Yaşam

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Osmanlı İmparatorluğu tarihinde padişahtan sonra devletin en yetkili ismi olan sadrazamlar müspet ve menfi birçok karara imza attı. Peki Osmanlı'nın iki numaralı ismi olan sadrazamlar kimdi? görevleri neydi? neler yaptılar?

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Ayas Mehmed Paşa

I. Süleyman saltanatı döneminde 14 Mart 1536-13 Temmuz 1539 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Babası İşkodralı, annesi Avlonyalı idi. Bazı kayıtlardan babasının, 1522'den sonraki bir tarihte İslamiyeti kabul ederek Mehmed adını aldığı anlaşılmaktadır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Lütfi Paşa

Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 13 Temmuz 1539 - Nisan 1541 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Nerede doğduğu ve nereli olduğu bilinmemektedir. Fakat Arnavut asıllı olduğu rivayet edilmektedir.

Avlonya civarından devşirme olarak getirilmiş ve Enderun'da eğitim görmüştür. Kendi yazdığı "Tevârîh-i Âl-i Osmân" ve "Âsafnâme" eserlerine verdiği hayat hikâyesini vermiştir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Hadım Süleyman Paşa

I. Süleyman saltanatı döneminde Nisan 1541-28 Kasım 1544 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı ve serdarıdır. İki kez Mısır Valiliği yapmış ve Hindistan'a sefere çıkan ilk Osmanlı Donanması'nı komuta etmiştir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Damat Rüstem Paşa

I. Süleyman saltanatı döneminde 28 Kasım 1544 - 6 Ekim 1553 ve 29 Eylül 1555 - 10 Temmuz 1561 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Rüstem Paşa, yaklaşık 1500 yılında Hırvat asıllı Hristiyan bir ailenin çocuğu olarak Saraybosna yakınlarında olan ya Butmir ya da Sarajevsko Polje adlı bir köyde doğmuştur.

Padişaha damat olması söz konusu olunca Rüstem Paşa'yı çekemeyen rakipleri onun cüzzamlı olduğu dedikodusunu yaymışlardı. Bunun üzerine hassa hekimlerinden Mehmet Halife, bu söylentinin gerçek olup olmadığını araştırmak için paşayı muayeneden geçirdi. Muayene sırasında gömleğinde bir bit bulundu. O günlerdeki tıp bilgisine ve halk inanışına göre bir cüzamlının üzerinde bit barınamaz olduğu kabul edilmekteydi. Gömleğindeki bit, cüzzamlı olmadığına delil olarak kabul edilerek evlenmesine izin verildi.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Kara Ahmed Paşa

I. Süleyman saltanatı döneminde, 6 Ekim 1553-28 Eylül 1555 arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Selim'in en küçük kızı ve Kanuni Sultan Süleyman'ın en küçük kız kardeşi Fatma Sultan'ın eşidir.

Arnavut asılıdır. "Ahmed Paşa Külliyesi" vakfiyesinde babasının adı Abdülmuîn olarak verilmiştir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Semiz Ali Paşa

I. Süleyman saltanatı döneminde 1561-1565 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Babası Müslüman olmadan önce devşirme olarak 1520'li yıllarda İstanbul'a getirildi ve Pargalı İbrahim Paşa'nın kethüdâsı olan akrabası Çeşte Bâli'nin yardımıyla saraya girdi. Enderun'da eğitim gördükten sonra 1545'de mir-i alem olarak çıkma yaptı.

1546 yılında yeniçeri ağası ve takiben Rumeli beylerbeyi oldu. 11 Nisan 1549'da vezirlik ve 2.300.000 akçelik haslarla Mısır beylerbeyiliği görevine getirildi. Bu eyaleti Aralik 1553'e kadar idare etti.

Kubbealtı Üçüncü vezir rutbesi verildi ve Aralık 1553'de o sirada Sultan II. Süleyman 1552-1554 Osmanlı-Safevî Savaşı veya Nahcıvan Seferi için Halep'e gelmişken padişahın mahiyetinde olarak sefere katıldı. Suşehri'nde sol kol komutani sıfatıyla askerlerine gösterişli bir geçit resmi yaptırdı. Savaşın sonunda yapılan barış muzkerelerinde ve 1 Haziran 1555'de Amasya Antlaşması'nın imzalanmasında ikinci vezir olarak bulundu.

