Batı’nın ‘felaket’ dediği fetih dünyayı aydınlığa kavuşturdu

Batılılar Hıristiyanlığın en önemli merkezlerinden biri ve son Roma İmparatorluğu'nun başkenti olan İstanbul'un fethini tarihlerindeki en büyük felaketlerden biri olarak gördü. Halbuki İstanbul'un fethi dünyayı yepyeni ve aydınlık bir çağa kavuşturdu
Fatih'in İstanbul'u 29 Mayıs 1453'te fethi Hıristiyan dünyası açısından büyük bir mağlubiyetti. Unutmamamız gereken en önemli şeylerden biri İstanbul'un dini ve tarihi açıdan Batılılar için önemidir.
HIRİSTİYAN DÜNYASI İNANMADI
İstanbul'dan kaçanların Ege'deki adalara varmasından sonra, İstanbul'un düştüğü haberi her tarafa yayıldı. Mektuplar yazılarak hızlı gemilerle Venedik senatosuna ve Papa'ya gönderildi. 29 Haziran akşamı haber İtalya'ya ulaştı. Mektup senatoda okunduğunda salonu derin bir sessizlik kapladı. Senato üyeleri korku ve şaşkınlık ile birbirlerine baktılar. Ağıtlar, çığlıklar birbirini takip etti. Kimisi saçını başını yolarken, kimisi de göğsünü yumrukluyordu.
Hıristiyan dünyası bugün bile atlatamadığı bir şoka girmişti. Kimse bu duruma inanamıyordu. Bazıları Bizans'ın yardımına gidilmediği için Avrupa'daki Hıristiyan devletleri suçlarken, bazıları da Bizanslılar'ın işledikleri günahların sonucunda bunların olduğunu ifade ediyordu.
Hıristiyanlar İstanbul'un Türkler'in eline geçmesini Romalıların Kudüs'ü yakıp yıkması, Hazreti İsa'nın çarmıha gerilmesi ve dünyanın sonu gibi insanlık tarihindeki büyük felaketlerden birisi olarak algıladı.
Haber yayıldıkça her yerde yeni bir Haçlı seferi düzenleme fikri hakim oldu. Haber Papa'ya ulaştığında, Papa V. Nicolas, "Hıristiyanlığın utancıdır bu!" diye bağırmıştı. En başta Papa olmak üzere birkaç yıl heyecanla birlik sağlamaya çalışıldıysa da, bir sonuca varılamadı.
İtalya'dan Sırbistan'a herkes sıranın kendilerine geldiğine inanıyor ve korkuyordu. Vaizler şehir şehir dolaşarak halka durumu duyurdu. İnsanların günahları yüzünden Doğu Roma'nın başkentinin Türkler'in eline geçtiği, eğer insanlar dine dönmezlerse Fatih'in Roma'ya kadar geleceğini anlattı.
AĞITLAR YAKTILAR
İstanbul'un Türkler'in eline geçmesi Hıristiyan dünyasında ağıtlar yakılmasına sebep oldu. Bir Venedik şiirinde Hıristiyanlığa şöyle sesleniliyordu: "Ağıtlar yaksın, korkunç düşüşüme gökyüzü ve bütün Hıristiyanlar! Bu ne biçim kader? Hıristiyanlar'ı körleştiren günahım ne benim? Felaketin bana yaklaştığını görmedi mi onlar?"
Bir diğer anonim çağrıda da Hıristiyanlar bir araya gelmeye çağrılıyordu: "Her şeye kadir Tanrım! Lütfunla Hıristiyanlığa güç ver! Barış ve birlik sağla! Ne Yunanistan'da ne Asya'da ve ne Avrupa'da tek bir Türk kalmayana kadar kovalamamız için bize büyük bir ordu kurmayı nasip et!".
YENİ VE AYDINLIK ÇAĞ BAŞLANGICI
İstanbul'un fethi, Türkler'in daha önceki tarihlerinde eşine rastlanılmayan, dünya siyasetine yön veren bir imparatorluğun kuruluşuna vesile olacaktı. Artık bir çağ kapanmış ve yeni bir çağ açılmıştı.
İstanbul'un fethi genç padişaha sonsuz bir kudret ve otorite sağlamıştı. Osmanlı Devleti bu fethin getirdiği büyük prestijle İslam dünyasının en parlak devleti haline geldi. Fatih, fetihten aldığı kuvvetle Osmanlı'yı dünyanın en büyük devletlerinden biri hâline getirdi. 16. yüzyılda Osmanlı'nın bir dünya gücü hâline gelmesi, Afrika'da ve Güney Asya'da Endülüs felaketine uğramak üzere olan Müslümanlığı yok olmaktan kurtardı. Balkanlar'da Ortodoksluğu yaşattı. Avrupa'da Protestanlığın yayılmasını sağladı. Osmanlı Devleti, dünyanın birçok yerinde mazlumların sesi ve kurtarıcısı oldu.
