Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali gerçekte var mı? Tarihte nerede yaşadı?

Şeyh Edebali kimdir? Şeyh Edebali gerçekte var mı? Kuruluş Osman dizisinde yer alan karakterlerden birisi olan Şeyh Edebali'nin gerçek hayatta yaşayıp yaşamadığı dizi severler tarafından araştırılıyor. İslam hukuku ve hadis gibi konularda eğitim görerek uzmanlaşan Şeyh Edebali, Osmanlı Devleti'nin kurulma sürecinde de önemli bir rol oynuyor. Osman Gazi'nin kendisini sık sık ziyaret ettiği ve Edebali'nin ona akıl hocalığı yaptığı biliniyor. Edebali'nin kızı Bala Hatun, Osman Gazi'nin ikinci eşi olmuştur. İşte, Şeyh Edebali kimdir sorusunun yanıtı!

ŞEYH EDEBALİ KİMDİR?

Şeyh Edebali, 1206 yılında Merv'de dünyaya geldi. Şeyh Edebali, mutasavvıf olmasının yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdür. Dönemin birçok fakihi ile görüşmüş ve onlardan ders almış, çok sayıda talebe yetiştirdi. Önde gelen öğrencilerinden aynı zamanda damadı Dursun Fakih, Edebali'den sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci müftüsü ve kadısı oldu. Mevlidi Şerif'in yazarı Süleyman Çelebi, Mahmut Paşa yönüyle ikinci kuşaktan Şeyh Edebali'nin torunudur. Selçukluların Şeyh'ül İslam'ı Şeyh Sadrettin Konevi ve Mevlâna Celâleddini Rumi'nin çağdaşıdır. Künyesi İmadüddin Mustafa b.İbrahim b.İnac el-Kırşehri'dir. Edebali ilk tahsilini Karaman'da yaptı. Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi'nin öğrencisi oldu.

Daha sonra Dımaşk'a (Şam) giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden dini ilim tahsil etti. Şam'dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldi. Eskişehir yakınlarında bulunan İtburnu Köyü'nde bir zaviye kurarak halkı irşada başladı.

Aşıkpaşazade zaviyesinin hiç boş kalmadığını Edebali'nin gelip geçen fukaranın her türlü ihtiyacını gidermeye çalıştığını, hatta bu maksatla koyun sürüsü bulundurduğunu kaydederler.

Söğüt ve Domaniç yaylaları, Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak ve kışlak olarak verilen Osman Gazi sık sık Şeyh Edebali'nin zaviyesinde misafir olarak kalırdı. Orta Asya'dan getirdikleri bir takım özelliklerden dolayı alim ve sûfilere karşı son derece hürmeti olan Osman Gazi, mübarek günlerde Edebali'nin zaviyesine giderek dini ve idari konularda, onun görüşlerini alırdı.

Misafir olarak kaldığı bir gecede gördüğü rüya şöyle idi. Şey Edebali'nin koynundan çıkan bir ay geldi kendi koynuna girdi. Göğsünden bir ağaç bitti. Öylesine büyük bir ağaç oldu ki dalları gökleri, kökleri tüm dünyaya sardı. Gölgesi bütün yeryüzünü tuttu. İnsanlar o ağacın gölgesinde toplandılar. Ulu dağlara ve dağların eteğinden çıkan coşkun sulara hep o ağaç gölge etti.

Osman Bey rüyasını Şeyh Edebali'ye anlatır. Edebali rüyayı şöyle yorumlar "Oğul Osman, Hak Teala sana ve soyuna hükümranlık verdi mübarek olsun, kızım Malhun Hatun senin helâlin olsun." der. Şeyh Edebali'nin bu yorumu üzerine Osman Gazi Malhun Hatun(Rabia Bala Hatun) ile evlendi.
Şeyh Edebali ahi teşkilatının reisi idi. Ahi Şehliğinin Edebali'den sonra kime geçtiği bilinmemektedir; ancak daha sonra I:Murat'a intikal etmiştir. Bilecik'in Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra zaviyesini buraya taşıyan Edebali, aynı şekilde dini hizmetlerine devam etti. Osman Gazi'nin vefatından sonra kızı ve torunu Alâaddin Bey ile Bilecik'te Edebali'ye Kozağaç (Şimdiki Karaağaç) köyünün öşür ve hasılatı verilmiş, kızı Rabia Hatun da kendilerine verilen bu köyü tekkeye vakfetmiştir. Şeyh Edebali uzun bir hayat sürdükten sonra 726(1326)yılında Bilecik'te vefat etti. Zaviyesinin mescid olarak kullanılan odasına defnedildi..

ŞEYH EDEBALİ KIZI BALA HATUN KİMDİR?

Rabia Bala Hatun, Osman Gazi'nin ikinci eşi, Şeyh Edebali'nin kızı ve Aladdin Paşa'nın annesidir. Osman Gazi ilk evliliğini 1280 yılında, Orhan Gazi'nin annesi olan ve Selçuklu vezirlerinden Ömer Abdülaziz Bey'in kızı Mal Hatun ile yapmıştır.

Osman Gazi 1289 yılı civarlarında Şeyh Edebali'nin kızı Rabia Bala Hatun ile ikinci evliliğini yaparak güç kazanmıştır. Rabia Bala Hatun'un mezarı, babası Şeyh Edebali'nin Bilecik'te bulunan türbesinin yanındaki bir yerde, annesi ile beraber bulunmaktadır. Rabia Bala Hatun 1324 yılında vefat etmiştir.