“Toy Meclisi, Başkanlık sistemini yansıtıyor”

Eski Türk Devletlerinde kullanılan Toy sistemi şematik olarak incelendiğinde başkanlık sistemini anlatan çok iyi bir örnek olduğunu görüyoruz. Birinci halkayı incelediğinizde bugün Bakanlar kurulu diyebileceğiniz bir yapı görülür. Daha altlara indiğinizde ileri gelenler meclisi oluşturacak olanlardır. İdari birimlere baktığınızda genel müdürlükler, daire başkanlıkları ve benzeri teşkilatlar görülür. Askeri cihed zaten belli. Yani hepsi Emire, Hükümdara veya başkana bağlı olan birimlerdir.

Bu sistemde eyaletten ziyade, küçük kurultay dendiği zaman vilayetteki vali ve etrafındaki yöneticilerdir. Ama bu şemaya baktığınız zaman merkezi bir yönetim sistemi mevcut ve merkezi yönetimin etrafında şekillenen alt kurumlar var. Burada en önemlisi göreve seçimle geliniyor ben geldim bu makamı istila ettim gibi bir durum söz konusu değil. İslamın ilk dönemindeki beyad usulü ile Orta Asya'daki hükümdar aileyi oluşturan fertlerin seçimi hemen hemen birbirine çok yakın.