başakşehir ve Arnavutköy'den geçecek Kanal İstanbul 45 kilometre uzunluğunda olacak. Sondaj çalışmaları tamamlanan 453 milyon metrekare alan üzerinde kurulması planlanan proje kapsamında 7.5 milyon kişinin yaşayacağı hesaplandı. İşte projenin detayları:

DÖRT İLÇEDE 55.2 KİLOMETRE
Kanal İstanbul, Küçükçekmece Gölü-Sazlıdere Barajı-Terkos Gölü'nün doğusunu takip eden güzergâhta inşa edilecek. Kanalın maliyeti ve uygunluğu açısından belirlenen güzergâh, Marmara Denizi'ni Küçükçekmece Gölü'nden ayıran kıstaktan başlıyor. Altınşehir ve Şahintepe mahallelerinden geçerek Sazlıdere Baraj Havzası boyunca devam edecek. Sonrasında Sazlıbosna Köyü'nü geçerek Dursunköy'ün doğusuna ulaşıp Baklalı Köyü'nü geçtikten sonra Tayakadın, Terkos ve Durusu mahallelerinin yakınlarında Terkos Gölü'nün doğusundan Karadeniz'e ulaşacak. Proje alanı, Arnavutköy (28.6 km) Küçükçekmece (7 km), Başakşehir (6.5 km) ve

TOPLAM YATIRIM 100 MİLYAR DOLAR
Projenin maliyeti yaklaşık 100 milyar doları bulacak. Kanal İstanbul projesinin inşaat aşamasında 7 bin kişi çalışacak. İşletme aşamasında ise yardımcı tesisler de dahil olmak üzere toplam bin 500 kişinin çalışması öngörülüyor. Kanal derinliğine bağlı olarak yaklaşık 1.5 milyar metreküp hafriyat çıkması bekleniyor. Deniz ve dip taramasından da 115 milyon metreküp malzemenin çıkacağı tahmin ediliyor. Projenin toplam maliyetinin 20 milyar dolar olması bekleniyor. Köprü ve havalimanları gibi yatırımlar da hesaba katıldığında toplam maliyetin 100 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor.

100 YILLIK ÖMRÜ OLACAK
Mevcut durumda detay mühendislik çalışmaları devam eden yaklaşık 45 kilometre uzunluğundaki Küçükçekmece Gölü - Sazlıdere Barajı - Terkos Gölü'nün doğusunu takip eden güzergâhın inşaatının 5 yılda tamamlanması bekleniyor. Proje tamamlandığında 350 DTW büyüklüğündeki gemilerin bile geçişi için uygun olacak. Ekonomik ömrü ise 100 yıl olacak.

ÇED RAPORU HAZIR
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın Kanal İstanbul ÇED raporu hazır. Kanal İstanbul planlarına yeşil alanlar, kentsel çalışma alanları, korunacak alanlar, yapı sınırlaması getirilecek ve korunacak alanlar, sosyal altyapı alanları, afet tehlike alanları, su, atıksu ve atık sistemleri, sağlık, turizm, ulaşım, karayolları, demiryolları, denizyolları ve havayolları alanları işlendi.

HAFRİYAT ADASI
Projeden çıkan hafriyatla Marmara Denizi'ne 3 grup ada yapılması planlanıyor. ÇED raporunda yer alan ifadelere göre birinci grup ada 3 bölümden oluşacak ve toplam alanı 186 hektar olacak. İkinci grup ada ise 4 adadan oluşacak ve toplam alanı 155 hektar olacak. Üçüncü grup ada 3 adadan oluşup 104 hektar alanı kaplayacak. Çıkan hafriyat ada dışında, Karadeniz kıyısının doldurulmasında ve Terkos Gölü'nün olduğu bölgeye yeni kıyı yapımında kullanılacak.

UÇAK VE TRENE ENTEGRE
Proje kapsamında, kanal dışında başka inşaatlar da yapılacak. Hem Marmara Denizi'ne hem de Karadeniz'e konteyner yük limanı inşa edilecek. Karadeniz'e yapılacak olan liman 4.8 kilometre uzunluğunda, en az 18 metre derinliğinde olacak. Bin 500 hektar alana lojistik merkez kurulacak. 3. havalimanı ve demiryolu ile entegresi sağlanacak. Marmara Denizi'ne yapılması planlanan konteyner limanı ise 360 metre yanaşma mesafeli 4 limana sahip olacak. Ayrıca Küçükçekmece ile Sazlıdere'ye ise yatlimanı yapılacak. Küçükçekmece Gölü'ne yapılacak olan bin 200, Sazlıdere'ye yapılacak olan da 860 tekne kapasiteli olacak.

