Suriye'yi anlamak için okuyun

"Arap Baharı" olarak tanımlanan ve ilk olarak Tunus'ta başlayan, ardından Mısır ve Libya'da 40 yıllık diktatörlüklere son veren halk hareketlerinin en son halkası Suriye olurken, bu ülkede 1970 yılında kansız bir darbeyle yönetimi ele geçiren Hafız Esad ile başlayan Baas rejiminin en etkili isimlerinin hemen hemen tamamı asker veya istihbarat kuruluşlarında önemli kademelerde görev yapmış.
Hafız Esad'ın ölümünün ardından iktidarı devralan oğlu Beşşar Esad'ın yanı sıra rejimin en kilit noktalarında aile üyeleri geniş yer tutuyor.
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETAV) tarafından hazırlanan "Suriye'de kim kimdir?" raporundan derlenen bilgilere göre ,Hafız Esad'ın en küçük çocuğu olan Mahir Esad, ülkenin en seçkin askeri birliklerinden Başkanlık Muhafızları komutanlığının yanı sıra 4. mekanize tümeninin sorumluluğunu üstlenmiş durumda. Hafız Esad'ın kızı Büşra ile evli olan Asıf Şevket ise Baas rejimi için kilit önemde bulunan Genelkurmay Başkan Yardımcılığını yapıyor.
Öte yandan rejimi yıkmayı amaçlayan muhalif hareketin en etkili isimlerinden biri de yine Esad ailesinden Hafız Esad'ın kardeşi Rıfat Esad. Bir diğer muhalif ise Beşşar Esad iktidarı devralmadan hemen önce geçici bir süreliğine ülkede devlet başkanlığını da üstlenmiş olan eski Başkan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdülhalim Haddam.
Suriye'deki 40 yıllık Baas rejiminin en etkili yöneticileri şunlar:
-Rejim-

-Mahir Esad (Başkanlık Muhafızları Komutanı): Hafız Esad'ın en küçük çocuğu olan Mahir 1968 yılında Şam'da doğdu. Makine mühendisliği okumasına rağmen en büyük ağabeyi Basil gibi askeri kariyerde ilerlemeyi seçti. Mahir, özellikle fevriliği ve gaddarlığıyla Basil'e benzetilir. Mahir, Der ez-Zor'un bilinen Sünni ailelerinden birisine mensup olan Manal Cadaan ile evlidir. Beşşar Esad'a en yakın isimlerden birisi olan Mahir Esad, başkanlık sarayını ve Şam'ı iç ve dış tehditlerden korumakla vazifeli olan elit Başkanlık Muhafızlarının ve Suriye ordusunun prestijli 4. mekanize tümenin komutanıdır.
-Asıf Şevket (Genelkurmay Başkan Yardımcısı): Hafız Esad'ın kızı Büşra ile evli olan Asıf Şevket 1950 yılında Tartus'ta doğdu. Orta sınıf bir Nusayri aileden gelen Şevket, Şam Üniversitesi'nde hukuk okuduktan sonra 1970'lerin sonunda Suriye ordusuna katıldı. Büşra Esad ile evlenene kadar sıradan bir ordu kariyeri olan Şevket'in evlilikten sonra ordu içerisindeki yükselişi hızlandı. Basil'in 2004'te ölmesinden 1 sene sonra Hafız Esad'ın izniyle Büşra ile evlendi; fakat özellikle Mahir ile ilişkisi uzun yıllar gerginliğini korudu.
-Rami Mahluf (Beşar Esad'ın Kuzeni/İşadamı): 1969 doğumlu Rami Mahluf, Beşşar Esad'ın anne tarafından birinci dereceden kuzeni ve Suriye'nin en güçlü iş adamı.
-Ali Memlük (Umumi İstihbarat Direktörü): Suriye istihbaratının en önde gelen isimlerinden birisi olan Ali Memlük, Umumi İstihbarat Direktörlüğü görevinde. 1945 yılında Şam'da doğan Ali Memlük, aslen İskenderunlu, Sünni bir aileden geliyor.
-Muhammed Nasıf Hayırbek (Güvenlik İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Vekili) Hafız Esad döneminden beri Suriye'deki güvenlik işlerinin önde gelen yetkililerinden birisi olan Muhammed Nasıf, Esad ailesinin de mensubu olduğu Kelebiye kabilesinden bir Nusayri aileden gelmektedir. Muhammed Nasıf, 2007'de ABD tarafından uluslararası terörizm, kitle imha silahları ve Irak'taki rolü sebebiyle yaptırımlara tabi tutuldu. Nasıf, Suriye'nin İran ile ilişkilerinde kilit rol üstlenmekte.
