İyi hal indirimi yapılmamalı

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Ayşenur İslam, şiddet uygulayanlara iyi hal indirimi tartışmalarına yönelik "Bu cezanın künhüne ait bir sorun değil yargılama süreciyle alakalı bir sorun. Tamamen hakimin takdir yetkisindedir. Yargı bağımsız olduğu için bu konuda bizim şu olsun, bu olsun deme hakkımız yok. Ama dileğimi söyleyebilirim. Bu konularda hakimlerin takdir yetkilerini asla failden yana kullanmamaları gerektiğini düşünüyorum" dedi.

Bakan İslam, Anadolu Ajansı (AA) Editör Masası'nda, gündeme ilişkin soruları yanıtladı.

Özgecan Aslan cinayetinin çok trajik bir olay olduğunu belirten İslam, "Hiç bir zaman olmasını arzu etmediğimiz ama ne yazık ki karşılaştığımız bir hadise. Özgecan'a ve onun gibi hayatının baharında, ortada hiçbir sebep yokken bu tür canice hadiselere kurban giden bütün kadınlara Allah'tan rahmet diliyorum, Özgecan başta olmak üzere. Kederli ailelerine, bütün milletimize başsağlığı diliyorum" diye konuştu.

Bu tür hadiselerin dünya genelinde yaşandığına dikkati çeken İslam, "Şiddet ne yazık ki 21. yüzyıla taşındı" ifadesini kullandı.

Kadına yönelik şiddetin, toplumsal şiddetin çok önemli bir parçası olduğuna işaret eden Bakan İslam, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Mutlaka mücadele edilmesi gereken bir sorun, bütün dünya bu mücadeleyi yapıyor. Yüzyıldan fazla bir süredir aslında çok bilinçli bir mücadele var. Bütün dünyada, ülkemizde de infial yaratan olaylar bunlar. Bütün toplumu bir araya getiren vahşet çizgileri. Türkiye'nin tabii böyle bir hassasiyeti var, zor zamanlarda bir araya gelmek, zor zamanlarda dayanışma, milli birliğimizi hatırlama, milli ruhumuzu hatırlama, bunlar bizim güzel hasletlerimiz. Keşke bu kadar acı hadiseler neticesinde olmasa ama burada böyle bir durumla karşılaştık. Bütün milletimiz tepkisini dile getirdi. gerek gösterilerle gerek demeçlerle, çözüm arayışlarıyla. Herkes ne yapılabileceği konusunda fikrini söylemeyi arzu etti. Söylediler de. Bütün bunların değerlendirilmesi lazım."

Bu olayın bir milat gibi kabul edilebileceğini vurgulayan İslam, 1980'lerden bu yana kadına yönelik şiddetle ilgili ciddi tedbirler alındığını ama bütün bu tedbirleri yeniden gözden geçirme açısından bu olayın bir başlangıç noktası olarak görülebileceğini söyledi.

"Hepimiz, bu duruştan ders aldık"

Bakan İslam, Başbakan Davutoğlu'nun eşi Sare Davutoğlu ile Özgecan Aslan'ın ailesine taziye ziyaretinde bulunduklarını hatırlatarak ailenin duruşunun her türlü takdirin üzerinde olduğunu ifade etti.

Ailenin bu duruşunun ülke insanının sağduyusunun, bilgeliğinin bir işareti, simgesi olarak ortaya çıktığını dile getiren İslam, bu elim hadise sonrasında ailenin her ferdinin vakarlı duruşlarını muhafaza ettiklerini, kederlerini çok onurlu bir biçimde taşıdıklarını vurguladı. İslam, şöyle konuştu:

"Ülkemize, dünyaya verdikleri mesaj son derece olumlu oldu, bu konuyla ilgili. Bir taraftan acıyı gösteren bir mesaj ama diğer taraftan da intikam hissiyle yoğrulmamış, aksine çözümü öneren vakur bir duruştu. O duruşlarını hala daha muhafaza ediyorlar aile olarak. Onlara müteşekkiriz. Hepimiz, bu duruştan ders aldık. Birbirimize sahip olmayı, tepkilerimizde ölçülü olmayı, vakarı muhafaza etmeyi, hadiselerden toplumsal fayda getirecek çözümler çıkarabilmeyi, ailenin duruşundan tekrar öğrendik, tekrar ders aldık, söylediğim gibi bütün millet olarak ama biz sorumlu mevkideki insanlar olarak aileye teşekkür borçluyuz."

