Şili'li Nazım, bir 'mavi adam': Pablo Neruda
Şilili şair-yazar Pablo Neruda ya da dünyanın en güzel sözlerini söyleyen adam... Akdeniz hülyalı aşk şiirlerinin kalemşörü, Nazım Hikmet'in şairliğinin yanında kendisini hiçe sayan mütevazı ozan. Mezarına konan güvercinler, bugün selam gönderiyor dünyadan yoldaş Neruda'ya... İyi ki doğdun, güzel insan!
- Yaşam
- Giriş Tarihi: 00:00 | 12.07.2012
- Güncelleme Tarihi: 13:02 | 12.07.2012
Hazırlayan: Nilüfer TÜRKOĞLU
nilufer.turkoglu@ahaber.com.tr
"Seni sevdiğimi anlayacaksın, sevmediğim zaman."
20'nci yüzyıl şiirinin en önemli isimlerinden diplomat, şair Pablo Neruda, 1920'de "Selva Austral" isimli edebiyat dergisinde "Pablo Neruda" ismiyle şiir dünyasına atıldı. Asıl ismi Ricardo Eliezer Neftalí Reyes Basoalto'dur. 1953'te Lenin Barış Ödülü'nü, 1971'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
Neruda, ismini değiştirmeyi şöyle anlatır: "Adımı 14 yaşımdayken, daha Santiago'ya gitmeden değiştirdim. Babam yüzünden. Mükemmel bir insandı, Gelgelelim, genellikle şairlere, özellikle bana karşıydı. hatta işi kitaplarımı ve not defterlerimi yakmaya kadar götürdü. onun görüşüne göre, mühendis, doktor, mimar olmalıydım, çünkü diyordu, insanların bu gibi kimselere ihtiyacı var. oğullarının toplum içinde sivrilmesini görmek isteyen, orta sınıfın köylülükten gelme bütün insanları gibiydi. Yine babamın görüşüne göre, toplumda yükselmeyi başarmanın tek yolu üniversiteydi, serbest mesleklerdi.
Vaktiyle, aynı zamanda bir gazete yazarı olan büyük bir çek şairi vardı: Erwin Kisch. Bu zat, bu soruyu sorarak yıllarca iflahımı kesti. Madrid'de, Meksika'da, Prag'da hep karşıma çıktı. Ve Prag'ta bana şöyle dedi: 'Bana şu hikayenin sonunu söyle. Bak şimdi artık ihtiyarladım. Nice zamandır seni pek sıktım'. Gerçek şu ki, bu hikayede gerçek diye bir şey yok. Babamın gerçeği fark etmesinden en çok korktuğum günlerde -çünkü böyle birşey felaket olurdu- bir dergiyi karıştırdım ve orada Jan Neruda imzalı bir hikaye gördüm. Tam o sıralarda bir şiirimle bir yarışmaya katılmak durumundaydım. o zaman Neruda soyadını seçtim ve ad olarak da Pablo adını aldım. Bu adın bir kaç ay sonra geçip gideceğini sanıyordum...'
Ama bir ömür ismi oldu, Pablo Neruda. Üstelik tüm dünyanın bildiği, önünde saygıyla eğildiği bir isim...
EDEBİYAT DOLU YILLAR
İlk kitabı Crepusculario 1923 yılında yayınladı. Sonraki sene şairin en tanınmış ve pek çok dile çevrilmiş olan eserlerinden Yirmi Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı (Veinte poemas de amor y una cancion desesperada) basıldı. Edebi çalışmalarına devam ederken bir yandan da Santiago'daki Şili Üniversitesi'nde Fransızca ve pedagoji okudu. 1927-1935 arası hükümetin elçisi oldu ve Burma, Seylan, Java, Singapur, Buenos Aires, Barselona ve Madrid'te görev yaptı. Bu dönemde yazdığı şiirler ezoterik sürrealist şiir kitabı "Residencia en la tierra" (1933)da toplanmıştır.
İspanya İç Savaşı ve García Lorca'nın ölümü onu çok etkiledi ve önce İspanya sonra da Fransa'da Cumhuriyetçi harekete katılmasına neden oldu. Bu sırada şiirlerini topladığı Kalbimdeki İspanya (España en el Corazón (1937)) üzerine çalışmaya başladı. 'Kalbimdeki İspanya' iç savaş sırasında cephede basılması açısından önemlidir. Aynı yıl ülkesine dönen Neruda'nın daha sonraki eserlerini siyasi ve sosyal konular üzerine oluşturmuştur.