-Abdülfettah Kudsiyye (Askeri İstihbarat Şefi): Suriye'nin en önde gelen istihbarat örgütü olan askeri istihbaratın şefliği görevini sürdüren Abdulfettah Kudsiyye, daha önce hava kuvvetleri istihbaratının şefliği görevini yapıyordu. Askeri istihbarat çatısı altında sadece askeri meselelerle değil, ülke içi emniyet ile de ilgilenmekte. Diğer birçok istihbarat şefi gibi Nusayri olan Kudsiyye, ABD'nin yaptırım uyguladığı Suriyeli yetkililer arasında yer almakta.
-Hişam İhtiyar (Baas Partisi Milli Güvenlik Bürosu Şefi): Suriye'deki istihbarat örgütlerinin çalışmalarını koordine etmekle görevli Baas Partisi'nin Milli Güvenlik Bürosu'nun (MGB) şefi olan Hişam İhtiyar, daha önce Beşşar Esad'ın özel danışmanlığı ve askeri istihbaratta birim şefliği görevlerinde bulundu. Nusayri olan İhtiyar, rejimin Müslüman Kardeşler ile mücadelesinde ön plana çıkmış ve bu konudaki uzmanlığı ile bilinmektedir.
-Ali Habib Mahmud (Savunma Bakanı): Suriye siyasetinde adı fazla duyulmasa da Başkan Esad'a en yakın isimlerden birisi olan Ali Habib, 1939'da Tartus'ta doğdu. Esad ailesi gibi Nusayri olan Ali Habib, askeri kariyeri boyunca Özel Kuvvetler Komutanlığı, Genelkurmay Başkan yardımcılığı ve Genelkurmay Başkanlığı görevlerinde bulundu. 3 Haziran 2009 tarihinde Savunma Bakanlığı görevine getirilen Mahmud, aynı zamanda Baas Partisi'nin Merkez Yürütme Komitesi'nin de üyesidir.
-Faruk El Şara (Başkan Yardımcısı): 1938 doğumlu olan Cumhurbaşkanı yardımcısı Faruk El Şara 20 sene boyunca Suriye diplomasisine yön veren bir isim. Sünni bir Müslüman olan Şara, 1984'ten 2006 Şubat'ında Beşşar Asad kendisini Haddam'ın yerine Cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atayana dek Dışişleri Bakanlığı görevini yürüttü. Özellikle İsrail ve ABD karşıtı sert eleştirileri ile biliniyor.
-Behçet Süleyman (Eski İstihbaratçı): 1944 doğumlu General Behçet Süleyman askeri istihbarat ve iç istihbarat başkanlıkları görevlerinde bulundu. Suriye'de istihbaratı elinde tutan Nusayri halkanın üyelerinden biridir.
-Mustafa Abdülkadır Talas (Eski Savunma Bakanı): 1932 yılında Humus yakınlarındaki Al-Rastan'da doğan Başbakan eski yardımcısı Mustafa Talas, Esad ailesinin yakın çevresindeki birkaç Sünni isimden biri.
-Velid Muallim (Dışişleri Bakanı): 1941 yılında doğan Dışişleri Bakanı Velid Muallim, özellikle İsrail ile gerçekleştirilen barış görüşmeleri ile tanınan tecrübeli bir diplomat. Muallim, 1990-1999 yılları arasında Suriye'nin Washington Büyükelçisi olarak görev yapmış, ardından 2000 yılında Dışişleri Bakan yardımcılığı görevine getirilmişti. 2006'da Faruk El Şara'nın Cumhurbaşkanlığı yardımcılığına getirildiği kabine değişikliği sırasında Dışişleri Bakanı olarak atandı.
-Muhalefet-

Suriye'de halk ayaklanmalarında önemli roller oynayan ve rejimin değiştirilmesini amaçlayan muhalif kanattan bir çok ismin 40 yılı aşkın süren Esad iktidarı döneminde hapis cezaları ve sürgünlerle cezalandırılması dikkati çekiyor. Muhalefetin etkili isimlerinin çoğu ülke dışında sürgünde bulunurken, bu kişiler ülkenin değiştirilmesi ve dönüştürülmesi çabalarını da bulundukları ülkelerden yürütüyor.
İşte Suriye'de etkili olmaya çalışan muhalif isimler:
-Rıfat Esad (Hafız Esad'ın Kardeşi): 1937 doğumlu Rıfat Esad, Hafız Esad'ın küçük kardeşi ve Başkan Beşşar Esad'ın amcasıdır. Kendisine bağlı askeri gücü 1982 yılındaki Hama katliamında kullandığı için "Hama kasabı" diye anılan Esad, 1983 yılında Hafız Esad'ın kalp krizi geçirmesini fırsat bilerek askeri ihtilal denemesi yaptı, ancak başarısız oldu. Hafız Esad'ın ölümünün ardından kendisini başkan adayı olarak ilan eden Rıfat Esad, Beşşar Esad yönetimi tarafından her zaman bir tehdit olarak algılanmaktadır.