İdam tartışmaları

Bakan İslam, "Siz aileyi ilk ziyaretin ardından 'İdam konusu tekrar gündeme gelebilir' demiştiniz. Bugün ne durumdasınız? Yine idam konusunun tartışıldığı bir dönemi yaşıyoruz. Mevcut cezalar sizce yeterli değil mi ya da ne tür düzenlemeler yapılabilir" sorusunu yanıtlarken, ziyaretin ardından gazetecilerin "İdam yeniden tartışılsın mı" diye sorduğunu aktardı. İslam, bunun üzerine şunları söylediğini ifade etti:

"Bir insan olarak, bir anne olarak, bir kadın olarak bu tartışmalar yapılmasın diyebilecek durumda değiliz. Toplumu infiale sürükleyen bu tür olaylar sonrasında tedbirler nasıl olmalı konusu daima gündeme gelir ve haklı olarak insanlar en had cezaların uygulanmasını isterler. En had ceza dendiğinde de akla daima idam gelir. O açıdan bu tür durumlarda, bu tartışmalar daima açılır. Bizler de 'Hayır bunlar tartışılmasın, kapatalım bu konuyu' deme hak ve yetkisine sahip değiliz. İnsanlar, her şeyi tartışmalıdır, demokratik ortamlarda her şey tartışılabilir."

Türkiye'de, cinayete, özellikle de canavarca hisle acı çektirerek, eziyet ederek insan öldürmeye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildiğine işaret eden İslam, ağırlaştırılmış müebbet hapsin olabilecek en yüksek cezalardan biri olduğunu vurguladı.

İslam, geçen yıl haziran ayında yeni düzenlemeler yapıldığına ve infaz sürelerinin değiştirildiğine dikkati çekerek cinsel suçlarla alakalı infazların özellikle değiştirildiğini, müebbet hapisle ilgili düzenlemelerin getirildiğini hatırlattı. Ağırlaştırılmış müebbet hapsin, zamanın çoğunun hücrede tek başına geçirildiği 36 yıl civarında bir ceza olduğuna işaret eden İslam, "Dolayısıyla ıslah olmaya ve cezai müeyyideyi de en ağır biçimiyle uygulamaya müsait bir sistem. O açıdan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilgili yasalarındaki bu tür maddelerin yeterli olduğu kanaatindeyim ama yine de bu konuda hiçbir tartışma yapılmasın anlamını taşımaz, tartışmalar yapılabilir" dedi.

"Kastrasyon bir cezalandırma değil tedavi yöntemi"

İslam, "İyi hal nedeniyle yapılan indirimler çok tartışıldı. Buna nasıl yaklaşırsınız" sorusu üzerine şöyle konuştu:

"Bu cezanın künhüne ait bir sorun değil yargılama süreci ile alakalı bir sorun. Tamamen hakimin takdir yetkisindedir. Yargı bağımsız olduğu için bu konuda bizim 'Şu olsun, bu olsun' demeye hakkımız yok ama gereğini söyleyebilirim. Bu konuda hakimlerin takdir yetkilerini asla failden yana kullanmamaları gerektiğini düşünüyorum. Kişisel bakışım bu şekilde, bu tür suçlar için."

"TCK'nın geçen yıl yapılan düzenlemeler arasında cinsel saldırı suçlarından belki ceza olarak değil ama tıbbi tedavi olarak kastrasyon uygulaması getirmişti. Bu konuda alt düzenlemeler nelerdir? Herhangi bir uygulama örneğimiz var mı" şeklindeki soruyu cevaplayan İslam, kastrasyonun bir cezalandırma değil tedavi yöntemi söyledi.

Tedavinin amacının toplumu korumak olduğuna işaret eden İslam, bu yöntemin dünyanın pek çok ülkesinde uygulandığını, Türkiye'de uygulanması için yasanın hazır olduğunu bildirdi. İslam, şunları kaydetti:

"Bu, tek başına uygulanan bir sistem de değil aslına bakarsınız. Tıbbi tedaviye tabii tutulur. Failin tedavi amaçlı çalışmalara katılması mecburiyeti hakim tarafından getirilir. Mağdurun oturduğu ve çalıştığı yerleşim bölgesinde ikametten yasaklanabilir. Mağdurun bulunduğu yerlere yaklaşmaktan yasaklanabilir. Özellikle çocuklara karşı işlenmiş suçlarda çocuklarla bir arada olmayı gerektiren bir ortamda çalışmaktan yasaklanabilir. Çocuklar hakkında bakım ve gözetim yükümlülüğünü gerektiren faaliyetler icra etmekten yasaklanabilir. Bu tür birtakım yaptırımlarla beraber verilen hükümdür, kastrasyon. Tıbbi bir tedavidir, tedavi edildiği müddetçe etkisini gösterir, tedavi kesildikten sonra kişi eski haline geri döner."