1939'da Paris'te İspanyol göçmenler için konsolosluk görevine getirildi. Meksika'daki konsolosluk görevi sırasında Canto General de Chile'yi yazdı. Bu eserde bütün Güney Amerika kıtasının doğası, insanları ve tarihi yazgısı epik şiir şeklinde anlatılmaktadır. Eser, 1950'de Meksika'da basılırken, Şili'de de el altından yayınlandı. Yaklaşık 250 şiirin yer aldığı eser, on kadar dile çevrildi ve bu çeviriler yüzünden Neruda elçilik yaptığı ülkelerde zorluklar yaşadı.
Yaşamı boyunca güçlü siyasi duruşuyla tanınan Neruda, ülkesindeki ve İspanya'daki faşizme karşı durmuştur. 1970 yılında Şili başkanlığına aday gösterilmiş, ancak daha sonra başkan seçilen Salvador Allende'yi desteklemiştir. Allende seçilince Neruda'yı Şili'nin Fransa elçisi olarak görevlendirdi. 1971 yılında edebiyat dalında Nobel Ödülü aldı. 1972 yılında sağlık sorunları nedeniyle elçilik görevini bırakarak Şili'ye döndü. 24 Eylül 1973'de kalp yetmezliğinden hayatını kaybetti.
Kendisi Nazım Hikmet adına Barış Ödülü almıştır.Bir kongrede Nazım Hikmet ile ilgili 'Onun (Nazım Hikmet'in) yanında biz şair bile olamayız' diyerek Nazım Hikmet'i övmüştür.
"mademki her şey çifte biçimlidir yaşamda
mademki sensizliğin kanadıdır söz
ve mademki ateşte yarım bir soğuk var
seni hem seviyorum, hem sevmiyorum
seni sevmiyorum ben, sevmeye yeniden başlamak için
sonsuza yeniden başlayabilmek için
kesintisiz sevmek için
ve bu yüzden de henüz sevmiyorum seni ben
mutluluğun anahtarı iki elim arasındaymış gibi
mutsuzluk da kaygı da elimdeymiş gibi
seni seviyorum ve sevmiyorum
iki yüzü var aşkımın, iki varlığı
seni seviyorum seni sevmediğim zaman
ve seni seviyorum sevdiğim zaman
seni sevdiğimi göreceksin sevmediğim zaman,
çünkü iki yüzüyle çıkar karşına hayat.
bir sözcük sessizliğin kanadı olur bakarsın,
ateş de pay alır kendine soğuktan
seni sevmeye başlamak için seviyorum seni,
sana olan sevgimi sonsuzlaştıracak
bir yolculuğa yeniden başlamak için:
bu yüzden şimdilik sevmiyorum seni.
sanki ellerindeymiş gibi mutluluğun
ve hüzün dolu belirsiz bir yarının anahtarı
hem seviyorum, hem de sevmiyorum seni.
sevgimin iki canı var seni sevmeye.
bu yüzden sevmezken seviyorum seni
ve bu yüzden severken sevmiyorum seni."
nilufer.turkoglu@ahaber.com.tr
"Seni sevdiğimi anlayacaksın, sevmediğim zaman."
20'nci yüzyıl şiirinin en önemli isimlerinden diplomat, şair Pablo Neruda, 1920'de "Selva Austral" isimli edebiyat dergisinde "Pablo Neruda" ismiyle şiir dünyasına atıldı. Asıl ismi Ricardo Eliezer Neftalí Reyes Basoalto'dur. 1953'te Lenin Barış Ödülü'nü, 1971'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
Neruda, ismini değiştirmeyi şöyle anlatır: "Adımı 14 yaşımdayken, daha Santiago'ya gitmeden değiştirdim. Babam yüzünden. Mükemmel bir insandı, Gelgelelim, genellikle şairlere, özellikle bana karşıydı. hatta işi kitaplarımı ve not defterlerimi yakmaya kadar götürdü. onun görüşüne göre, mühendis, doktor, mimar olmalıydım, çünkü diyordu, insanların bu gibi kimselere ihtiyacı var. oğullarının toplum içinde sivrilmesini görmek isteyen, orta sınıfın köylülükten gelme bütün insanları gibiydi. Yine babamın görüşüne göre, toplumda yükselmeyi başarmanın tek yolu üniversiteydi, serbest mesleklerdi.
Vaktiyle, aynı zamanda bir gazete yazarı olan büyük bir çek şairi vardı: Erwin Kisch. Bu zat, bu soruyu sorarak yıllarca iflahımı kesti. Madrid'de, Meksika'da, Prag'da hep karşıma çıktı. Ve Prag'ta bana şöyle dedi: 'Bana şu hikayenin sonunu söyle. Bak şimdi artık ihtiyarladım. Nice zamandır seni pek sıktım'. Gerçek şu ki, bu hikayede gerçek diye bir şey yok. Babamın gerçeği fark etmesinden en çok korktuğum günlerde -çünkü böyle birşey felaket olurdu- bir dergiyi karıştırdım ve orada Jan Neruda imzalı bir hikaye gördüm. Tam o sıralarda bir şiirimle bir yarışmaya katılmak durumundaydım. o zaman Neruda soyadını seçtim ve ad olarak da Pablo adını aldım. Bu adın bir kaç ay sonra geçip gideceğini sanıyordum...'
