Referandum ne zaman yapılacak? İşte 2017 referandum tarihi

Referandum tarihi netleşti. Geçtiğimiz günlerde Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın referandum tarihi konusunda açıklamalarının ardından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu onayladı ve değişiklik teklifi Başbakanlığa gönderildi. Bu gelişmenin yaşanmasının ardından vatandaşların en fazla merak ettiği konuların başında, "Referandum ne zaman?" sorusu geliyor. AK Parti tarafından TBMM Genel Kurulu'na taşınan yeni anayasa taslağına destek MHP'den gelirken, CHP ve HDP ise değişikliklere destek vermedi. Yapılan görüşmeler sonucunda 18 maddelik yeni anayasa taslağı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Tüm bu gelişmelerin ardından vatandaşlar şimdi referandum yapılmasını beklemeye başladı. Peki referandum ne zaman yapılacak?

REFERANDUM NE ZAMAN YAPILACAK?
Milyonlarca vatandaşın heyecanla beklediği ''Referandum ne zaman?'' sorusu yanıtını buldu. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ve Başbakan Binali Yıldırım'ın referandumun 16 Nisan'da olacağını işaret etmesinin ardından tüm gözler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a çevrilmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, anayasa değişikliği teklifini onaylamasının ardından referandumun 16 Nisan 2017 (Pazar) günü yapılacağı kesinlik kazanmış oldu. Şimdi gözler Erdoğan'ın onayının Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından Yüksek Seçim Kurulu'ndan gelecek açıklamada. 2017 referandum tarihi Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından duyurulacak.

BAŞBAKANLIĞA GÖNDERİLDİ
Anayasa değişikliği için referandumun 16 Nisan'da yapılmasına kesin gözüyle bakılıyor. "Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini" içeren 6771 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından, halk oyuna sunulmak üzere, yayımlanması için Başbakanlığa gönderildi.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan açıklamada, Erdoğan tarafından 6771 Sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"nun, Anayasa'nın 175'inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince halkoyuna sunulmak üzere, yayımlanması için Başbakanlığa gönderildiği bildirildi.
REFERANDUMA HANGİ MADDELER SUNULACAK
İşte referanduma sunulan teklifin maddeleri:
-Meclis'teki milletvekili sayısı 550'den 600' e çıkarılacak.
-Milletvekili yaşı 25'ten 18'e indirilecek.
-Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri 5 yılda bir aynı günde yapılacak.
-Komisyon'da devam eden toplantılarda önceki günlerde 'Yedek Milletvekilliği' teklifini içeren beşinci madde ise iptal edildi.
-Anayasa değişikliği teklifine göre, Meclis'in denetim yetkileri yeniden düzenlendi.
-Anayasa değişikliğine göre, Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmeyecek. Bu maddede yer alan 'Cumhurbaşkanı "doğuştan Türk vatandaşı" olanlar' ifadesi de Türk vatandaşı" olanlar şeklinde değiştirildi.
-Değişikliğe göre, Cumhurbaşkanı ve TBMM'ye karşılıklı olarak fesih yetkisi veriliyor. Cumhurbaşkanı ve TBMM, yeni seçilen Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri göreve başlayana kadar görevine devam edecek.
-TBMM, üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek.
-Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler birlikte yapılacak.
-Cumhurbaşkanı'na OHAL yetkisi veriliyor. Düzenlemeye göre, OHAL'de kararnamelerinde Meclis onayı süresi bir aydan üç aya çıkarıldı. OHAL gerekçelerine seferberlik hali de eklendi.
-Askeri yargıyı tamamen kaldırılacak.
-Askeri yargıdan gelen üyelerin çıkarılmasıyla Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) üye sayısı 15'e indirilecek.
-HSYK üye sayısının 13'e çıkarılmasını öngörülüyor.
-Cumhurbaşkanlığı ile TBMM milletvekilliği seçimleri 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak.

REFERANDUM NEDİR?

Anayasa değişikliği, yasaların kabulü gibi önemli meselerde halkın iradesini belirlemek amacıyla yapılan oylamaya referandum denilmektedir. Demokrasi uygulamasının en güzel örneklerinden biri olan referandumda, halkın iradesi doğrudan doğruya sonuca yansımaktadır.

TÜRKİYE'DE REFERANDUMLAR

1961 Türkiye anayasa referandumu

Ülkemizde ilk halk oylaması 1961 Türkiye anayasa değişikliğ için yapıldı. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından 9 Temmuz 1961'de yapılan halk oylaması ile düzenleme %61.7 'evet' oyuyla kabul edildi. Hayır oyu verenlerin oranı ise %38.3 oldu.

1982 Türkiye anayasa referandumu

Türkiye'de ikinci halk oylaması 12 Eylül Darbesi'nin ardından hazırlanan 1982 Anayasası için yapıldı. 7 Kasım 1982 tarihindeki halk oylamasına %91.37 'evet' oyu çıkarken, hayır verenlerin oranı ise %8.63 oldu.

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye'de yapılan üçüncü halk oylaması oldu. 1982 Anayasası'nın geçici 4. maddesi ile getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda yapılan referandumdan %50.16 'evet' oyu çıkarken, hayır oyu verenlerin oranı ise %49.83 oldu.

1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

Ülkemizde yapılan dördüncü halk oylaması 1988 Türkiye anayasa değişikliği referandumudur. 1982 Anayasası'nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması konusunda yapılan referandumda %65 'hayır' oyu çıktı. Evet oyunun oranı ise %35 oldu. Ülkemizde sonucu 'hayır' çıkan ilk referandum budur.

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

2007 Türkiye anayasa değişikliği referandumu ile 21 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'de, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere birtakım anayasa değişiklikler oylandı. Halk oylamasından %68.95 'evet', %31.05 'hayır' oyu çıktı. Bunun sonucunda şu değişiklikler kabul edildi:

*Milletvekili genel seçimlerinin beş yıl değil dört yılda bir yapılması.

*Cumhurbaşkanının halk oyuyla seçilmesi.

*Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 96. maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 'Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.'

*Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 101. maddesinin "Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer" şeklinde değiştirilmesi.

*Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 102. maddesinin "Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir." şeklinde değiştirilmesi.

2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

Anayasada yapılan bir takım değişiklikler 12 Eylül 2010'da halk oylamasına sunuldu. 26 maddelik değişikliği içeren paket, TBMM tarafından kabul edilmesinin ardından dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu. Referandum sonucunda %57.88 evet, %42.12 hayır oyu çıktı ve anayasa değişiklikleri kabul edildi. Bu referandum sonucunda şu maddeler değişti:

*Anayasa Mahkemesi'nde yedek üyelik sistemi kaldırılıyor. Mahkeme, "11 asıl 4 yedek" üye yerine "17 asıl" üyeden oluşacak. Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi durumunda mevcut yedek üyeler asıl üye sıfatını kazanacak.

*Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yıl olarak belirleniyor.

*Vatandaşlara Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapma hakkı veriliyor.

*Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir.

*Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışır. Bölümler, başkanvekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul, Mahkeme Başkanının veya Başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az oniki üye ile toplanır.

*Anayasa değişikliğinin iptali ve siyasi parti kapatma davalarında üyelerin 3/5'i yerine 2/3'ünün oyu aranacak.

*Anayasa Mahkemesi'nin üye yapısı değişti.

*Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun üye sayısı "7 asıl 5 yedek" üyeden "22 asıl 12 yedek" üyeye çıkarılıyor.

*Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun meslekten çıkarma cezalarına yargı denetimi getiriliyor.

*Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun yapısı değiştirildi.

*Yüksek Askeri Şura'daki ihraç kararlarına yargı denetimi getiriliyor.

*Memurlara verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı yargıya gidilebilecek.

*Askeri yargının görev alanı daraltılıyor. Askerler ağır cezalık suçlarda sivil mahkemelerde yargılanacak.

*Savaş hali dışında siviller askeri mahkemede yargılanamayacak.

*Askeri yargı organlarının kuruluş ve işleyişinin "askerlik hizmetlerinin gereklerine göre düzenlenceceği" ibaresi anayasadan çıkarılıyor.

*12 Eylül Darbesinin sorumlularının yargılanmasını engelleyen "geçici 15. madde" kaldırılıyor.

*Kamu Denetçiliği Kurumu (ombudsmanlık) kuruluyor. TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak Kamu Denetçiliği Kurumu'nun başkanı olan "Kamu Başdenetçisi" TBMM'de gizli oyla seçilecek. İlk iki oylamada üye tam sayısının 2/3'ü, üçüncü oylamada salt çoğunluğu arancak. Salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde en çok oy alan iki aday arasında yapılacak seçimde 1. olan aday Kamu Başdenetçisi olacak.

*Partisinin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasına eylem ve söylemleriyle neden olan milletvekillerinin milletvekilliği düşmeyecek.

*Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gazilere pozitif ayrımcılık getiriliyor.

*Kişilerin yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç sorusturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilecek.

*Memurlara toplu sözleşme hakkı veriliyor. Toplu sözleşme sırasında uyuşmazlık çıkması durumunda Uzlaştırma Kurulu'na başvurulacak. Uzlaştırma Kurulu ile ilgili hususlar kanunla düzenlenecek.

*TBMM Başkanlık Divanı için yasama dönemi başında seçilenlerin görev süresi 2 yıl, 2. devre için seçilenlerin görev süresi yasama döneminin sonuna kadar devam edecek.

*"Yargı yetkisinin idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunu denetimi ile sınırlı olduğu" ve "hiçbir suretle yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacağı" vurgulanıyor.