12 Temmuz 1561de Damat Rüstem Paşa'nın vefatından sonra Vezir-i Azamlık görevine getirildi. Bu görevde 28 Haziran 1565'de vefatına kadar 3 yıl 11 ay 19 gün boyunca kaldi. Tarihçiler barış durumunu devam ettirerek bu görevde başarılı olduğunu kabul etmektedirler.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Sokollu Mehmed Paşa

I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Şemsi Ahmed Paşa

III. Murad saltanatında 1579-1580 yıllarında sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Asılı hakkında tarihçiler arasında tartışmalar bulunmaktadır. Sicill-i Osmani ismini "Ahmet Paşa (Semiz)" olarak vermekte ve "Arnavutdur" demektedir. Uzunçarşılı'ya göre; Arnavut olup meşhur defterdar İskender Çelebi'nin kölelerindendir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Lala Mustafa Paşa

III. Murad saltanatında 28 Nisan 1580-7 Ağustos 1580 tarihleri arasında üç ay dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

İlk büyük başarısını 1570 yılındaki Kıbrıs serdarlığı sırasında gösterdiğinden "Kıbrıs Fatihi" olarak anılır. 1578'de başlattığı "İran Seferi" serdarlığında gösterdiği üstün başarılar nedeniyle de Şirvan ve Gürcistan fâtihiolarak bilinir. "Lala" unvanı, şehzadeliğinde II. Selim'e lalalık etmiş olmasından kaynaklanır. Seferlerden elde ettiği servet ile imparatorluğun çeşitli yerlerine hayır eserleri yaptırmıştır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Koca Sinan Paşa

Osmanlı padişahları III. Murad ve III. Mehmed'in saltanat dönemlerinde 5 defa olmak üzere toplam 8 yıl 5 ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Dört padişahın döneminde çeşitli görevlerde bulunmuş olan Sinan Paşa, Kanuni Sultan Süleyman'ın çeşnigirbaşısıyken önce Malatya Sancakbeyi olarak saraydan çıktı ve ardından Erzurum ve Halep Beylerbeyiliği görevlerinde bulundu. Sultan II. Selim devrinde, Mısır Beylerbeyi ve daha sonra Kubbealtı veziri iken Yemen ve Tunus'u Osmanlı topraklarına kazandırarak Yemen Fatihi ve Tunus Fatihi unvanlarını kazanan Sinan Paşa, Sultan III. Murat devrinde İran'a karşı açılan savaşta önce doğu seferi serdarlığına hemen akabinde 1580 yılında sadrazamlığa getirildi.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Kanijeli Siyavuş Paşa

III. Murad saltanatı döneminde 1582-1584, 1586-1589 ve 1592-1593 yıllarında üç dönem sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Enderun'da saray eğitimi ile yetişmişti. Enderun'dan çıkma yaptığı zaman "hazine kethüdası" görevi verildi. 1567'de "büyük imrahor" görevine atandı. 1569'da ise "Yeniçeri Ağası" oldu. Daha sonra 'Rumeli Beylerbeyliği'ne getirildi. Kubbealtı veziri olduktan sonra 1580'de II. Selim'in en küçük kızı olan Fatma Sultan ile evlendi.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Özdemiroğlu Osman Paşa

III. Murad saltanatı döneminde, 1584-1585 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı. Kızıl Deniz çevresinde beylerbeyi olmuştur. Kafkasya'da elde ettiği başarılar ile Kafkas Fatihi unvanını almıştır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Hadim Mesih Mehmed Paşa

III. Murad saltanatı döneminde 1 Kasım 1585-14 Nisan 1586 döneminde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Hadim Mesih Mehmed Paşa'nin Bulgar asıllı olduğu büyük olasıdır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Serdar Ferhat Paşa

III. Murad saltanatı döneminde 1 Ağustos 1591 - 4 Nisan 1592 tarihleri arasında yaklaşık sekiz ay, 16 Şubat 1595-7 Temmuz 1595 tarihleri arasında da yaklaşık dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Eğitimini saray Enderûn okulunda alarak yetişmiştir. Enderûn'dan kapıcıbaşılık görevi ile çıkma yapmıştır. Kanuni Sultan Süleyman'ın son dönemlerinde sultanın teveccüh ve güvenini kazanmıştır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Tekeli Lala Mehmed Paşa

III. Murad saltanatı döneminde 1595 yılında 18 - 29 Kasım tarihleri arasında on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. "Nişancı" lakabı ile veya "Eski Lala Mehmed Paşa" şeklinde de anılır.