Bu yöndeki bir kararın, tıbbi bir kurulca verilmesi gerektiğini, tüm faillere uygulanamayacağını dile getiren İslam, "Eğer failde bu tür nitelik varsa tıbbi bir hastalık dolayısıyla bu fiili uyguladığına dair bir kanaat oluşmuşsa tıbbi kurulda, hakimin de hakimler kurlunun da onayıyla böyle bir uygulamaya geçilebilir" dedi.

İslam, bunun alt yapısını Adalet ve Sağlık bakanlıklarının hazırlayacağını ve çalışmaların sürdüğünü belirterek, "Henüz alt mevzuatın bitmediğini biliyorum ben. Onun için de bir uygulama olmadığı bilgisine sahibim ama detaylı bilgiyi Adalet Bakanlığımızdan alabiliriz" diye konuştu.

AB ülkelerinde kadına şiddet oranı

Türkiye'de kadına yönelik şiddette son yıllarda bir artış olup olmadığı ve diğer ülkelerle kıyasın sorulması üzerine Bakan İslam, tüm dünyada şiddetin yükseldiği bir dönemde yaşandığını, çevre ülkelere bakıldığında bunun görülebileceğini söyledi.

AB'ye üye 28 ülkede geçen yıl yapılan bir araştırmanın verileri hakkında bilgi veren İslam, bu ülkelerde her 3 kadından birinin, 15 yaşından itibaren fiziksel veya cinsel şiddete maruz kaldığını söyledi.

Araştırmanın, kadınların yaygın biçimde istismara uğradığını ancak bunun çok azının kayıtlara geçtiğini ortaya koyduğunu anlatan İslam, şunları kaydetti:

"Aile içi şiddet vakalarının sadece yüzde 14'ü ve diğer şiddet vakalarının sadece yüzde 13'ü rapor ediliyor şeklinde bir tespit var. Şiddetin gerçekleştiği ilişkiyi bitiren kadınların hala risk altında olduğu tespiti var. Her 5 kadından ikisinin yani kadınların yüzde 43'ünün şimdiki veya eski hayat arkadaşından psikolojik şiddet gördüğü tespiti var. Eşi veya hayat arkadaşının şiddetine maruz kalan kadınların yüzde 42'sinin hamileyken de şiddete maruz kaldığı bilgisi var."

İslam, bu bulguların Türkiye'ye ait olmadığını yineleyerek, "Dünyanın çok gelişmiş ülkelerinden 'bunlar hiç olmaz' diyebildiğimiz, sosyal gelişmişliğin yüksek olduğu ülkelerde de bu tür hadiselerle çok yüksek boyutlarda karşılaşıldığını görebiliyoruz" dedi.

Bütün bunların bir mazeret olmadığını vurgulayan İslam, "Avrupa'da çok yüksek onun için bizde de var" görüşünün asla söz konusu olamayacağını bildirdi.

İslam, gelişmişlik ve eğitim düzeyinin yüksekliğinin, şiddetin azalmasında doğrudan bir etkisinin olmadığını belirtti. Avrupa ülkelerinde bugüne kadar çok ciddi çalışmalar yapıldığını dile getiren İslam, "Fakat bu çalışmalar da ne yazık ki sorunu sıfıra indirme yönünde çok etkili olamadı" ifadesini kullandı.

Şiddet konusundaki araştırmalara değinen İslam, Türkiye'deki önemli çalışmalardan birinin 2008 yılında Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsüne yaptırdıkları ''Aile İçi Şiddet Araştırması'' olduğunu söyledi.

İslam, 2008 ile 2014 arasındaki değişiklikleri görmek için bu araştırmayı yenilettirdiklerini anlatan İslam, "Basında şöyle bir şey dolaşıyor, 'Bakanlık bu araştırmayı yaptırdı fakat sonuçları basınla ya da kamuoyuyla paylaşmadı' gibi, bir şeyler okuyoruz zaman zaman. Bu doğru bilgi değil" diye konuştu.

Çalışma bittikten sonra aralık ayında sonuçları kamuoyuyla paylaştıklarını, özellikle konuyla ilgili sivil toplum kuruluşları ve akademisyenleri davet ederek geniş çaplı toplantı yaptıklarını ifade eden İslam, bu toplantıda sonuç kitapçığını dağıttıklarını, sonuçları da kendileriyle tartıştıklarını kaydetti.

