Hayme Ana Domaniç’e belki de hiç gitmedi
Süleyman Şah Fırat’ta boğuldu mu? Hayme Ana efsanesi nasıl doğdu? İstanbul’un kuşatmasındaki en kritik üç gün hangisi? Halil İnalcık hepsini Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler isimli kitabında cevaplıyor.
- Tarih
- Giriş Tarihi: 00:00 | 01.03.2015
- Güncelleme Tarihi: 11:27 | 01.03.2015
CambrIdge Uluslararası Biyografi Merkezi'nin dünyada sosyal bilimler alanında sayılı bilim adamları arasında gösterdiği tarih profesörü Halil İnalcık'ın Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler isimli kitabı NTV Yayınları'ndan çıktı. İnalcık'ın daha önce yayınlanmış 18 araştırmasının tam metni bu kitapta ilk kez bir araya getiriliyor. Ünlü tarihçi, Ertuğrul Gazi'den başlayarak XVII. yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı tarihi içindeki yanlışları, toponimi ve topoğrafi tekniklerini kullanarak yazdığı bu araştırmalarla ortaya koyuyor. Tarih kitaplarında yer alan efsaneler, hurafeler yanlış bilinen kişiler ve tarihler kitabın ana konusu. Hayme Hatun Efsanesi buna en iyi örneklerden biri.
HAYME ANA-DEVLET ANA EFSANESİ
Kitaba göre Sultan Abdülhamid 1886'da Söğüt ve Domaniç bölgelerine bir heyet gönderir. Amaç Ertuğrul'un annesinin mezarını bulmaktır. Çünkü Avrupalı hükümdar ailelerininkine benzer tarihi mezarlar yaptırmak ister. Bölgede yaşayan bir ihtiyarın getirdiği belge üzerine mezarın bulunduğu rivayet edilir. Devamını İnalcık şöyle anlatıyor: "Abdülhamid, Ertuğrul'u beyliği kurmuş, dip-ata olarak benimsemiş, bir Ertuğrul efsanesi doğmuş, onun için muhteşem bir türbe yapılmış, Ertuğrul Alayı ve Ertuğrul Sancağı kurulmuş, Ertuğrul'un annesinin bulunması ve üzerine türbe yapılması için karar verilmiştir. (...) Doğru rivayetlerini ortaya çıkarma ve topoğrafik araştırmalarla tenkit ve açıklama gereğine inanıyoruz. Mesela Ertuğrul'un Batı Anadolu'ya yönelişinde ilk yerleşim bölgesi olarak Neşri'de "Ankara civarında Karaca-Dağ"ı göstermesi dikkat çeker. Kulu İlçesi'nde Ankara yolu üzerinde Karaca-Dağ silsilesi haritalarda gösterilir. Kaynağımızda zikredilen Karaca-Dağ'ın böylece gerçek bir coğrafyada tespiti önemlidir. (...) Tevarih'de yüzyıllar önce Ertuğrul'un aşiretinin ilk yerleşim bölgesi olarak gösterilen Karaca-Dağ bugün bu durumda, eskiden beri göçerlerin yerleşim bölgesi olan bu bozkırda Yaraşlu Türkmen Köyü ve civarı Ertuğrul'un yerleşim bölgesi olabilir."
KURULUŞ: H. 699 MİTİ
Osmanlı'nın kuruluş tarihine dair yapılan tartışmaları hepiniz hatırlarsınız. İnalcık'ın kitabında bu araştırmasına da yer verilmiş: "20. yüzyılda 'İstiklal-i Osmani' yılı ve günü tespit çabaları Osmanlı Batılılaşma akımının bir sonucudur. Avrupa'da olduğu gibi Osmanlı Devleti'nin neden bir İstiklal günü olmasın? Özetle, H. 699 yılının Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi savı bir mitolojidir." Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler'de, son dönemde, Suriye içindeki nakil işlemiyle gündeme gelen Süleyman Şah Türbesi ile ilgili de detaylar var: "Ö. F. Dinçel, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden Abdülhamit dönemine ait iki belgeyi yayınladı. Padişah'ın Sır Katibi olan Süleyman Hasbi tarafından Sultan'a arzedilen belgede Ertuğrul'un Orta-Asya'dan 'Karahisar'a geldiğini, 'tarihlerin müttefikan' bildirdikleri kaydedildikten sonra babası Süleymanşah'ın Fırat Nehri'ni geçerken boğulduğu gibi rivayetler özetlenmiştir (Fırat'ta boğulan başka biridir)."
