Sevakin Adası Türkiye'ye tahsis edildi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Dostlar Meclisi'nde Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) tarafından düzenlenen "Türkiye-Sudan İş Forumu"nda, Türk ve yabancı iş adamlarına hitap etti.

Buradaki konuşmasında; Sevakin Adası'nı dolaşırken Sudan Cumhurbaşkanı Ömer El-Beşir'e bir konuyu aktardığını belirten Erdoğan, şöyle dedi:

"Şimdi burada Hanefi Cami yapıldı, Şafii Cami de yapıldı, gümrük ile ilgili bölümde yapıldı. Fakat Sevakin Adası'nı bize belli bir süre tahsis etseniz de biz bu adayı aslına uygun olarak yeniden inşa ve ihya etsek.' dedim. Ömer El-Beşir kardeşim 'tamam' dedi. Burayı inşa ve ihya ne demek biliyor musunuz? Burayı yerle bir edenlere şu cevabı vermiş olacağız; Siz, geldiniz, buraları yerle bir ettiniz. Sizin o buraları yerle bir etmeniz bizim sakalımızı tıraş etmeye benzer. Ama unutmayın ki şimdi biz burayı öyle bir inşa ve ihya edeceğiz ki kesilen sakal çok daha gür biter, siz bunu göreceksiniz. Gerisi var, gerisini söylemiyorum."

Sevakin, 19. asra kadar Osmanlı Devleti'nin bugünkü Eritre, Cibuti ve kuzey Somali'yi kapsayan Habeş Eyaleti valilerinin ikamet adresiydi.

Sudan'ın kuzeydoğusunda Kızıldeniz kıyısında liman şehri olan Sevakin, geçmişte Nubye bölgesinin en mühim limanıyken, 30 kilometre kuzeydeki Port Sudan'ın kurulmasıyla önemi azalmıştır.

1517'de Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethi ile Türk topraklarına katılan şehir, 19. asra kadar Osmanlı Devleti'nin bugünkü Eritre, Cibuti ve kuzey Somali'yi kapsayan Habeş Eyaleti valilerinin ikamet adresi oldu.

1554 yılında Habeş Seraskerliğine tâyin edilen Yemen Beylerbeyi Özdemir Paşa 5 Temmuz 1555 târihinde Habeş Eyâleti'ni kurarak Sudan'ın Kızıldeniz sâhilindeki Sevakin Adası'nı eyâlet merkezi yaptı. 16. asırda bu eyâlete 8 sancak bağlıydı. 1557 yılında eyâlet merkezi bugünkü Eritre'de bir şehir olan Masavva olduysa da, 17. asırdan itibâren beylerbeyiler tekrar Sevakin'de oturmaya başladılar.

Üst rütbeli görevliler genelde Mısır'da sancakbeyliği yapanlar arasından tercih ediliyordu. Bu eyâlet 18. asır öncesi Cidde Sancağı Mutasarrıfı olan Mekke Şeyhülharemi'nin idâresine verildi. 18. asrın başından îtibâren ise Rumeli Beylerbeyi pâyeli ve vezir rütbeli toplam 29 beylerbeyi tarafından idare edildi.

Bölgenin muhâfazası için Osmanlılar tarafından kaleler inşaa edildi ve Kızıldeniz'in bir "Osmanlı iç denizi" hâline dönüşmesiyle beraber buradaki güney donanması Hint, Süveyş ve Muha Kaptanlığına ayrıldı.

Şehrin idaresi 1865 yılında Mısır Hıdivliği'ne bırakıldı. 1882'de Mısır'ın İngilizler tarafından işgaliyle fiilen Türk hâkimiyetinden çıkan şehir, 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması'nın 17. maddesi uyarınca kesin olarak İngiliz idaresindeki Mısır'a bırakıldı.

Sudan'ın İngiliz-Mısır idaresinden 1956 yılında bağımsızlığını kazanması ile Sevakin de Sudan topraklarının bir parçası oldu.