YABANİ HAYVANLARA 6 KÖPRÜ
Kanal İstanbul'un üzerinden geçecek 6 köprü ile kara ve demiryolu ulaşımı sağlanacak. Yabani hayvanların geçişi için de ayrıca 6 köprü inşa edilecek. Yapılacak köprülerin güzergâhları da belli oldu. Köprüler dışında kanal içerisinde acil durum rıhtımları da olacak. Gemi trafiğinin sağlanması, güvenli trafik ve kaza ya da arıza anında müdahale için 6 kilometrede bir olmak üzere 8 tane acil durumda yanaşmak için cep yapılacak. Bu ceplerin uzunluğu en az 750 metre olacak. Bunun dışında projede kanalın işletilmesine yönelik acil müdahale merkezleri, kanal giriş ve çıkış yapıları, gemi trafik sistemleri gibi alt ve üst yapılar, dalgakıranlar, fenerler ve Karadeniz ile Marmara Denizi'nde bekleme alanları inşa edilecek.

23 KİLOMETREKAREYE KAMULAŞTIRMA
Güzergâhın 12 kilometresi Sazlıdere, 8 kilometresi ise Küçükçekmece Gölü'nden geçiyor. Bir kilometrelik alan ise orman. Geri kalan yerler kamulaştırılacak ve bu alan yaklaşık 23 kilometrekare. Nüfus yoğunluğunun en çok olduğu yerler ise Küçükçekmece-Avcılar hattı Baklalı-Terkos arası. Projeden en fazla etkilenecek alanlar arasında 35 bin kişinin yaşadığı Şahintepesi bölgesi ile 14 bin kişinin yaşadığı Altınşehir bölgesi yer alıyor.

KANAL İSTANBUL GEREKSİNİM
İstanbul Boğazı'ndan ticari gemiler Montrö Anlaşması'na göre geçiyor. Anlaşmanın yapıldığı dönemde Boğaz'dan yıllık 3 bin gemi geçiyordu. Ancak bu rakam günümüzde 50 bini buldu. 2030'da 65 bine, 2050'de ise 100 bine yaklaşacağı tahmin ediliyor. Oysa örneğin Suveyş Kanalı'ndan yılda 17 bin gemi geçiyor. Şehir hatları ve balıkçı teknelerinin de hesaba dahil edilmesiyle birlikte İstanbul Boğazı'nın günlük trafiği 2 bin 500.

MONTRÖ SÖZLEŞMESİ
Projenin İstanbul Boğazı'na alternatif bir kanal olduğu ortaya çıkınca hukukçular arasında kanalın yasal statüsü hakkında tartışmalar başladı. Kanalın Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne aykırı bir durum yaratıp yaratmayacağı tartışılmaya başlandı. Montrö sözleşmesi ile Amerika Birleşik Devletleri, Karadeniz'e ancak sınırlı tonajlarla, yüklerle, silahlarla ve sınırlı bir süreliğine girebiliyordu. Yapılması planlanan bu kanalın Montrö sözleşmesine dahil olup olmayacağı ve Yeni Büyük Oyun'daki yeri de tartışma konularından birisi oldu. Birçok hukukçu yapılan sözleşmenin iki denizi birbirine bağlayan yol veya yollar anlamında değerlendirileceği ve tehlikeli yük geçişi için iyi bir alternatif olmanın dışında fazla bir alternatif sağlamayacağı yönününde görüş bildirdi.

YAP-İŞLET-DEVRET MODELİYLE YAPILACAK
- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, projenin detaylarını açıklarken şu bilgileri vermişti:
- Ağustos 2017 tarihi itibarıyla çalışmalara başlandı. Güzergâhların tespiti buna bağlı olarak yapıldı. Sayısal model çalışmaları tamamlandı, deprem risk değerlendirmeleri yapıldı, rüzgâr ve dalga iklimi çalışmaları bitirildi ve bu yılbaşı itibarıyla çalışmalar tamamlandı.
- Çevresel koşulları tespit ettik. Maden ve sit alanları, yeraltı ve yerüstü toprak ve su kaynaklarını inceleyerek 5 farklı güzergâh üzerinde yoğunlaştık.
- Şimdi, tespit ettiğimiz alternatif üzerinde çalışmalara devam edeceğiz. Yeraltı su modelleme çalışmalarının yanı sıra sayısal modelleme çalışmaları da devam ediyor. Deprem tehlikesi sonuçları 2475 yıllık ortalama yenileme sürelerine bağlı kalarak çalışmalar yapıldı. Deprem bilgi birikimine göre belirlendi.

