A HABER - Hiçbir şeyden çekmedi Türkiye, koalisyonlardan çektiği kadar.. Çünkü koalisyon, yokluk demek, istikrarsızlık ve umutsuzluk demek oldu hep... İlk kez 20 Kasım 1961'de koalisyonla tanıştı Türkiye... Siyaset tarihe kara leke olarak geçen 27 Mayıs askeri darbesiyle terbiye edilmişti... Sandık idam sehpalarının gölgesinde kurulmuştu... Hiçbir parti iktidar için çoğunluğu sağlayamadı o seçimde.. İktidara Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi geldi... CHP-AP Koalisyonu (1961-1962) Başbakan: İsmet İnönü Hükümetin ömrü: 7 ay İsmet İnönü başbakanlığındaki koalisyon hükümetinden beklenti büyüktü. Ama beklentilerin aksine koalisyonun ömrü kısa oldu.. Hiçbir derde deva olamayan hükümet 7 ayda dağıldı. Ve hemen yeni koalisyon arayışları başladı.. 1962'de ikinci kes koalisyon hükümeti kuruldu... CHP'nin ortakları bu kez yeni Türkiye Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ve bağımsız milletvekilleriydi.. CHP-YTP-CKMP ve bağımsızlar koalisyonu (1962-1963) Başbakan: İsmet İnönü Hükümetin ömrü: 1,5 yıl Ancak o koalisyonun ömrü de uzun sürmedi... 1,5 yılda o koalisyon da dağıldı... Ancak Milli Şef kararlıydı.. Yeni bir koalisyon daha kuruldu. CHP'nin hükümet ortağı bu defa bağımsız vekillerdi... Ancak sorun çözmek için kurulan o hükümet de sadece sorunların kaynağı oldu. O koalisyonda 14 ayda koalisyonlar mezarlığındaki yerini aldı. CHP-Bağımsızlar koalisyonu (1963-1965) Başbakan: İsmet İnönü Hükümetin ömrü: 14 ay O fetret devrinde çok şey kaybedildi... Sadece koalisyon ortaklarının çekişmeleri vardı ülke gündeminde.. İrade olmadığı için 27 Mayıs'ın izleri de silinemiyor, aksine derinleşiyordu... Halk koalisyon hükümetlerinden çok çekti, bu yüzden 1965 seçimlerinde gidişata dur dedi.. O seçim Demirel'in liderliğindeki adalet partisinin tek başına iktidarıyla sonuçlandı.. Ve o hükümet 1971'e yani bir darbeye kadar iktidarda kaldı.. Zinde güçler 12 mart 1971'deki muhtıra ile siyasete yine müdahale etti ve 1971'den 1974'e kadar iki milli birlik ve iki de geçici hükümet kuruldu. Yani Türkiye yine koalisyonların pençesindeydi... Siyaset yap boz tahtasına dönmüştü.. Partiler değişiyor, koalisyonlar kuruluyor ve kurulan her hükümet kısa sürede dağılıyordu. Sorunlar hep orta yerde duruyor ve hiç çözülmüyordu. Bir yılda iki hükümetin iş başına geldiği bile oldu... CHP-MSP Koalisyonu (1974) Başbakan: Bülent Ecevit Hükümetin ömrü: 10 ay -------------------------------- 1. Milliyetçi cephe (AP-MSP-MHP-CGP) koalisyonu (1975-1977) Başbakan: Süleyman Demirel Hükümetin ömrü: 2 yıl 3 ay --------------------------------- CHP azınlık hükümeti (1977) Başbakan: Bülent Ecevit Hükümetin ömrü: 1 ay --------------------------------------- 2. Milliyetçi cephe koalisyonu (1977-1978) Başbakan: Süleyman Demirel Hükümetin ömrü: 5,5 ay ----------------------------------- CHP azınlık hükümeti (1978-1979) Başbakan: Bülent Ecevit Hükümetin ömrü: 1 yıl 11 ay ----------------------------------------------- AP azınlık hükümeti (1979-1980) Başbakan: Süleyman