Çin’de olmak
Nixon'un, Çin'e giderken bu kültürü, buraları iyi bilir diye yanına aldığı Fransız romancı, siyasetçi Malraux, Amerika'ya bir gökdelendeki odasının camından bakıp düşünceler üretiyordu. Şimdi benim yaptığım gibi, 79. kattan baksaydı bu kente neler söylerdi?
'Modern Çin' denen muamma aslında bu imgede, ne imgesi, bu gerçekte özetlenebilir. Bu gerçek, Batı'yla tarihi boyunca ya ilişkisi olmamış ya da boğuşmuş Çin'in şimdi Batı'yla çok farklı bir ilişki kurmasıdır.
Bugün yarın yayınlanacak, bir vesileyle önceden okuma imkânı bulduğum, tuğla gibi kalın ama çok iyi yazılmış bir kitapta yazar, Robert Bickers, bu soruyu soruyordu: Çinliler Batı Hâkimiyeti Çağına Nasıl Son Verdiler (Out of China: How the Chinese Ended the Era of Western Domination)?
Verilecek yanıtın bir kültürel boyutu var. Ama asıl mesele ekonomik ve stratejiktir. 1949'da başlayan, 1966-1976 arasında büsbütün şiddetlenen bir komünist rejim o yıldan sonra kendi iç savaşını yaşayıp dönüştü. Ama öyle anlaşılıyor ki, tam bir 'devlet kapitalizmi' uygulayan Çin, esasen stratejik bir karar almıştır ve bugün yüz yüze kaldığımız sonuç o kararın bir uzantısıdır. Çağı anlamak, ona doğrudan katkıda bulunmak ve nihayet onu kendisine mal ederek dönüştürmek bu stratejinin unsurlarıdır.
Bunu, 91 üniversitenin bulunduğu bu kentte katıldığımız toplantılarda yapılan sunuşlardan anlamak mümkün. Mesela Ortadoğu'yu bu kadar uzak mesafeden nasıl bu kadar ayrıntılı bildiklerini hayretle kendimize soruyorsak, bu Çin'in dünyanın her köşesinde, haydi eli demeyeyim, kulağı, gözü olduğu anlamına gelir.
Muhtemelen 'asıl' veya 'gerçek' Çin oralardadır diyeceğiz ama bu bence eski bir alışkanlık. Yoksulluğu gerçek sayıp varsıllığı gerçek dışı görmediği için biraz da Çin bugün bulunduğu yere geldi. Gelebildi. Bugün bir nükleer güç Çin ve bir teknoloji devi.
'Batı-sonrası' dünyada yaşadığımız bir gerçek. Atlantik'in yerini Pasifik'in aldığı da belli. Böyle bir dünyada teknoloji devleri Çin, Kore, Japonya yeni rollerini oynayacak. Çin Denizi başlı başına bir merkez olurken Batı Asya sorunlu, çok sorunlu. Buna şimdi OD'ya yerleşen doğal kaynak zengini Rusya'yı ve daima suskun dev İran'ı katmak gerek. Çin, bu denklemi kuruyor. Belki de bozuyor.
Dolaştığım Tiananmen Meydanı, Yasak Şehir, Çin Seddi'nin bu ters tarih sıralaması ve yarattığı imge gelip 79. kattan görünen devasa gökdelenlerin üstüne düşüyor.
Çin'de olmak bu diyorum...
Ayrıntılar için lütfen tıklayın.
- ‘Sondan bir önceki’ yazı... (01.09.2017)
- Kasketten atlete... (30.08.2017)
- ‘Sol’dan ‘sos’a: Bir ayrışma ihtiyacı (28.08.2017)
- Türkiye’de Macron olmak... (25.08.2017)
- Kılıçdaroğlu aday olmazsa... (23.08.2017)
- Türkiye Avrupa’nın ortasında... (21.08.2017)
- Sıradan faşizm ve radikalizm ihtiyacı... (18.08.2017)
- Gecikmiş ırkçılık hayreti... (16.08.2017)
- Üniversite yerleştirmeleri üstüne... (14.08.2017)
- Bir tatil sonrası düşünceleri... (11.08.2017)