İsminin çağrıştırdığının aksine Tekeli (Antalya) değil, Saruhanlı (Manisa) olup Türk zeamet sahibinin oğludur.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Damat İbrahim Paşa

III. Mehmed saltanatı döneminde 4 Nisan 1596-27 Ekim 1596, 5 Aralık 1596-3 Kasım 1597 ve 6 Ocak 1599-10 Temmuz 1601 tarihleri arasında üç kez, toplam üç yıl on bir ay yirmi yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Sultan III. Murad'ın kızı Ayşe Sultan'la evlenmesi sebebiyle Damad olarak anılan İbrahim Paşa, Kanije Kalesini feth etmesi sebebiyle de Kanije Fâtihi unvanı ile meşhurdur.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Yusuf Sinan Paşa

III. Mehmed saltanatı döneminde 1591-1595 ve 1599-1604 yılları arasında toplam 10 yıl Kaptan-ı Deryalık, 27 Ekim 1596-5 Aralık 1596 tarihleri arasında da bir ay dokuz gün Sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. İstanbul'daki Cağaloğlu semti ve Bağdat'da yaptırdığı Cığalazade Hanı onun ismini taşımaktadır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Hadım Hasan Paşa

III. Mehmed saltanatı döneminde 3 Kasım 1597-9 Nisan 1598 tarihleri arasında beş ay altı gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

1597'de Sadrazam ve Serdar olan Damat İbrahim Paşa kuzey Balkanlarda askeri br sefer düzenlemek hedefiyle Davutpaşa'da otağa çıktı. Ama hasta olduğunu ileri süren Sadrazam buradan sefere başlamaktan çekindi. Bu nedenle Damat İbrahim Paşa 3 Kasım 1597'de III. Mehmet tarafından sadrazamlıktan azledildi ve yeni sadrazam olarak sultanın mührü Hadım Hasan Paşa'ya verildi.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Cerrah Mehmed Paşa

III. Murad ve III. Mehmed saltanatları döneminde sadrazamlığa kadar yükselmiş (9 Nisan 1598 - 6 Ocak 1599) tarihleri arasında yaklaşık on bir ay sadrazamlık görevi yapmış bir Osmanlı tabibi ve paşasıdır.

Enderûn mektebinde yetişmiştir. Hasoda ağalarından iken Şehzade Mehmet'i sünnet etmekteki mahareti sebebiyle isim yaptı. Enderûndan çıkması ile yeniçeri ağalığı görevine atanmıştır. Daha sonra kubbe veziri olmuştur. İkinci vezir iken 9 Nisan 1598 Sadrazam Hadım Hasan Paşa'nın idam edilmesi üzerine sadrazam tayin edilmiştir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Yemişçi Hasan Paşa

III. Mehmed saltanatı döneminde 10 Temmuz 1601 - 24 Eylül 1603 tarihleri arasında toplam iki yıl üç ay yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hasan Paşa, Kosova vilâyetinde doğmuştur, Arnavut olduğu belirtilir. Çocukluğunu (şimdi Kosova'da bulunan) Rogova'da geçirdiği ve ilk okulu orada bitirdiği iddia edilmektedir. Çıkmadan sonra Zülüflü Baltacılarocağına katıldı. Sonra çeşnigarbaşı; 1580'da kapıcılar kethüdası ve 1589'da kapıcıbaşı olarak görev yaptı.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Malkoç Yavuz Ali Paşa

III. Mehmed ve I. Ahmed saltanatı döneminde 16 Ekim 1603 - 26 Temmuz 1604 tarihleri arasında dokuz ay on bir gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Bosnalı yeniçeri ağası Salih Ağa'nın kardeşinin oğludur. Enderun'a çırak olarak girip eğitimini orada görmüş ve buradan silahtar olarak çıkma yapmıştır.