Demirel Hükümetin ömrü: 10 ay Koalisyonların gölgesinde demokrasi ayıpları da zirve yapıyordu artık... O utançlardan biri Güneş Motel olayıydı... GÜNEŞ MOTEL'DE MİLLETVEKİLİ PAZARI 1977 yılıydı.. Ecevit liderliğindeki CHP birinci partiydi ve hükümet kurmak için iki seçenek vardı. Ya koalisyon kurulacaktı... Ya da etik ayaklar altına alınıp partiye 11 vekil transfer edilecekti.. CHP ikinci yolu seçti... İstanbul'daki Güneş Motel'de pazarlıklar yapıldı. Ve pazarlık sonrası 11 adalet partisi milletvekili istifaya razı edilerek transfer edildi. Ve o ayıplı hükümet 5 ocak 1978'de kuruldu. 12 EYLÜL DARBESİNE GİDEN YOL Kirli pazarlıklarla kirletilen siyaset dikiş tutmuyordu artık. İstikrarsızlık 1974 yılından 12 eylül 1980 darbesine kadar sürdü... O altı yılda biri geçici olmak üzere tam yedi hükümet kuruldu.. 3 kez Süleyman Demirel, 3 kez de Bülent Ecevit Başbakanlık yaptı.. Türkiye, 70 sente işte o yıllarda muhtaç edildi. Enflasyon canavarı gün be gün büyüyordu ve devalüasyonlar birbirini kovalıyordu. Türkiye bir kıtlık ve karaborsa cennetine dönmüştü.. Benzin, tüp, yağ ve şeker kuyrukları uzuyor sıra tartışmaları nedeniyle kimi zaman cinayet bile işlenen sokaklar bir film platosunu andırıyordu.. KOALİSYON TERÖRÜ Ekonomik krizler beraberinde çok geçmeden terörü de getirdi o yıllarda... Korku, umutsuzluk, öfke sokaklarda kol geziyordu ve halk bir kurtarıcı bekliyordu... Postal sesleri duyulabiliyordu artık. Darbe haberi 12 Eylül 1980 sabahı geldi. Darbenin gerçekleştiği o eylül ayından sonra hiçbir şey bir daha eskisi gibi olmadı.. Karaborsa ve terör bir anda durmuştu ama insanlık ölüyordu... Binlerce kişi işkencelerde ömrünü yitirdi. İdam kararları birbiri ardına geldi ve yeni seçim yine idam sehpalarının gölgesinde yapıldı.. 'Köprüyü sattırmam' tartışması işte o seçimin simgesiydi... ÖZAL, CALP VE SUNALP'İN SATTIRMAM TARTIŞMASI O seçimde darbecilerin desteklediği isimler bir bir sandığa gömüldü.. Turgut Özal tek başına iktidara geldi.. Türkiye istikrar ve reformlarla tanıştı.. O günler 90'lı yılların başına kadar sürdü.. Ama 70'li yılların aktörleri yeniden siyasete dönünce eski günler de geri geldi.. 90'ların başında Türkiye fötr şapkanın baş rolünü oynadığı yeni bir koalisyonu yaşadı... Ama koalisyon kriz demekti... Demirel başbakanlığındaki DYP-SHP koalisyonu sadece 1,5 yıl iktidarda kalabildi.. DYP-SHP koalisyonu (1991-1993) Başbakan: Süleyman Demirel Hükümetin ömrü: 1,5 yıl 1990'ların başında Turgut Özal'ın vefatı siyaseti bir daha karıştırdı... Süleyman Demirel 9. Cumhurbaşkanı olarak Köşk'e çıktı... Koalisyonlar devri bir daha başladı.. O yıllar Tansu Çiller'in kurduğu üç ayrı koalisyon ve azınlık hükümetiyle geçti.. Azınlık hükümeti sadece 25 gün görev yaptı.. Çiller'in CHP ile yaptığı koalisyon ise 4 ay 7 gün sürdü sadece. DYP-SHP koalisyonu (1993-1995) Başbakan: Tansu Çiller Hükümetin ömrü: 2 yıl 3 ay --------------------------------------- DYP azınlık hükümeti (1995) Başbakan: Tansu Çiller Hükümetin ömrü: 25 gün --------------------------------------- DYP-CHP koalisyonu (1995-1996) Başbakan: Tansu Çiller Hükümetin ömrü: 4 ay BÜYÜK KRİZ! Koalisyon hükümetlerinin birbiri ardına dağıldığı o günlerde ekonomi de çok büyük darbeler aldı.. Büyük krizlerden ilki DYP-SHP koalisyonu döneminde yaşandı.. 