Sorun bugünkü Türkçe'de

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Türkçe'nin mevcut kelime haznesiyle felsefe yapamazsınız" sözü yeni bir tartışmayı alevlendirdi. Tartışma "Türkçe felsefe yapmaya uygun değil mi?" sorusuyla başlayınca işin özünden uzaklaştı. Al Jazeera'ye konuşan felsefe profesörleri Cumhurbaşkanı'nın yanlış anlaşıldığı görüşünde.

İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kaan H. Ökten, "Herhangi bir dilin felsefe yapmaya yetersiz olduğunu iddia etmek zor" dedi. Ökten Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kastının farklı olduğunu belirtiyor:

"Birtakım ideolojik duruşlar yüzünden bilim imkânlarını genişletememe durumu var. Bazı kelimeler tercih ediliyordu, bazı kelimeler tercih edilmiyordu, bir ideolojik duruş vardı. Cumhurbaşkanı'nın kastettiği Türkiye'mizin imkânlarını genişletelim, tarihi zenginliğimizi gözardı etmeyelim; bu bakımdan söylediği doğrudur."

Erdoğan'ın sözlerini benzer şekilde anlayan bir diğer isim de İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Teoman Duralı. Duralı, Cumhurbaşkan'ının itirazının 'iğdiş edilmiş olan Türkçe'ye' olduğunu söyledi.

"Cumhurbaşkanı o sözleri iğdiş edilmiş, kesilmiş, biçilmiş olan Türkçe için söyledi. Türkçe'nin bu bozulmuş hali elverişli değil demek istiyor. Türkçe her türlü işleme müsait bir dildir ama bozulmuş hali müsait değildir."

Profesör Kaan Ökten kendi çalışmalarında Türkçe'nin bütün imkânlarından yararlandığını söyledi:

"Ben kendi çalışmalarımda Türkçe'nin bütün imkânlarından yararlanıyorum. Hem modern versiyonundan hem de eski birikimiyle bize nakledilmiş zenginliğinden yararlanmaya çalışıyorum. Biz şu anda Türkçe'nin bir bilim dili olarak, özellikle felsefe dili olarak ortaya çıkışında çok önemli bir yere gelmiş bulunuyoruz. Türkiye'de kullanılan felsefe terminolojisi, felsefe kavramları, felsefe sözcükleri o kadar yerinde ve zengin ki bunu başarısızlık olarak göstermenin sağlam bir altyapısı yok. Ben yazdığım yazılarda da, çevirilerde de geniş bir dil ufku kullanıyorum."

Profesör Teoman Duralı'ya göreyse şu anda bazı üniversitelerde okutulan dil ile toplumun dili arasında ciddi kopukluk var:

"Bilimi, felsefeyi toplumun içinde kuruyorsunuz. Her ikisi de toplumun kendi diliyle olmalı. Şu anda Türkiye'de marka olmuş üniversitelerde, hocaların talebelere hitabını dinleyin, çok eleştirdiğimiz medrese dilinden bir farkı yok. O medrese dili nasıl anlaşılmıyorsa, bazı öne çıkan üniversitelerin dili de anlaşılmıyor. Toplumun özünden kopuk bir hal var. Fırıncı, şoför felsefeden anlamaz ama çocuğu bilim okuyor. Okulu ile bulunduğu toplum arasında kopukluk var. Bazı ender bilim alanlarında dil farklı olabilir ama genelinde olmamalı."

Görüşlerine başvurduğumuz iki akademisyen Cumhuriyet sonrası dil devrimine ilişkin yaklaşımlarda ise farklılaştı. Duralı'ya göre değişim süreci yanlış işletildi.

"Ortada akıllıca yürütülen bir şey yoktu. Bir duygu vardı, bir nefret vardı, İşi duyguya havale ettiğiniz zaman hatadan hataya düşersiniz, tutarsız kalırsınız. Bu değişim sürecini ben tayin etseydim önceliği başka yerlere verirdim. Önceliği Türkçe'nin temel kavramlarının, temel sözcüklerinin Türkçeleştirilmesine verirdim. Mesela "ateş"in Türkçe'de adı "od"dur. Birçok kelimemiz bu kökenden gelmiştir. Oda gibi, otağ gibi. Hayat kelimesini değiştirmeye kalktılar olmadı. Tasavvur yerine imaj dediler, Güzelim "mektep" yerine Fransızca'dan "ekol" kelimesinden gelen "okul" dediler, bence olmadı."

Profesör Ökten'e göreyse Cumhuriyet'in ilk yılları felsefe açısından başarılı yıllardı.

"Türkiye'nin Cumhuriyet dönemi felsefe çalışmalarının hem nitelik açısından hem de yaygınlaşma açısından başarılı olduğunu düşünüyorum. Türkiye'de bu Cumhuriyet devrimleri sayesinde hem felsefe yapanların sayısı artmıştır hem de iyi derecede felsefe yapan insanlar ve çalışmaların sayısı artmıştır. Bizi geri götürmüştür, mahvetmiştir şeklinde de anlamamak lazım."

Kaynak: İrfan Bozan - Al Jazeera