-Abdülhalim Haddam (Eski Başkan Yardımcısı): 1932 doğumlu eski başkan yardımcısı. Kendisi Sünni kökenli olan Haddam'ın eşi ise Nusayri kökenlidir. 1970-1984 yılları arasında Dışişleri Bakanı olarak, 1984-2005 yılları arasında ise başkan yardımcısı olarak görev yaptı. Hafız Esad'ın 1990 yılında ölmesinin ardından kısa bir süreliğine geçici olarak başkanlık görevini de yürüten Haddam, Beşşar Esad'ın başkanlığının önünü açan düzenlemeleri yaptıktan sonra koltuğu ona devretti.
-Muhammed Riyad Şukfa (Suriye Müslüman Kardeşleri Genel Sekreteri): Ağustos 2010'da, Şura Meclisi tarafından Suriye Müslüman Kardeşler Teşkilatı Genel Sekreterliği görevine seçilen Muhammed Riyad Şukfa, 1944 Hama doğumludur. Şukfa, 1980'li yıllarda Suriye rejimine karşı verilen askeri mücadelede önemli roller oynadı. Şukfa, halen Suudi Arabistan'da sürgünde bulunuyor.
-Ali Beyanuni (Suriye Müslüman Kardeşleri Eski Genel Sekreteri): Suriye Müslüman Kardeşler Teşkilatı Genel Sekreteri olarak 1996'dan Ağustos 2010'a kadar görev yapan Beyanuni, Müslüman Kardeşler ile ortaokul yıllarında tanıştı. 2005 yılından bu yana Londra'da sürgünde yaşıyor, ancak çeşitli iletişim kanalları vesilesiyle ülkede ciddi bir etkinliğe sahip.
-Heysem El Menna (Akademisyen ve İnsan Hakları Aktivisti): Dr. Heysem El Menna 1951 yılında Güney Suriye'de doğdu. Şam Üniversitesi'nin ardından Fransa'da uzun yıllar çeşitli üniversitelerde bulundu ve doktorasını Antropoloji alanında burada yaptı. Birçok uluslararası insan hakları kuruluşunda görev yaptı. Halen Arap İnsan Hakları Komisyonu Sözcüsü olarak çalışıyor.
-Riad Seyf: 1946 doğumlu, Ulusal Diyalog Forumunun kurucusu, eski parlamenter ve işadamı. 1994 ve 1998 yıllarında bağımsız olarak parlementoda yer aldı.
-Heysem El Malih (Avukat ve İnsan Hakları Savunucusu): Suriye'deki en önemli insan hakları savunucularından biri olan Heysem El Malih, ilk kez 1951 yılında tutuklandı. 1970'li yıllardaki sivil toplum alanındaki çalışmaları sebebiyle 1980 yılında yeniden tutuklandı ve 1987 yılına kadar cezaevinde kaldı. 7 Mayıs 2001 tarihinde kurulan Suriye İnsan Hakları Derneği'nin başkanı seçildi.
-Fida Horani (Şam Deklarasyonu Ulusal Konseyi Başkanı): Fida Horani, Baas Partisi'nin önemli figürlerinden olan Ekrem Harrani'nin kızı ve aynı zamanda Şam Deklarasyonu Ulusal Konseyi Başkanı. Aslen Filistinli olan Horani, daha önce Arap Ulusal Kongresi'nde de genel sekreter olarak görev yaptı. 16 Aralık 2007 tarihinde Horani, başkan seçildiği Şam Deklarasyonu'nun ilk toplantısından sonra tutuklandı ve daha sonra Suriye'de oturma izni iptal edildi.
-Mişel Kilo (Gazeteci-Aktivist): 1940 yılında Lazkiye'de Hıristiyan bir aileye mensup olarak dünyaya gelen Mişel Kilo, 1980'li yıllarda Hafız Esad rejimi tarafından tutuklanan ilk gazetecilerdendir. Suriye Gazetecilik ve Gazetecileri Savunma için Özgürlük Merkezi adı altında örgütlenmiş sivil toplum kuruluşunun direktörü.
-Riyad El Turk (Eski Komünist Parti Lideri): Turk, Suriye'deki Komünist Parti'nin lideri.
-Ferid Gadri (Suriye Reform Partisi kurucusu): 1954 Halep doğumlu olan Gadri, ABD'de yaşıyor. Gadri, 11 Eylül sonrasında Suriye rejimine karşı ABD'deki Suriyelileri bir araya getirmeyi amaçlayarak 2001 yılında Suriye Reform Partisi'ni kurdu.