Barzani'nin referandumuna destek veren tek ülke İsrail

IKBY Başkanı Mesut Barzani'nin referandum kararı Irak'ı karıştırdı..

Bölgeyi alev alev yakma potansiyeline sahip kriz nedeniyle eller tetikte.

Erbil yönetimi ABD, Birleşmiş Milletler, İngiltere ve bölge ülkelerinin referandumu iptal çağrılarına rağmen ısrarlı.

Peki referandum nereleri kapsayacak?

IKBY'NİN REFERANDUM ISRARI

Erbil yönetiminin tek taraflı kararına göre referandum, Erbil, Süleymaniye, Duhok, ile tartışmalı bölgeler kabul edilen:

Kerkük, Musul'un batısındaki Sincar ilçesi ve doğusundaki Başika kasabası, Salahaddin'ın Tuzhurmatu ilçesi, Diyala vilayetinin Hanekin ilçesiyle Mendeli, Celavla ve Karatepe kasabalarında gerçekleşecek.

IKBY Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu, tartışmalı bölgeler dahil referanduma katılması beklenen seçmen sayısının yaklaşık 5 milyon 500 bin olduğunu açıkladı.

Komisyon, 7 bini IKBY içindeki bölgelerde, 5 bini tartışmalı bölgelerde olmak üzere yaklaşık 12 bin noktada oylama yapılabileceğini duyurdu.

IKBY ve Irak merkezi hükümeti arasındaki anlaşmazlığın temel sebebi ekonomik sorunlar olarak görülse de aslında durum farklı.

DEAŞ'ın ortaya çıkmasının ardından bölgeyi koruma bahanesiyle nüfus ve nüfuz alanını genişleten IKBY'nin daha önce de inkâr etmediği "bağımsızlık" hedefinin zamanının geldiğini düşünmesi bu adımı atmasında belirleyici oldu.

Erbil hükümeti, anayasada belirtilen yüzde 17'lik bütçe haklarını Ocak 2014'ten bu yana Bağdat'tan alamadığını söylüyor.

IKBY'ye göre merkezi hükümet tarafından Erbil'e gönderilmesi gereken 44 milyar dolarlık bütçenin şimdiye kadar 4 milyar doları gönderildi.

Barzani, merkezi hükümetin IKBY'yi de ele geçirme peşinde olduğunu ve bunun için de ileride farklı senaryoların uygulamaya konulacağını iddia ediyor.

Bu yüzden birlikte yaşamaları için gerçek bir ortaklığın kalmadığını ve ayrılıp iki komşu gibi yaşamalarının daha iyi olacağını savunuyor.

Irak merkezi hükümeti ise IKBY'nin ülkenin milli serveti petrolü sorumsuzca kullandığını ve statüsü tartışmalı bölgelerin tamamının peşmerge güçleri tarafından ele geçirildiğini savunuyor.

Erbil'in amacının söz konusu bölgeleri ilhak etmek olduğunu belirten merkezi hükümet referandumla durumu oldu bittiye getirmeye çalıştığını iddia ediyor.

Irak Başbakanı Haydar el-İbadi'ye göre, Erbil tarafından alınan 25 Eylül referandum kararı anayasaya da aykırı.

İbadi, referandum sonucunu tanımayacaklarının altını çizdi.

Özellikle Kerkük ve diğer tartışmalı bölgeler için referandumdan önce geçilmesi gereken bazı aşamalar var.

Irak anayasasının 140'ıncı maddesi, Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerde referanduma gidilebilmesi için öncelikle buralarda durumun normalleşmesini, evlerini terk edenlerin dönmesini, nüfus sayımı yapılmasını ve ardından referanduma gidilmesini öngörüyor.

Bu aşamalara bakıldığı zaman, bölgede durum normalleşmeden ve nüfus sayımı yapılmadan doğrudan referanduma gidilmesi anayasaya aykırı.

ABD'nin DEAŞ'la mücadele özel temsilcisi Brett Mcgurk de Erbil'de yaptığı açıklamada, referandumun uluslararası yasal dayanağının olmadığını vurgulamıştı.

ABD özellikle tartışmalı bölgelerde referandum yapılmasını açıkça "provokatif ve istikrarsızlaştırıcı bir hamle" olarak değerlendiriyor.

Terör örgütü DEAŞ ile mücadelede Erbil'e en çok yardım yapan ABD ve İngiltere, referandumun riskli bir yol olduğunu belirterek iptal edilmesini istiyor.

Birleşmiş Milletler de uluslararası toplumun yanında yer alarak referanduma gözlemci göndermeyi reddediyor.

Bağımsızlık referandumuna açıkça destek veren tek ülke ise İsrail.

Tartışmalı bölgelerde yaşayan Türkmenler, Araplar ve bazı Hristiyanlar da Irak merkezi hükümetinin iptal çağrısına destek verdi.

Hiçbir yasal dayanağı olmayan referandumu boykot edecek.

IKBY'de ise hiçbir Kürt partisi doğrudan referanduma muhalefet edemiyor.

Goran (değişim) Hareketi ve İslami Toplum Partisi (Komel), önceliğin referandum değil siyasi ve ekonomik kriz olduğunu belirterek zamanlama açısından Barzani'ye itiraz ediyor.

Referanduma yasal bir statü kazandırılması için 2 yılın ardından açılan IKBY meclisindeki oturum Goran ve Komel partileri tarafından boykot edildi.

İslami Hareket Partisi (Bizotnava) ile eski Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin genel sekreterliğindeki KYB'den de bazı milletvekilleri boykota destek verdi.

IKBY MECLİSİNDE MİLLETVEKİLİ DAĞILIMI

111 milletvekilinden oluşan IKBY Meclisinde, Kürdistan Demokrat Partisi 38, Goran 24, KYB 18, Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) 10, Komel 6 sandalye ile temsil ediliyor.

Mecliste birer milletvekiline sahip dört parti ile azınlıkların birer kotaya sahip toplam 11 milletvekili bulunuyor.

Peki ama eğer Barzani referandum kararından vazgeçmezse ne olacak?

Büyük güçlerin ve komşu ülkelerin bölgedeki bilek güreşi Irak'ın kuzeyinde odaklanacak.

Başlayan çatışma ortamı tüm bölgeye yayılma riskini beraberinde getirecek.
Bundan da en büyük zararı bölgede yaşayan halk görecek.

Yani bölge halkı kaybedecek...