Demans, tek bir hastalık değil. Hafıza, düşünme, karar verme, dil ve davranış gibi zihinsel işlevleri bozan bir dizi belirtinin genel adıdır. En bilinen türü Alzheimer'dır. Demans beynin belirli bölgelerinde sinir hücrelerinin hasar görmesiyle ortaya çıkar ve zamanla ilerleyen bir süreçtir.
Alzheimer's Society uzmanı Jaina Engineer, bu farkı şöyle anlatıyor: "Yaşlandıkça zihinsel becerilerimizde bazı değişiklikler olması doğaldır. Ancak demansta bu değişiklikler birkaç ay içinde fark edilir biçimde kötüleşir; normal yaşlanmada ise yıllara yayılır."
1. Hafıza Kaybı Hızla Artıyorsa Dikkat
Yaşlılıkla birlikte bazı şeyleri unutmak doğaldır. Ancak demansta bellek kaybı daha hızlı ve fark edilir şekilde ilerler.
Alzheimer's Research uzmanı Emma Taylor, "Alzheimer gibi demans türleri ilerleyici hastalıklardır; belirtiler zamanla ağırlaşır. Normal yaşlanmada ise unutkanlık genellikle basit hatırlama sorunlarıyla sınırlı kalır" diyor.
2. Eşyalar Mantıksız Yerlere Konuluyorsa
Anahtarları bazen bulamamak normaldir. Ancak çatalı dolabın yerine koymak ya da telefonu buzdolabında bulmak gibi davranışlar, zihinsel karışıklığın göstergesi olabilir.
Engineer bu farkı şöyle açıklıyor: "Yaşlanmayla gelen unutkanlık genellikle dikkatsizlikten kaynaklanır ve kişi sonradan hatırlayabilir. Demansta ise kişi hem eşyayı yanlış yere koyar hem de bunu yaptığını tamamen unutur."
3. Aynı Sorular Tekrar Tekrar Soruluyorsa
Bir şeyi bir kez unutmak normaldir; ama aynı soruyu birkaç dakika arayla defalarca sormak, kısa süreli hafıza sorununa işaret eder. Demanslı kişiler genellikle söylediklerini veya duyduklarını hatırlayamadıkları için bu tekrarları yaparlar. Uzmanlar, bu durumun sadece bilgi eksikliğinden değil, bazen kaygı veya huzursuzluk hissinden de kaynaklanabileceğini belirtiyor.
4. Konuşmalar Karışık Hale Geliyorsa
Zaman zaman kelime bulmakta zorlanmak yaşlılığın doğal bir parçasıdır. Ancak demans ilerledikçe kişi kelimeleri yanlış kullanabilir, anlamlarını unutabilir ya da cümleleri tamamlayamaz hale gelir. Engineer, "Yaşlanmada kelime unutkanlığı geçicidir; demansta ise kişi sık kullandığı sözcükleri bile hatırlayamaz," diyor.
5. Kişilikte Belirgin Değişimler Görülüyorsa
Yaşlandıkça sabırsızlık veya hassasiyet artabilir. Ancak demansta bu değişiklikler çok daha belirgindir. Kişi şüpheci, kaygılı, içine kapanık ya da depresif hale gelebilir. Daha önce keyif aldığı şeylerden uzaklaşabilir, kolayca sinirlenebilir veya tanıdık ortamlarda bile huzursuzluk hissedebilir.