Ancak araştırmanın henüz basın lansmanının yapılmadığını dile getiren İslam, "Bunun sebebi de şu, bu bir ön rapor, araştırma henüz bitmedi. Nüfus Etütleri Enstitüsü, henüz daha çalışmanın üzerinde son dikkatlerini gösteriyor. Çalışma bittikten sonra inşallah bunu biraz daha kapsamlı biçimde kamuoyuna sunmayı düşünüyoruz. Şu anda paylaştığımız şey, konunun ilgilileriyle, yani onların yapacakları çalışmalara mesnet oluştursun diye ilk verileri onlara sunmak oldu" ifadelerini kullandı.

''Aile İçi Şiddet Araştırması''ndan bazı bulgular

Sivil toplum kuruluşları ile akademisyenlere sundukları sonuçlardan bir kaçını paylaşan İslam, şunları kaydetti:

"2014 araştırmasında fiziksel şiddete maruz bırakılan kadınların oranı yüzde 36. 2008 araştırmasında bu rakam yüzde 39. Yani nisbi bir düşüş olduğunu görüyoruz fiziksel şiddette. Hayatının herhangi bir döneminde duygusal şiddet gören kadınların 2014 ve 2008 karşılaştırmasına baktığımızda değişiklik yok, aynı şekilde seyrettiğini görüyoruz. 2014 araştırmasında cinsel şiddete maruz kaldığını söyleyen kadınların oranı yüzde 12. 2008'de yüzde 15. Yani burada da nisbi bir düşüş olduğunu görüyoruz.''

2014 yılı araştırmasında, ''fiziksel-cinsel şiddetin her iki türüne de birlikte maruz kaldığını söyleyen kadınların'' oranında da yine bir düşüş olduğunu belirten İslam, ''Bu daha önce yüzde 41,9'muş, yüzde 42 diyelim. Bu rakam şimdi yüzde 38'e düşmüş görünüyor. Bu, her iki şiddete maruz kaldığını söyleyenlerin, sadece o gruptakilerin, her ikisine birden maruz kalma durumu. Yani bir şiddet türü varsa diğerini de peşinden sürüklüyor. Şiddete maruz kalanlar arasındaki yüzde bu. Yüzde 36'nın yüzde 38'i, ikisine birden maruz kalıyor'' diye konuştu.

Nisbi düşüşlerden söz edilebileceğini belirten İslam, "Fakat tabii ki sorunu tam anlamıyla çözebildiğimiz bir noktada değiliz. Hala daha şiddete uğrama rakamları yüksek görünüyor. Şimdi beklediğimiz, bu sonuçların bir ileri analizi. Onu Hacettepe'den aldığımızda, biraz daha farklı şeyler belki konuşabilir duruma geleceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

Failler de araştırılacak

İslam, bu araştırmanın kendilerine bazı ipuçları da verdiğini, bundan sonra ne yapmaları gerektiğini görmelerini sağladığını vurguladı.

Araştırmaların yapılmaması durumunda tedbirleri alma konusunda zayıf kalınabileceğine işaret eden İslam, şunları kaydetti:

"İşin belki de ilk boyutu araştırmalar. Durum tespiti yapabilmek için, bu fotoğrafı çekmemiz lazım, bu araştırmaları yapmamız lazım. Biz bu araştırmadan sonra, nasıl farklı araştırmalar yapabileceğimizi de görmüş olduk. Mağdurun durumunu gözlemliyoruz fakat bir de faile bakmamız gerektiğini düşündük. Bu suç neden işleniyor, sebepleri ortadan kaldırabilmek için önce onları görmemiz gerekiyor. Oraya yönelmemiz lazım. Ondan sonraki araştırmayı da failler üzerinden de yapmaya karar verdik. Erkeklerle alakalı, daha doğrusu faille alakalı bilgileri dolaylı yollardan aldığımız araştırmalar bunlar. Şimdi doğrudan faille alakalı araştırmalar yapmaya karar verdik. Nicel araştırmalar ve Türkiye'nin geneline bakmak lazım.''

Şiddet uygulayan ve uygulamayan kişilerin niteliklerine bakmayı düşündüklerini belirten İslam, ''Hangi prototip şiddet uyguluyor, hangi profil uygulamıyor. Bu ikisi arasındaki farkı bulabilirsek, belki eğitimde neye yöneleceğiz, bilgilendirme, bilinçlendirmede neye yöneleceğiz, farkındalık çalışmalarında neye yöneleceğiz? Bunu da tespit etmemiz mümkün olabilecek. Hangi bölgelerde şiddet azalıyor, hangi bölgelerde artıyor, coğrafi olarak? Belki bunları tespit etmemiz doğru olabilecek. Bundan sonraki araştırmaları bu yöne doğru evirmeyi düşünüyoruz'' diye konuştu.