HIRİSTİYAN VE YAHUDİLER'İN UMUDU
İstanbul fethedildikten sonra Hıristiyanlar, Fatih'in verdiği hakların güvencesinde bu şehirde yaşadılar, bir hukuk ihlali gündeme geldiğinde, Fatih'in sözüne dayanarak haklarını korudu. Hâlbuki Endülüs, 1492'de İspanyollar tarafından tamamen işgal edildikten kısa bir süre sonra ülkedeki Müslüman ve Yahudi varlığı yokedilecekti. Fatih Sultan Mehmed ve Osmanlılar tarih sahnesinde kaldıkları sürece sadece Müslümanlar'ın değil, Hıristiyan ve Yahudiler'in de ümidi oldu.
O dönemde Avrupa'da Yahudiler hayatlarını zor şartlar altında sürdürüyordu. Osmanlı topraklarında ise her dinden insan kendi kültürel ve dini ortamında özgürce yaşamaktaydı. Hatta Fatih Sultan Mehmet gayrimüslimlerin haklarını fermanlarla devlet güvencesi altına alarak şahsi müdahale, yorum ve haksızlıkların önüne geçiyordu. Hıristiyan olsun, Yahudi olsun fark etmiyordu. Osmanlı Devleti'nin şemsiyesi altına giren herkes hukuk sahibiydi ve hakları devlet tarafından koruma altına alınıyordu. Bu yüzden Yahudi İzak Sarfati, 1454'te Orta Avrupa'daki dindaşlarına gönderdiği mektupta hilalin altında yaşayanların haçın hâkimiyeti altında yaşayanlara kıyasla çok daha talihli olduklarını söylüyordu. Onlara tavsiyesi Avrupa'daki dev işkence odasını bırakıp Türkiye'ye gelmeleriydi.
İstanbul'a ağıt yaktılar
İstanbul'un fethi üzerine yakılan ağıtların en ilginçlerinden biri Bizanslı tarihçi Dukas'ın yazdığı şu ağıttır:
"Ey şehir, şehir, bütün şehirlerin başı! Ey şehir, şehir, dünyanın dört tarafının merkezi! Ey şehir, şehir, Hıristiyanlar'ın iftihar sebebi ve barbarların hezimeti! Ey şehir, şehir, içinde manevi meyvelerle dolu ikinci bir cennet! Ey cennet şimdi güzelliğin nerede? Vücut ve ruhun, manevi zarafetlerinin, faydalı kuvvetleri nerede? Solmak bilmeyen cennet yeşillikleri arasında, çok zaman evvel dikilmiş olan Hazret-i İsa efendimin, havarilerinin gömülü bulunduğu vücutları nerede? Azizlerin, şehitlerin kalıntıları nerede? İmparatorların cesetleri nerede? Yollar, mabetlerin avluları, üç yol ağızları, tarlalar, bağların çevreleri, bunların hepsi, azizlerin, soyluların, dindar adamların, rahiplerin ve rahibelerin kalıntıları ile doluydu. Bunlar şimdi nerededirler? Ne büyük felaket! Ya Rab! Bize olan bu halleri hatırına getir. Nazar eyle ve maruz kaldığımız hakaretleri gör! Babalarımızdan kalma mirasımız yabancılara kaldı, evlerimiz başkalarının eline geçti. Babamız yok gibi, öksüz kaldık, annelerimiz dul kadınlara döndü. Takibata uğradık, zahmetler çektik ve rahatımız kalmadı. Babalarımız günah işlediler ve öbür dünyaya gittiler. Biz ise onların günahlarının cezasını çekiyoruz. Bizi kullar, hükümleri altına aldılar. Bunların elinden kurtulan olmadı. Başımızın üzerinde bulunan taç yere düştü. Yazıklar olsun bize! Zira günah işledik...
Şimdi şehre gelen felaketi, müthiş esareti ve acı hicreti hangi kuvvetli dil tasvir edebilecek? Maruz kaldığı felaket Kudüs'ten Babil'e veya Asurya'ya hicret etmek gibi değildir.
Ey güneş titre! Ey arz, sen de titre ve adil hakim olan Cenab-ı Hakk'ın günahlarımız için neslimizi tamamen terk ettiğinden inle! Bakışlarımızı gökyüzüne çevirmeye layık değiliz, yalnız yüzümüzü yere koyarak, Allah'a karşı "adilsin ve kararların adalete uygundur" diye bağırmalıyız. Günahlar işledik, dini kurallardan uzaklaştık. Her milletten fazla haksızlık yaptık ve bize her ne yaptıysan hakiki ve adil kararlarınla yaptın. Böyle olmakla beraber, Ya Allah! Bize merhamet et, biz de duadan geri durmayacağız".