1994 karanlık bir yıldı... Enflasyon yüzde 120'lere çıktı, yarım milyon kişi işsiz kaldı.... İstikrarsızlık artık alışkanlık olmuştu... Ekonomik ve siyasi krizler atbaşı gidiyordu.. 1996'da ANAP Lideri Mesut Yılmaz'ın DYP ile kurduğu koalisyon 2 ay 22 gün iktidarda kaldı. Ecevit'in 1999'da kurduğu azınlık hükümetinin ömrü ise sadece 4 ay 17 gün sürdü.. Refah Partisi Lideri Necmettin Erbakan'ın DYP ile kurduğu Refah-Yol hükümeti umut veriyordu ama o hükümete de askerin darbesi indi... ANAP-DYP koalisyonu (1996) Başbakan: Mesut yılmaz Hükümetin ömrü: 2 ay 22 gün ------------------------------------------ RP-DYP (REFAHYOL) koalisyonu (1996-1997) Başakan: Necmettin Erbakan Hükümetin ömrü: 1 yıl -------------------------------------- ANAP-DSP-DTP koalisyonu (1997-1999) Başbakan: Mesut Yılmaz Hükümetin ömrü: 1,5 yıl ------------------------------------------- DSP azınlık hükümeti (1999) Başbakan: Bülent Ecevit Hükümetin ömrü: 4 ay 17 gün ANAYASA KİTAPÇIĞI KRİZİ Bitmek bilmeyen krizleri yaşıyordu Türkiye.. Birbiri ardına kapanan iş yerleri ve Başbakan'a atılan yazar kasalar tarihe geçti... En derin ve en büyük kriz ise 2001'in şubat ayında patlak verdi. İktidarda DSP, MHP ve ANAP koalisyonu vardı. 19 Şubat'taki Milli Güvenlik Kurulu toplantısında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Ecevit'e anayasa kitapçığı fırlattı.. Ecevit'in toplantıyı terk ederek yaptığı açıklama sonrası ülke yıllarca onarılmayacak ekonomik ve sosyal bir krize girdi. Bir günde Türkiye milyarlarca lira fakirleşirken birileri milyarlarca lira zenginleşti. DSP-ANAP-MHP koalisyonu (1999-2002) Başbakan: Bülent Ecevit Hükümetin ömrü: 3,5 yıl Tarihe kara çarşamba olarak geçmişti o gün. 13 banka battı. Borsa çöktü... Faizler yüzde 7 bin 500'lere kadar tırmandı. Türk lirası bir gecede yüzde 40 değer kaybetti... İşte millet o büyük krizi affetmedi.... 2002 seçiminde koalisyonda yer alan DSP, ANAP ve MHP seçim barajının altında kaldı. Ve sadece 15 ay önce kurulan AK Parti, 3 Kasım 2002'de tarihi bir başarıya imza attı. İstikrar başlamıştı artık... Türkiye'nin çehresi değişiyor, enflasyon tek haneli rakamlara iniyor, kişi başı milli gelir artıyordu... En önemlisi de Türkiye, IMF'den borç alan değil borç veren ülke haline geliyordu... Geçmişte kurulan koalisyon ve azınlık hükümetlerinin ortalama ömrü sadece 13 buçuk ay oldu. Ve o koalisyonlar Türkiye'ye sadece kriz yaşattı, istikrarsızlık yaşattı... Türkiye'yi o kaos dolu günlere yeniden sürüklememenin yolunu Erdoğan şöyle dile getiriyordu: Bir daha darbelere, vesayet girişimlerine, krizlere meydan vermeyecek yeni bir sisteme ihtiyacımız var koalisyon bir proje değil bir kabustur. Proje işte ortada. Yeni Türkiye'nin inşası için yeni anayasa ve başkanlık sistemi; proje budur.