Saraydan çıkması ise Temmuz 1601'de Mısır valiliği görevini alması şeklinde olmuştur. Mısır valisi iken 23 Eylül 1603'te III. Mehmed'in sadrazam Yemişçi Hasan Paşa'yı azledip hemen sonra idam ettirmesinden sonra divanda yetenekli ve faal bir vezirin olmadığı görülmüş ve Mısır'da vali olan Yavuz Ali Paşa sadrazamlık görevine en uygun devlet adamı olduğu kabul edilmiştir. Mısır'a haberci gönderilip Yavuz Ali Paşa'ya acele Mısır'dan gelip sadareti alması için haberci gönderilmiştir. Yavuz Ali Paşa İstanbul'a gelene kadar sadaret kaymakamı olarak Kasım Paşa görevlendirilmiş ve mühr-ü hümayun İstanbul'a yaklaşana kadar geçici olarak hazine-i hümayunda saklanmıştır. Mısır'dan karayolu ile Halep yolu ile gelen Yavuz Ali Paşa'nın devlet başkentine yaklaştığı haberi gelince mühr-ü hümayun ona gönderilmiştir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Sokolluzade Lala Mehmed Paşa

I. Ahmed saltanatı döneminde 26 Temmuz 1604 - 21 Haziran 1606 tarihleri arasında bir yıl on ay yirmi altı gün sadrazamlık yapmış ve devletin çeşitli kademelerinde hizmet vermiş bir Osmanlı devlet adamıdır.

Rumeli beylerbeyi iken Almanlar'a teslim etmek zorunda kaldığı Estergon Kalesi'ni on yıl sonra 3 Ekim 1605'te sadrazam iken geri almayı başardığı için "Estergon Fatihi" olarak anılır.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Boşnak Derviş Mehmed Paşa

Bostancı ocağında eğitim görmüştür. Nispeten genç yaşında "bostancıbaşı" olduğu için Civan Bey olarak da anılırdı. Genç I. Ahmet'in gözüne girip teveccühünü kazandı. 1605'te vezirlikle beraber kaptan-ı derya olarak da görev verildi. Sultan Ahmed'in annesi olan Handan Valide Sultan oğluna bu kişiye inanmamak için ikna etmeye çalıştı ama Handan Sultan 12 Kasım 1605'de öldü. 15 yaşında olan I. Ahmet, Kaptan-ı Derya Derviş Mehmed Paşa'nın daha çok tesiri altına girdi.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Kuyucu Murad Paşa

I. Ahmed döneminde 11 Aralık 1606 - 5 Ağustos 1611 arasında sadrazam olmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. 1607-1608 yılları arasında 100 yıllık celali isyanlarını sona erdirmiştir. Bu süre içinde öldürdüğü toplam celali eşkıyası sayısı 60.000 civarı olduğu tahmin edilmektedir.

Cihan imparatorluğunun iki numaralı adamları: Sadrazamlar

Nasuh Paşa

I. Ahmed saltanatında, 5 Ağustos 1611 - 17 Ekim 1614 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

1603'te Halep Valiliğine atanmıştır. İran serdarı olan Cığalzade Sinan Paşa onu Halep valiliğinden azletmiş ve yerine Canpulatoğlu'nu getirmiştir. Nasuh Paşa buna itiraz ettiyse de bu itirazı kabul edilmemiştir. Kendisine vezirlik rütbesi verilmiş ve "Tavil Ahmet" adlı Celali isyancıyı tenkil ile görevlendirilmiştir. Fakat bu isyancı üzerine gittiğinde mağlup olmuş ve geri çekilmiştir. Daha sonra 1606'da Bağdat'ı sahte bir ferman ile ele geçiren "Tavil Ahmet oğlu Mehmet" üzerine Bağdat'ı geri almak üzere gönderilmiştir. Bu seferde de başarısız kalıp Diyarbakır'a çekilmek zorunda kalmıştır. Nasuh Paşa Diyarbakır Valiliği'ne getirilmiştir. Bu görevde iken Bitlis hakimi olan Şerefhan'ın kızı ile evlenmiş ve kayınbabası yoluyla önemli bir servet edinmiştir. Burada eyalet sipahi gücü olarak 5000 atlı mükemmel bir süvari birliği kurup yetiştirmiştir.