Piyasalarda Hürmüz Boğazı endişesi! İran Hürmüz'ü kapatacak mı? Petrolün ateşini harlayacak gelişme

Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, cuma günü İsrail'in İran'a yönelik başlattığı saldırılar üzerine LinkedIn hesabından "en büyük kabusun" Hürmüz Boğazı'nın kapanması olacağını paylaştı. Saldırılara ilk tepkiyi veren petrol fiyatlarındaki artış bir ara yüzde 10'lara kadar çıktı. Bu tepkinin arkasındaki neden sadece petrol üretilen bölgenin saldırılarla ısınması değildi, dünyanın en büyük petrol sevkıyat noktalarından Hürmüz Bogazı'nın tıpkı Rasmussen'in dikkat çektiği gibi kapanma riski, petrol yatırımcılarını endişelendirdi. Asya'ya giden petrolün yüzde 70'inin Hürmüz Boğazı'ndan geçtiğini söylersek endişelerin nedeni daha da netleşmiş olacak.

Hürmüz Boğazı'ndaki gemi trafiği (A Haber arşiv)

PİYASALARI RAHATLATAN MESAJ
Petroldeki hızlı hareket ve endişeler Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol'un hızlı reaksiyonuyla biraz sakinleşti. Birol dünkü açıklamasında, "IEA, İsrail-İran durumunun petrol piyasaları üzerindeki etkisini aktif olarak izliyor. Piyasalar bugün iyi tedarik ediliyor ancak gerekirse harekete geçmeye hazırız. IEA petrol güvenlik sistemi 1.2 milyar varilden fazla acil durum stoğuna sahiptir" ifadelerini kullandı.

Hürmüz Boğazı (AA)

KAPANDI İDDİASI PETROLÜN ATEŞİNİ KÖRÜKLEDİ
Dün öğle saatlerinde bazı haber siteleri, İran ordusunun Hürmüz Boğazı'nı kapattığını iddia eden haberler geçti. Söz konusu haberlerde "İran ordusu, Hürmüz Boğazı'nı gemi trafiğine kapattığını duyurdu" denildi ve İran ordusunun resmi sosyal medya hesabından "Başka bir duyuruya kadar Hürmüz Boğazı'ndan hiçbir geminin geçişine izin verilmiyor" açıklaması yaptığı belirtildi. Ancak bu haberlerin ardından uluslararası denizcilik platformlarında dün gün boyu Hürmüz Boğazı'nın anlık gemi hareket haritaları yayınlandı. Haritalarda boğazdaki yoğun gemi trafiğine dikkat çekildi. Kafalar karıştıkça petrol de yükselişini sürdürdü.

HÜRMÜZ BOĞAZI İRAN'IN EN GÜÇLÜ KOZU
London Energy Club Başkanı Mehmet Öğütçü'ye göre Hürmüz Boğazı, İran'ın elindeki en güçlü koz. Ancak bu kozu kullanırsa önemli kayıpları da olabilir. Öğütçü, "Hürmüz'ün kapanmasıyla Bahreyn'de konuşlanan ABD'nin 5. filosu müdahale eder. Çin, Hindistan ve Körfez ülkeleri ile İran'ın arası bozulur. Kendisinin de bu Boğaz'dan ticareti var. Dolayısıyla ölüm-kalım aşamasına kadar Hürmüz kozunu kullanmaz. Ama iyi bir satranç oyuncusu olan İran bunu en sona saklar" dedi.

Hürmüz Boğazı'nda günde 20 milyon varile kadar petrol gemilerle taşınıyor. (Reuters)

HÜRMÜZ İLE İRAN KENDİ AYAĞINA SIKABİLİR
Petrol piyasaları uzmanı Cem Aşıkoğlu, Hürriyet'e yaptığı değerlendirmede Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasının şu aşamada söz konusu olmadığını belirtti. Aşıkoğlu konuyla ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: "İran ordusunun ilk beş adamı vefat ettiği için yerine gelecek olanlar yeni plan program yapıyorlar. Boğazı da kapatabilirler ama ben kapatmayacaklarını düşünüyorum. Hürmüz Boğazı kapatılırsa petrol 150 dolar olur. Bundan en büyük zararı görecek olan Körfez ülkeleri. Çin de petrolünün yüzde 40'ına yakınını İran'dan alıyor. Şu anda hiçbir şey yok. Sadece denizaltılar gözlem yapıyor o da ABD gemileri yaklaşırsa saldırmak için.

İran boğazı kapatırsa kendi ayağına sıkmış olur çünkü gelirinin yüzde 70'i Hürmüz Boğazı'na bağlı. Hark Adası'ndaki petrolün çoğu Hürmüz'den geçiyor. Bunun da büyük kısmını Hindistan ve Çin'e yolluyor. Kapatırsa sadece kendi gemilerini geçirir. Bunu nasıl yaparlar? Orduda yönetime daha şahin insanlar mı gelecek görmek lazım."