Planda koruyucu ve caydırıcı çalışmalar olacak

Bütün çalışmalara rağmen şiddetle ilgili sorunun sıfıra indirgenmediğini gördükleri için kurum olarak kendilerini revize ettiklerini vurgulayan Bakan İslam, 2007'den itibaren sürekli eylem planları düzenlediklerini kaydetti.

2015 yılı sonunda da eylem planının süresinin sona ereceğini ve bu nedenle 2016-2019 eylem planı çalışmalarına başladıklarını anlatan İslam, açıklayacakları bütün paketlerin bu 2016-2019 eylem planını oluşturan paketler olacağını söyledi.

İslam, ''Hadisenin bu şekilde infial yaratan birtakım olaylarla çok güncellenmesi sonucunda, bunu sadece bakanlığımızın ve paydaş bakanlıkların bir çalışması olmaktan çıkaralım, toplumsal seferberlik haline getirelim, bütün kurum ve kuruluşlarla, sivil toplum kuruluşlarıyla bütün halkımızla, kadınlarımızla, erkeklerimizle konunun üzerine gidelim, konusunda birleştik'' diye konuştu.

İslam, "Dolayısıyla bizim 2016-2019 eylem planı hazırlığımız, aynı zamanda Türkiye'nin kadına yönelik şiddetle mücadele seferberlik planı haline gelecek önümüzdeki dönemde" dedi.

Bu planın içinde daima aynı başlıklar bulunduğunu belirten İslam, bunların sebebini ortadan kaldırmak için yapılacak çalışmaların, hadise meydana geldikten sonra veya meydana gelmesin diye yapılacak koruyucu; hadiseden sonra rehabilite edici ve caydırıcı çalışmalar şeklinde olduğunu söyledi.

Caydırıcı çalışmaların yasalar ve mevzuat, koruyucu ve önleyici çalışmaların da eğitim programı olduğunu dile getiren İslam, başından itibaren hem toplumsal şiddetle hem de kadına yönelik şiddetle ilgili bu olayların tamamen ortadan kalkabilmesi için zihniyet değişimine ihtiyaç bulunduğunu belirtti.

İslam, zihniyet değişimlerinin eğitimlerle oluştuğunu, her türlü şiddeti ortadan kaldırmaya yönelik eğitim seferberliğine ihtiyaç bulunduğunu söyledi.

Çok sayıda kişiye ''şiddeti önlemek'' için eğitim verildi

Milli Eğitim Bakanlığı ile bu konuda çok uzun yıllardır süren işbirliğinin olduğunu anlatan İslam, çocukları şiddetsiz bir dünyaya hazırlayarak eğitmek gerektiğine dikkati çekti.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca daha çok yetişkinlerle ilgili eğitimler verildiğini ifade eden İslam, "Aile Eğitim Programı" adı altında birleşen pek çok programları olduğunu, kadın erkek eşitliği ve kadına yönelik şiddeti engellemeye yönelik eğitim programları bulunduğunu vurguladı.

Bugüne kadar eğitim verdikleri kişi sayısını açıklayan İslam, "71 bin polis, 65 bin sağlık görevlisine seminer verdik. 47 bin 500 din görevlisi, 3 bin 300 kamu görevlisi, 778 mahkeme katibi ve yazı işleri müdürü, 434 iletişim fakültesi öğrencisi ve 198 yerel medya çalışanı ile 326 aile mahkemesi hakimi ve savcı eğitimlerden faydalandı" dedi.

Önce eğiticileri eğittiklerini, eğiticilerin de kendi kurumlarında eğitim verdiklerini dile getiren İslam, 250 mülkiye müfettişi, 190 kaymakam adayı, 100 Bakanlıkta görevli sosyal çalışmacıyı eğittiklerini kaydetti.

İslam, bin 32 Milli Savunma Bakanlığı personeline eğitim verdiklerini bu eğitilmiş personelin de 450 bin er ve erbaşı eğittiğini, bu uygulamanın devamının da geleceğini vurguladı.

Bu yıl bu eğitimlerin etki analizini yaptıklarını, sonuçlara göre revizyona ihtiyaç bulunup bulunmadığına karar vereceklerini belirten İslam, analizin temmuz ayına kadar süreceğini söyledi.

Bakan İslam, etki analizlerinin 2016-2019 eylem planını hayata geçirebilmek için yapıldığını sözlerine ekledi.

AA