NASUH ÖZER

"Bir çağ kapandı, bir çağ açıldı."

Küçük yaştan beri sıklıkla duyduğumuz bir cümle.

İlkokulda tarih şeridi üzerinde sıralanmış zaman dilimleri vardı.

Tabloda İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ arasındaki geçişler ile çağı değiştiren tarihi olaylar yazardı.

Son çağı değiştiren yeniliğin ise yapay zeka sohbet botunun yayına alınması olduğunu düşünüyorum.

İçinde bulunduğumuz çağ gelecekte "Teknoloji Çağı" ya da "Yapay Zeka Çağı" olarak isimlendirilecektir.

Yapay zekanın son kullanıcıya açılması avantaj ve dezavantajları birlikte getirdi, yaşam pratiklerinde çok daha fazla değişim yaşayacağız.

Mesela, yapay zekanın insanın çalışma yükünü azaltarak daha fazla serbest zaman oluşturacağı teorisi avantajlar kısmının içinde yer alıyor.

Hatta ilerleyen zamanlarda insanın hiç çalışmasına gerek kalmayacağı görüşü de bu teorinin bir parçası.

Bu teoriye göre fiziksel aktivite yoğun işleri insansı robotlar, zihinsel aktivite yoğun işleri ise yapay zeka yazılımları yapacak.

Fakat bu düşünce ile cevaplanması gereken önemli bir soru ortaya çıkıyor: Değişen sistem içinde insan ne yapacak?

Bir araştırmaya göre yapay zeka 2030 yılına kadar dünya genelinde yaklaşık 85 milyon istihdam kaybına neden olacak, diğer yandan ise 97 milyon yeni istihdam imkanı sağlayacak.

Yapay zekanın gelişmesi için daha fazla enerji ve daha fazla su kaynağı kullanılması gerekiyor.

Bu konuda öne çıkan bazı verileri incelemekte fayda var.

Yapay zeka sistemi 2027'ye kadar 4,2 ila 6,6 milyar metreküp su tüketecek.

Dünyada 2,1 milyar insanın temiz suya erişimi yok. 4 milyar insan ise her yıl en az bir ay şiddetli su kıtlığı yaşıyor.

Veri merkezlerinin şu an dünya enerjisindeki payının %2 olduğu belirtiliyor.

Bu rakamın 2030'da %4'e çıkacağı öngörülüyor. Hatta Goldman Sachs'a göre veri merkezlerinin enerji talebi 2030'a kadar %160 artacak.

The New Yorker'ın hazırladığı rapora göre ChatGPT günlük yaklaşık olarak 500 bin kilovat-saat elektrik tüketiyor.

Aynı raporda, ABD'de bir hanenin günlük ortalama 29 kilovat-saat elektrik tükettiği vurgulanıyor.

ChatGPT'nin günlük kullandığı elektrik miktarı, ortalama bir hanenin tükettiği elektrikle karşılaştırıldığında 17 bin kat fazla olduğu belirtiliyor.

Hollanda Ulusal Bankası'nın veri bilimcisi Alex de Vries, yapay zeka sektörünün 2027'ye kadar yıllık elektrik tüketiminin 85 ila 134 terawatt-saat olacağını söyledi.

Bir yapay zeka tarafından üretilen tek bir görüntü, bir telefonu tam şarj etmek kadar enerji tüketiyor.

Peki, yapay zeka konusunda rekabet eden enerji şirketleri neler yapıyor?

Google: Yapay zeka veri merkezleri için küçük nükleer reaktörler kuracak. İlk reaktör 2030'a kadar, diğerleri 2035'e kadar devreye alınacak.

Microsoft: Three Mile Island nükleer santralinde operasyonları tekrar başlatmak için anlaşma yaptı.

Amazon: Mart 2024'te Pennsylvania eyaletinde nükleer enerjiyle desteklenen bir veri merkezi satın alacağını duyurdu.

Yapay zeka ilk ortaya çıktığı 1950'den günümüze 75 yılı geride bıraktı. Çalışmalar, iki defa "yapay zeka kışı" olarak adlandırılan dönemlerde duraksadı.

Ancak günümüzdeki gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, kayıp zamanın hızla kapatıldığı söylenebilir.

Aşağıdaki grafikte, yapay zekanın 1950'den günümüze kadar olan gelişimini bir zaman çizelgesinde görebilirsiniz. Kaynak: turkiye.ai