HER TÜRLÜ DETAYI İNCELEDİK
- Risk değerlendirmesi kapsamında olabilecek depremlerin olası alanları ve büyüklüklerine göre modellemeler yapıldı. Rüzgâr verileri ile modelleme çalışmaları tamamlandı.
- Dalgaların seviyesi en olumsuz senaryolara göre düzenlendi. 10 bin metre sondaja ilave olarak 7 bin metre daha sondaj yani toplam 17 bin metre sondaj geçen yıl sonunda tamamlandı, göl ve deniz tabanından çıkacak kazı malzemeleri, dolguda kullanılması dahil tüm hususlar değerlendirildi.
- Tüm bu çalışmalar sonucunda güzergâh, Küçükçekmece, Sazlıdere, Durusu Hattı yani yaklaşık 45 kilometrelik bir alan olarak belirlendi. İstanbul'un yeni havalimanına göre konumu Küçükçekmece'den giriş olarak belirlendi.
- En kuzeyde D-20 karayolu -ki 3. havalimanının bulunduğu yerden 14 kilometresini bitirip hizmete vermiştir. Çatalca'ya kadar 3 gidiş 3 geliş şeritli hale getirilme çalışması bitirilecek.
- Bitirdiğimiz 125 kilometrenin dışında Avrupa tarafında Kınalı'dan TEM'e, Anadolu yakasından da Akyazı'ya bağlıyoruz. Yine Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nden geçip hızlı tren hattında olacak. En güneyde de D-100 karayolu güzergâhı olacak. Marmara tarafındaki 3 tane geçişi Marmaray'da olduğu gibi batırma tüple Küçükçekmece Gölü'nün altından geçirmeyi hedefliyoruz. Kanal İstanbul'dan kaynaklı yarma yaptığımızdan viyadük gerektiren geçişler olmayacak.
- Bütün bu çalışmalar sonucunda ülkemizin Trakya tarafından olası bütün etkileşimler, kentsel dönüşümle dahil etkileşimler dikkate alınarak güzergâh oluşturuldu. Bundan sonra artık çalışmalarımız Küçükçekmece, Sazlıdere, Durusu üzerinden devam ettirilecek. Bu sene içinde yap-işlet-devret modeli ile karma bir model ile ihale sürecini bitirip, kazma vurmayı hedefliyoruz.

GÜZERGAH BOYUNCA TEK BİR YERALTI SUYU YOK
Kanal İstanbul'un detaylarını geçtiğimiz ocak ayının ortasında açıklayan Bakan Ahmet Arslan, çevresel konularda hassasiyet gösterdiklerini belirterek, "Çevresel koşullar ile maden alanlarını, sit alanları, hassas alanları, yer altı ve yer üstü toprak ve su kaynakları ayrıca kanal uzunluğu, kamulaştırma gibi etkenler çerçevesinde de dikkate alınarak 5 farklı güzergâh üzerinde çalışmalar devam ettirildi. Kanal güzergâhı boyunca tek bir yeraltı sularının bulunmadığı tespit edildi. Kanal İstanbul projesinde tsunami ile parametreler belirlenirken, kayıtlı tüm veriler çerçevesinde detaylı çalışmalar yapılmış ve olumsuz etkisinin olmayacağı da tespit edilmiştir" şeklinde konuştu. Bitirilen 125 kilometrenin dışında Avrupa'da Kınalı'dan TEM'e bağlantı yapıldığını, Anadolu Yakası'nda Akyazı'ya bağlantı yapıldığını aktaran Bakan Arslan, "En güneyde de D100 Karayolu güzergâhı olacak. Marmara tarafındaki 3 tane geçişi Marmaray'da olduğu gibi batırma tüple Küçükçekmece Gölü'nün altından geçirmeyi hedefliyoruz. Kanal İstanbul'dan kaynaklı yarma yaptığımızdan viyadük gerektiren geçişler olmayacak" dedi.

SABAH