ADINI İYİLİK TANRISI'NDAN ALAN DARBOĞAZ
Umman Körfezi ile Basra Körfezi'ni birbirine bağlayan Hürmüz Boğazı, Avesta'da adı geçen iyilik tanrısı Hürmüz'ün adını taşıyor. Boğazın kuzey kıyısında İran, güney kıyısında ise Umman toprakları var. En dar yeri 33, en geniş yeri 95 kilometre.

Hürmüz Boğazı bir "dar nokta" olarak kabul ediliyor çünkü sular, boğazın genişliği boyunca petrol tankerleri için yeterince derin değil. En derin yerleri Musandam Yarımadası'nın yakınında yer alıyor ve kuzeye İran kıyılarına doğru ilerledikçe geçit inceliyor. Boğazdan geçen ticari trafik genel olarak Musandam Yarımadası'nın kuzeyindeki bu dar şeritlerden geçiyor. Bu alandaki derinlikler 200 metrenin üzerine çıkıyor.

Dünyada ticareti yapılan petrolün neredeyse yüzde 20'si, yıllık toplamda 6 milyar varilden fazla petrole karşılık gelen bir miktar Hürmüz Boğazı'ndan gemilerle aktarılıyor. Kuveyt, Irak, İran, Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi üreticilerin ihraç ettiği petrol, Hürmüz üzerinden uluslararası pazarlara ulaşıyor.

Hürmüz Boğazı'nın kapanması durumunda petrol fiyatlarının 100 doları aşabileceği düşünülüyor. (A Haber arşiv)

"KAPANIRSA ABD'NİN REZERVLERİ VAR"
Konuyla ilgili Hürriyet'in sorularını yanıtlayan Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) Koordinatörü Dr. Mehmet Doğan Üçok, Hürmüz Boğazı'nın dünya petrolünün ciddi oranda geçişini sağlayan bir darboğaz olduğunun altını çizdi. Şu anda boğaz takip edildiğinde sürekli dolaşan Amerika bayraklı gemilerin de yoğun olarak bulunduğunu söyleyen Üçok, "İran bu gerginliğin ardından boğazı evet kapatabilir. Elinde bunun için çeşitli imkânlar var. Kapatırsa ne olur, belki de İsrail çok daha sert girişimlerde bulunur. İran'ın boğazı kapatacak kadar donanımı var mı? İsrail ve ABD buna nasıl müdahale eder bunlar izlenmeli" dedi.

Üçok öte yandan bu saldırı planlanırken Hürmüz Boğazı'nın kapatılma senaryosunun da çalışılmış olabileceğini vurguladı ve şöyle devam etti: "ABD'nin elinde tuttuğu stratejik petrol rezervleri var. Bütün ülkelerin rezervleri var. Fatih Birol da bunu açıkladı. ABD şu anda Trump'ın son politikalarıyla kaya gazı ve kaya petrolü arzını da artıracağını duyurmuş durumda. Rusya'nın Avrupa'ya geçen doğalgaz arzı azaldı. Yok olma noktasına geldi. Bu durumda ne oluyor? ABD, LNG kompansesi yapabiliyor. Boşluklar dolduruluyor. Hürmüz Boğazı'nın da kapatılması hemen anormal etkiler yapar mı, evet etkisi olacaktır ama 73 petrol krizindeki gibi anormal durumlar olmayacaktır. Pek çok senaryo gerçekleşebilir. Bunu tartıp hesaplamışlardır."

BOĞAZIN KAPANMASI PETROL PİYASASI İÇİN EN BÜYÜK KABUS
İngiltere Deniz Ticaret Organizasyonu (UKMTO), çarşamba günü yaptığı açıklamada, Orta Doğu'da artan gerilimin, kritik su yollarında askeri faaliyetleri tırmandırabileceği ve deniz taşımacılığını olumsuz etkileyebileceği uyarısında bulunmuştu.

Baltık ve Uluslararası Denizcilik Konseyi (BIMCO) uzmanları da gerçekleşecek herhangi bir saldırının gerilimi tırmandırma ve deniz taşımacılığını doğrudan etkileme potansiyeline sahip olduğunu bildirmişti.

Öte yandan, bazı analistler, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı kapatmamak için güçlü ekonomik gerekçeleri olduğunu düşünüyor. Ülkenin neredeyse tüm petrol ihracatı bu boğazdan geçmek zorunda ve İran'ın önemli ticaret ortağı Çin'in petrol ithalatının da büyük kısmı Hürmüz Boğazı'ndan sağlanıyor.

Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, LinkedIn hesabından yaptığı paylaşımda, petrol piyasası açısından "en büyük kabusun" Hürmüz Boğazı'nın kapanması olacağını ifade etti.

İran'ın bu dar geçiş noktasını kapatması halinde küresel petrol akışının yüzde 20'sinin etkilenebileceğini kaydeden Rasmussen, boğazın kapanması durumunda petrol fiyatlarının 100 dolara kadar çıkabileceği uyarısında bulundu.

Petrol fiyatları İsrail'in İran'a saldırmasıyla gün içinde yüzde 7'den fazla yükselerek 73,58 dolara kadar çıktı ve yaklaşık 5 ayın en yüksek seviyesini gördü.

A HABER UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN