Türkiye’nin ekonomik krizleri
Son günlerde tartışılan Merkez Bankası’nın faiz kararı, A Haber’de yayınlanan Canan Barlas ile Gündem programında da konuşuldu.
- Gündem
- Giriş Tarihi: 00:00 | 27.02.2015
- Güncelleme Tarihi: 03:07 | 27.02.2015
Sağlam ekonomi için siyasal iktidarın önemi vurgulanan programda Türkiye'nin şimdiye kadar yaşadığı ekonomik krizler ve nedenleri tartışıldı.
2001 KRİZİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ EKONOMİSİNE PAHALIYA PATLAYAN BİR KRİZDİ
► 1929 yılında Amerika'daki büyük burhanla beraber Türkiye Cumhuriyeti'nin tanıştığı ilk krizdi. O zaman dünyada, Avrupa'da, Amerika'da kriz vardı. 1. Dünya Savaşı'nın etkileri hala devam ediyordu ve Amerika'daki kriz bütün dünyayı olduğu gibi Türkiye'yi de etkilemişti.
► İkinci kriz 1948 yılında, 2. Dünya Savaşı'na hiç girmedi. O dönem Türkiye ne üretse Avrupa alıyordu ama hiç üretim olmadığı için Türkiye'de ekonomi yerle bir durumdaydı. Türkiye'de açlık, fakirlik, yoksulluğun 1920'li ve 1930'lu yıllara göre çok daha ağır olduğu yıl bu 1948 yılında olan krizle oldu.
► Bir üçüncüsü 1954 yılında Menderes döneminde Demokrat Parti'de %50 - %55 çok hızlı bir büyüme vardı. Ama 1954'te enflasyon %20'lere fırlayınca o dönemde Türkiye geçici, küçük bir krize girmişti. 1955'ten sonra ekonomi biraz daha daralınca 1950'li yıllardaki dışarıdan uygulanan sermaye ithaliyle beraber 1958 krizi geldi ve Demokrat Parti'nin aslında biraz daha oy kaybetmeye başladığı ve ekonomik sıkıntıların olduğu dönemlerden biriydi.
► 1965 – 1971 Adalet Partisi, Süleyman Demirel döneminde 1969 krizi aslında çok büyük bir kriz değildi, hafif bir krizdi. 10 Ağustos 1970'te Süleyman Demirel %66 oranında Türk devalüe edildi ama bunun halka çok büyük bir oranı olmadı.
► 1974'te Kıbrıs zamanında 1. petrol krizi çıktı. Petrol fiyatları patlayarak dört katına çıktı. Türkiye gibi tamamen dış enerjiye bağımlı bir ülke için en büyük krizlerden biri 1974'teki bu krizdir. 1978 yılında milliyetçi cephe hükümeti Demirel zamanında 1.8 milyar dolar olan borç, 1977 yılında 10 milyar dolara çıktı. Yani 7 yılda borç aşağı yukarı altı buçuk, yedi kat artmış oldu.
► 1979 – 1980 yıllarında 2. petrol krizi. OPEC üyeleri petrol fiyatını ikinci kez yüzde 150 oranında arttırınca yine Türkiye çok büyük bir krize girdi. Türkiye'nin yıllık petrol faturası şu an 65 milyar dolar. Mesela bunun 200 milyar dolara çıktığını düşünsek, büyük bir kriz çıkar.
► 1983 – 1989 Özal döneminde de stagflasyon yaşandı. Türkiye'de büyük bir ekonomik reform vardı ama halkın bunu hissetmesi daha sonra oldu. 5 Nisan krizi Tansu Çiller zamanında 1994 yılında yaşandı. O zaman da devalüasyonda para %100'ün üzerinde değer kaybettiği dönemlerden biriydi.
► 1998 – 1999, o zamanlarda Asya – Rusya krizi Uzak Doğu'ya bağlanmıştı ama o dönemin ekonomisi aslında Türkiye'nin kötü yönetildiği için bu krizi yaşadığı söylenmişti. 1998, 1999, 2001 krizinin de habercisiydi.
► 2001'de Kemal Derviş'in göreve gelmesinden önce Mesut Yılmaz, Devlet Bahçeli ve Bülent Ecevit'in koalisyonundaki cumhuriyet tarihinin en büyük krizlerinden biri. On üç banka ve çok sayıda aracı kurum battı. Ali Babacan'ın resmi rakamına göre, elli beş milyar dolar aktif ama dolaylı yollardan iki yüz elli milyar dolarlık Türkiye Cumhuriyeti ekonomisine pahalıya patlayan bir krizdi 2001.
2001 KRİZİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ EKONOMİSİNE PAHALIYA PATLAYAN BİR KRİZDİ
► 1929 yılında Amerika'daki büyük burhanla beraber Türkiye Cumhuriyeti'nin tanıştığı ilk krizdi. O zaman dünyada, Avrupa'da, Amerika'da kriz vardı. 1. Dünya Savaşı'nın etkileri hala devam ediyordu ve Amerika'daki kriz bütün dünyayı olduğu gibi Türkiye'yi de etkilemişti.
► İkinci kriz 1948 yılında, 2. Dünya Savaşı'na hiç girmedi. O dönem Türkiye ne üretse Avrupa alıyordu ama hiç üretim olmadığı için Türkiye'de ekonomi yerle bir durumdaydı. Türkiye'de açlık, fakirlik, yoksulluğun 1920'li ve 1930'lu yıllara göre çok daha ağır olduğu yıl bu 1948 yılında olan krizle oldu.
► Bir üçüncüsü 1954 yılında Menderes döneminde Demokrat Parti'de %50 - %55 çok hızlı bir büyüme vardı. Ama 1954'te enflasyon %20'lere fırlayınca o dönemde Türkiye geçici, küçük bir krize girmişti. 1955'ten sonra ekonomi biraz daha daralınca 1950'li yıllardaki dışarıdan uygulanan sermaye ithaliyle beraber 1958 krizi geldi ve Demokrat Parti'nin aslında biraz daha oy kaybetmeye başladığı ve ekonomik sıkıntıların olduğu dönemlerden biriydi.
► 1965 – 1971 Adalet Partisi, Süleyman Demirel döneminde 1969 krizi aslında çok büyük bir kriz değildi, hafif bir krizdi. 10 Ağustos 1970'te Süleyman Demirel %66 oranında Türk devalüe edildi ama bunun halka çok büyük bir oranı olmadı.
► 1974'te Kıbrıs zamanında 1. petrol krizi çıktı. Petrol fiyatları patlayarak dört katına çıktı. Türkiye gibi tamamen dış enerjiye bağımlı bir ülke için en büyük krizlerden biri 1974'teki bu krizdir. 1978 yılında milliyetçi cephe hükümeti Demirel zamanında 1.8 milyar dolar olan borç, 1977 yılında 10 milyar dolara çıktı. Yani 7 yılda borç aşağı yukarı altı buçuk, yedi kat artmış oldu.
► 1979 – 1980 yıllarında 2. petrol krizi. OPEC üyeleri petrol fiyatını ikinci kez yüzde 150 oranında arttırınca yine Türkiye çok büyük bir krize girdi. Türkiye'nin yıllık petrol faturası şu an 65 milyar dolar. Mesela bunun 200 milyar dolara çıktığını düşünsek, büyük bir kriz çıkar.
► 1983 – 1989 Özal döneminde de stagflasyon yaşandı. Türkiye'de büyük bir ekonomik reform vardı ama halkın bunu hissetmesi daha sonra oldu. 5 Nisan krizi Tansu Çiller zamanında 1994 yılında yaşandı. O zaman da devalüasyonda para %100'ün üzerinde değer kaybettiği dönemlerden biriydi.
► 1998 – 1999, o zamanlarda Asya – Rusya krizi Uzak Doğu'ya bağlanmıştı ama o dönemin ekonomisi aslında Türkiye'nin kötü yönetildiği için bu krizi yaşadığı söylenmişti. 1998, 1999, 2001 krizinin de habercisiydi.
► 2001'de Kemal Derviş'in göreve gelmesinden önce Mesut Yılmaz, Devlet Bahçeli ve Bülent Ecevit'in koalisyonundaki cumhuriyet tarihinin en büyük krizlerinden biri. On üç banka ve çok sayıda aracı kurum battı. Ali Babacan'ın resmi rakamına göre, elli beş milyar dolar aktif ama dolaylı yollardan iki yüz elli milyar dolarlık Türkiye Cumhuriyeti ekonomisine pahalıya patlayan bir krizdi 2001.
DİĞER