Yanlış bilinen bor gerçeği

AA muhabirinin bor madeniyle ilgili sorularını yanıtlayan Bakan Yıldız, bor meselesine dışarıdan bakıldığı zaman Türkiye'nin durumunu çok enteresan bir noktada gördüğünü belirterek, ''Bir taraf Türkiye'nin tüm borçlarını ödeyecek bor madenimizin olduğunu söyleyerek meseleyi abartıyor, bir taraf da önemsizleştirme noktasında duruyor. Biz ise terazinin tam orta noktasında, yani mutedil olma çizgisinde duruyoruz. Bor bir potansiyeldir, fakat asla hemen yarın kullanacağınız bir nakit para da değildir'' diye konuştu.

Bazı çevrelerin söylemlerinin tersine bor madeninin bir kilogramının bile hammadde olarak satılmadığını da vurgulayan Yıldız, şöyle konuştu:

''Bunlar yanlış bilinen konulardır. Ham maddeden kasıt şudur; bor hiçbir ticarette, hiçbir üretimde başrolde değildir. Yani hammaddesi bor kimyasalı olan, bor cevheri olan dünyada hiçbir malzeme yoktur. Bor her zaman bir katkı maddesidir. Bor kimyasalı hiçbir zaman tek başına bir şey ifade etmez. Bu bir petrol değildir, bir bakır değildir, bir kömür değildir, bir altın değildir. Yani olmazsa olmaz bir şey değildir. Bir üründe ya yüzde, ya binde, ya milyonda mertebesinde katkısı olur. Bor kimyasalı genelde 4 sektöre satılır. Bunlar arasında deterjan sektöründe hemen hemen satış kalmadı. Burada bor kullanımının artırılması bizim ticari, teknik ve Ar-Ge marifetlerimize bağlıdır. Pazarın büyütülmesi için yeni kullanım alanları bulmak esastır.''

-Satacak ürün kalmadı-

Bakan Yıldız, bakanlığına bağlı Eti Maden İşletmeleri'nin ürettiği ürünün yüzde 97'inin ihraç edildiğini ve şirketin hiç ithalatı bulunmadığını belirterek, ''Yerli hammadde bor kimyasalına dönüştürülüyor ve satılıyor. Meşhur cari açığın aleyhine çalışan bir kurum'' diye konuştu.

Bakan Yıldız, Eti Maden'in Türkiye'nin en fazla kar eden kuruluşlar listesinde bulunduğunu ve bu yılın ilk 9 ayında yaptığı 576 milyon lira kar ile, geçen senenin 440 milyon lira kar oranını şimdiden geçtiğini söyledi. AK Parti iktidarından önce, 2002 yılında 230 milyon lira olan karın bu yıl sonunda 800 milyon lira olacağını beklediklerini ifade etti.

Şirketin dünyanın 84 ülkesinde 2 bine yakın müşterisi bulunduğunu anlatan Yıldız, ''Dünya bor pazarında 2005 yılından bu yana lideriz. Dünyanın her tarafına ürün satıyoruz. Son 7-8 yıldır kapasitemizi neredeyse 5 kat artırdık, buna rağmen yok satıyoruz'' dedi. Yıldız, bor işletmelerinde önümüzdeki 3 yılın tüm malının satıldığını belirterek, ''En az 3 sene satacak ürün yok'' dedi.

2000'lerin başında yüzde 60 seviyelerinde olan Eti Maden İşletmelerine ait tesislerin kapasite kullanımının bugün yüzde 100 seviyelerine çıkarıldığını anlatan Enerji Bakanı, bor kimyasalları ve eşdeğer ürün üretiminin 2002 yılında 436 bin ton iken, bu yıl bunun 4 kattan fazla artışla 1,9 milyon tona çıkmasını beklediklerini söyledi.

Bakan Yıldız, 2015 yılında bor kimyasalları ve eşdeğeri ürün kapasitesinin 3,4 milyon tona, 2023 yılında ise 5,5 milyon tona çıkmayı hedeflediklerini bildirdi.

Yıldız, şu anda dünyada 2 milyar dolar bor pazarı bulunduğunu ve pazarın yüzde 47'sinin Türkiye'ye ait olduğunu söyledi. İhracatta en önemli pazarın Çin olduğunu da belirten Yıldız, Türkiye'nin Çin'e yaptığı toplam ihracatın yüzde 40'ının tek başına bor olduğunu söyledi.

Bu sene 500 bin tonluk penta fabrikası için ilk ihalenin yapıldığını, ikinci ihalenin ise bu ayın içerisinde yapılacağını ifade eden Bakan Yıldız, ''Gelecek sene de 500 bin tonluk daha borik asit fabrikası ihalesi yapılacak. Dolayısıyla 2014'te kapasitemiz 1 milyon ton artmış olacak, yani 2 milyon ton olan kapasitemiz 3 milyon tona çıkacak'' diye konuştu.

-Türkiye'nin bor rezervi-

Dünyada bor rezervi ile tüketimi arasında çok büyük bir orantısızlık olduğunu kaydeden Enerji Bakanı, dünyada 4 milyar ton bor rezervi bulunduğunu, fakat yıllık tüketimin 4 milyon ton düzeyinde bulunduğunu söyledi.

Türkiye'nin 1 milyar 679 milyon 408 bin 624 tonu Emet'te, 741 milyon 408 bin 624 tonu Kırka'da, 618 milyon 903 bin 710 tonu Bigadiç'te, 5 milyon 850 bin 228 tonu Kestelek'te olmak üzere toplam 3 milyar 43 milyon 751 bin 86 ton bor rezervi bulunuyor.

2010 itibariyle dünyada bor tüketimine bakıldığı zaman, borun yüzde 45'i cam elyaf sektöründe, yüzde 10'u seramik sektöründe, yüzde 9'u borosilikat cam sektöründe, yüzde 5'i tarım, yüzde 4'ü deterjan, yüzde 2'si ferro bor sektöründe kullanıldı. Cam elyaf sektöründe bor tüketimi Çin ve ABD'de yoğunlaşmış durumda.