İstanbul kuşatmasında kritik üç gün, Kösem Sultan'ın hayatı ve ölümü, Boğazlar'ın 800 yıllık tarihi, Sultan II. Osman'ın katli, Halil İnalcık'ın ilgiyle okunacak diğer araştırmaları arasında yer alıyor.
HAYME ANA-DEVLET ANA EFSANESİ
Kitaba göre Sultan Abdülhamid 1886'da Söğüt ve Domaniç bölgelerine bir heyet gönderir. Amaç Ertuğrul'un annesinin mezarını bulmaktır. Çünkü Avrupalı hükümdar ailelerininkine benzer tarihi mezarlar yaptırmak ister. Bölgede yaşayan bir ihtiyarın getirdiği belge üzerine mezarın bulunduğu rivayet edilir. Devamını İnalcık şöyle anlatıyor: "Abdülhamid, Ertuğrul'u beyliği kurmuş, dip-ata olarak benimsemiş, bir Ertuğrul efsanesi doğmuş, onun için muhteşem bir türbe yapılmış, Ertuğrul Alayı ve Ertuğrul Sancağı kurulmuş, Ertuğrul'un annesinin bulunması ve üzerine türbe yapılması için karar verilmiştir. (...) Doğru rivayetlerini ortaya çıkarma ve topoğrafik araştırmalarla tenkit ve açıklama gereğine inanıyoruz. Mesela Ertuğrul'un Batı Anadolu'ya yönelişinde ilk yerleşim bölgesi olarak Neşri'de "Ankara civarında Karaca-Dağ"ı göstermesi dikkat çeker. Kulu İlçesi'nde Ankara yolu üzerinde Karaca-Dağ silsilesi haritalarda gösterilir. Kaynağımızda zikredilen Karaca-Dağ'ın böylece gerçek bir coğrafyada tespiti önemlidir. (...) Tevarih'de yüzyıllar önce Ertuğrul'un aşiretinin ilk yerleşim bölgesi olarak gösterilen Karaca-Dağ bugün bu durumda, eskiden beri göçerlerin yerleşim bölgesi olan bu bozkırda Yaraşlu Türkmen Köyü ve civarı Ertuğrul'un yerleşim bölgesi olabilir."
KURULUŞ: H. 699 MİTİ
Osmanlı'nın kuruluş tarihine dair yapılan tartışmaları hepiniz hatırlarsınız. İnalcık'ın kitabında bu araştırmasına da yer verilmiş: "20. yüzyılda 'İstiklal-i Osmani' yılı ve günü tespit çabaları Osmanlı Batılılaşma akımının bir sonucudur. Avrupa'da olduğu gibi Osmanlı Devleti'nin neden bir İstiklal günü olmasın? Özetle, H. 699 yılının Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi savı bir mitolojidir." Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler'de, son dönemde, Suriye içindeki nakil işlemiyle gündeme gelen Süleyman Şah Türbesi ile ilgili de detaylar var: "Ö. F. Dinçel, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden Abdülhamit dönemine ait iki belgeyi yayınladı. Padişah'ın Sır Katibi olan Süleyman Hasbi tarafından Sultan'a arzedilen belgede Ertuğrul'un Orta-Asya'dan 'Karahisar'a geldiğini, 'tarihlerin müttefikan' bildirdikleri kaydedildikten sonra babası Süleymanşah'ın Fırat Nehri'ni geçerken boğulduğu gibi rivayetler özetlenmiştir (Fırat'ta boğulan başka biridir)."
İstanbul kuşatmasında kritik üç gün, Kösem Sultan'ın hayatı ve ölümü, Boğazlar'ın 800 yıllık tarihi, Sultan II. Osman'ın katli, Halil İnalcık'ın ilgiyle okunacak diğer araştırmaları arasında yer alıyor.
DİĞER