ANALİZ - Aşı nasıl bulundu?

Peki aşı nasıl keşfedildi? İlk ne zaman kullanıldı? Aşı koronavirüs salgınını bitirecek mi? Bilim insanları, bakteri ve virüslerin hastalık yapma özelliğini yok ederek geliştirilen 'biyolojik maddeye 'aşı' diyor...

Aşılamayla bağışıklık sistemi güçlenerek hastalığın önüne geçiliyor... Aşı her yıl ortalama 3 milyon insanı ölümden koruyor...

AŞININ BULUNMASI NELERİ DEĞİŞTİRDİ?

Dünyada aşılamanın tarihçesi çiçek hastalığı ile başlıyordu... Aşıyı ilk kullanan ülke ise Çin'di... Tarihi kayıtlara göre Çinliler 15. yüzyılda il kez 'variolasyon' denen bir teknikle çiçek aşısını kullandı.

ÇİÇEK HASTALIĞI, TEDAVİSİ

Çiçek hastalığı geçiren hastaların toz haline getirilmiş yara kabukları, sağlıklı insanın burnuna tampon şeklinde uygulanıyordu. Bir başka yöntemde ise çiçek hastalığı geçiren bir hastanın iç çamaşırları sağlıklı çocuğa giydiriliyordu. Bu şekilde sağlıklı kişiye az miktarda virüs bulaştırılıp, vücudunun virüslerle tanışıp savaşması sağlanıyordu.

Bugün bu tekniğe bilimsel anlamda vücudun antikor üretmesi deniyor...

Çiçek aşısı yöntemi, Çin'den Orta Asya'ya oradan da Kafkaslara yayıldı... Çiçek hastalığı geçiren insanlarda istenmeyen yan etkilerden biri de deride ömür boyu lekeler kalmasıydı... Kafkaslarda özellikle kız çocuklarının çiçek hastalığı geçirmesinden korkuyorlardı.... Bu nedenle mecburen aşı yapılıyordu...

Türkler Çin'den öğrendikleri bu yöntemi başarıyla uygulayıp göç ettikleri bölgelere taşıdı.... Çin'den, ticaret yapan tüccarlarla bu yöntem, İstanbul'a kadar geldi.

1700'lü yıllarda Britanya'nın Osmanlı Büyükelçisi Edward Wortley Montagu'nun karısı Lady Montagu, İstanbul'da variolasyonun tüm özelliklerini gözlemledi. Osmanlı'da aşı yapılan çocukların hasta olmadığını görünce kendi çocuklarına da aşı yaptırdı. Aşı tekniğini mektup yazarak ülkesine bildirdi ...

OSMANLI DÖNEMİ AŞI ÇALIŞMALARI

Uygulamaların detaylarını mektupta yazmıştı... Bu mektuplardan sonra variolasyon İngiltere'de yayılmaya başladı.

18. yüzyılda aşılamadaki bu teknik ,İngiltere'den Amerika'ya gidecekti...

İLK ZAFER ÇİÇEK HASTALIĞINA KARŞI KAZANILDI

İngiliz Edward Jenner 1796 yılında kendi adıyla anılacak "jenner metodu'nu geliştirmesi aşı tarihinde önemli bir dönüm noktasıydı...

Jenner yedi yaşındaki bir çocuğa, inek çiçeğinden elde ettiği materyalleri aşılıyor ve çocuk hasta olmuyordu... Deneyin yayınlanmasından kısa süre sonra İngiltere'de binlerce çocuk Jenner'ın aşısıyla aşılandı.

İNGİLTERE'DE AŞILAMA ÇALIŞMALARI(18.YY)

Bu aşılama tekniği yıllarca başarıyla kullanıldı. DSÖ ,1977'de somali'deki son çiçek olgusunun da iyileştiğini açıklayıp hastalığın tüm dünyada yok edildiğini raporladı. Bu başarı, insanlığın bulaşıcı bir hastalığa karşı kazandığı en büyük zaferlerden biriydi.

PASTEUR KUDUZ AŞISINI NASIL KEŞFETTİ?

İnsanlık, 1885 yılı temmuz ayında, Louis Pasteur'un Fransa'da uyguladığı kuduz aşısı ile tanıştı....

Pasteur, aşı üretme çalışmalarını sürdürebilmek için birçok devlet başkanına mektup yazarak maddi yardım istiyordu. Bu mektuplardan birisi de 2. Abdülhamid'e yazılmıştı... 2. Abdülhamid, aşı üretme çalışmalarını İstanbul'da yapılması koşuluyla yardım edeceğini söylüyordu...

2. ABDÜLHAMİD + PASTEUR

Ancak Pasteur, ülkesinden ayrılmayı kabul etmiyordu... Bunun üzerine pasteur'e 10.000 altın ve mecidiye nişanı, ayrıca Osmanlı Devleti'nden Alexander Zoeros paşa, Dr. Hüseyin Remzi ve veteriner Hüseyin Hüsnü Bey'in Pastör'ün yanında eğitim alması teklif ediliyordu... Pastör bu öneriyi kabul edince de Osmanlıdan üç kişilik heyet Fransa'ya gönderiliyordu...

2. ABDÜLHAMİD + PASTEUR VE AŞI ÇALIŞMALARI

Pasteur'den eğitim alan hekimler 1887 yılında memlekete dönerek "İstanbul dÂrÛl kelb ameliyathanesi" yani kuduz tedavi merkezini kuruyordu...

KUDUZ MERKEZİNDEN GÖRÜNTÜLER

Merkez o dönemde dünyanın en önemli kuduz merkezlerinden biri haline geliyordu... Burada sadece kuduz aşısı değil ayrıca difteri serumu dahil bir çok aşı üretiliyordu...

Bu merkez Osmanlı'dan gelen birikimiyle Cumhuriyet Türkiye'sinde de aşı konusunda çok önemli çalışmalar yapmıştı. Hatta bu merkezden 1940`ta Çin`deki kolera salgını için Çin`e kolera aşısı bile gönderilmişti...

YIL 1940 - ÇİN'DE KOLERA SALGINI

İnsanlık milyonlarca ölüme neden olan salgınları aşı ile yendi. Bugün dünyayı etkisi altına covid-19'a yakalanan her 200 kişiden biri yaşamını yitiriyor... Ve 3 milyona yakın insanın ölümüne neden olan corona virüsü yenmek için yine tek silah aşı gibi görünüyor...