Ama bir ömür ismi oldu, Pablo Neruda. Üstelik tüm dünyanın bildiği, önünde saygıyla eğildiği bir isim...
EDEBİYAT DOLU YILLAR
İlk kitabı Crepusculario 1923 yılında yayınladı. Sonraki sene şairin en tanınmış ve pek çok dile çevrilmiş olan eserlerinden Yirmi Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı (Veinte poemas de amor y una cancion desesperada) basıldı. Edebi çalışmalarına devam ederken bir yandan da Santiago'daki Şili Üniversitesi'nde Fransızca ve pedagoji okudu. 1927-1935 arası hükümetin elçisi oldu ve Burma, Seylan, Java, Singapur, Buenos Aires, Barselona ve Madrid'te görev yaptı. Bu dönemde yazdığı şiirler ezoterik sürrealist şiir kitabı "Residencia en la tierra" (1933)da toplanmıştır.
İspanya İç Savaşı ve García Lorca'nın ölümü onu çok etkiledi ve önce İspanya sonra da Fransa'da Cumhuriyetçi harekete katılmasına neden oldu. Bu sırada şiirlerini topladığı Kalbimdeki İspanya (España en el Corazón (1937)) üzerine çalışmaya başladı. 'Kalbimdeki İspanya' iç savaş sırasında cephede basılması açısından önemlidir. Aynı yıl ülkesine dönen Neruda'nın daha sonraki eserlerini siyasi ve sosyal konular üzerine oluşturmuştur.
1939'da Paris'te İspanyol göçmenler için konsolosluk görevine getirildi. Meksika'daki konsolosluk görevi sırasında Canto General de Chile'yi yazdı. Bu eserde bütün Güney Amerika kıtasının doğası, insanları ve tarihi yazgısı epik şiir şeklinde anlatılmaktadır. Eser, 1950'de Meksika'da basılırken, Şili'de de el altından yayınlandı. Yaklaşık 250 şiirin yer aldığı eser, on kadar dile çevrildi ve bu çeviriler yüzünden Neruda elçilik yaptığı ülkelerde zorluklar yaşadı.
Yaşamı boyunca güçlü siyasi duruşuyla tanınan Neruda, ülkesindeki ve İspanya'daki faşizme karşı durmuştur. 1970 yılında Şili başkanlığına aday gösterilmiş, ancak daha sonra başkan seçilen Salvador Allende'yi desteklemiştir. Allende seçilince Neruda'yı Şili'nin Fransa elçisi olarak görevlendirdi. 1971 yılında edebiyat dalında Nobel Ödülü aldı. 1972 yılında sağlık sorunları nedeniyle elçilik görevini bırakarak Şili'ye döndü. 24 Eylül 1973'de kalp yetmezliğinden hayatını kaybetti.
Kendisi Nazım Hikmet adına Barış Ödülü almıştır.Bir kongrede Nazım Hikmet ile ilgili 'Onun (Nazım Hikmet'in) yanında biz şair bile olamayız' diyerek Nazım Hikmet'i övmüştür.
"mademki her şey çifte biçimlidir yaşamda
mademki sensizliğin kanadıdır söz
ve mademki ateşte yarım bir soğuk var
seni hem seviyorum, hem sevmiyorum
seni sevmiyorum ben, sevmeye yeniden başlamak için
sonsuza yeniden başlayabilmek için
kesintisiz sevmek için
ve bu yüzden de henüz sevmiyorum seni ben
mutluluğun anahtarı iki elim arasındaymış gibi
mutsuzluk da kaygı da elimdeymiş gibi
seni seviyorum ve sevmiyorum
iki yüzü var aşkımın, iki varlığı
seni seviyorum seni sevmediğim zaman
ve seni seviyorum sevdiğim zaman
seni sevdiğimi göreceksin sevmediğim zaman,
çünkü iki yüzüyle çıkar karşına hayat.
bir sözcük sessizliğin kanadı olur bakarsın,
ateş de pay alır kendine soğuktan
seni sevmeye başlamak için seviyorum seni,
sana olan sevgimi sonsuzlaştıracak
bir yolculuğa yeniden başlamak için:
bu yüzden şimdilik sevmiyorum seni.
sanki ellerindeymiş gibi mutluluğun
ve hüzün dolu belirsiz bir yarının anahtarı
hem seviyorum, hem de sevmiyorum seni.
sevgimin iki canı var seni sevmeye.
bu yüzden sevmezken seviyorum seni
ve bu yüzden severken sevmiyorum seni."
DİĞER